भाइबहिनीहरू, तिमीले दादुरा र रुबेलाको खोप लगाएका छौ ? तिमीहरूले खोप लगाएका छौ भने रोग लाग्दैन । तर, एलकेजी वा यूकेजीमा पढिरहेका तिमीहरूका भाइबहिनीले यो खोप लगाएका छन् कि छैनन् ? खोप लिएका छैनन् भने सम्झाइदेऊ है ।
डा. झलक गौतमका अनुसार दादुरा र रुबेलाको खोप लगाउन छुटेका वा नलगाएका बालबालिकाका लागि अभियान सञ्चालन गरिएको छ । यसका लागि घरनजिकैको स्वास्थ्य केन्द्रमा खोप लगाउने व्यवस्था गरिएको छ । यसअघि खोप लगाउन छुटेको वा खोप नलगाएका कोही छन् भने जानकारी देऊ है । हाम्रो देशमा दादुरा र रुबेलाको खोप नपाएका बालबालिका पनि छन् ।
के हो, दादुरा रुबेला ?
दादुरा अति छिटो सर्ने संक्रामक रोग हो । यो मिजल्स भाइरसका कारण हुने गर्छ । रुबेला पनि रुबेला भाइरसकै कारणबाट हुने दादुराजस्तै संक्रामक रोग हो । यी रोगहरू सामान्यतया पाँच वर्षमुनिका बालबालिकालाई लाग्ने डा. गौतमको भनाइ छ । बालमृत्युका कारणमध्ये दादुरा पनि एक प्रमुख कारण हो ।
रुबेला रोगको असर दादुराभन्दा सामान्य प्रकारको हुन्छ । डा. गौतमका अनुसार गर्भावस्थामा रुबेला संक्रमण भएमा गर्भपतन हुने जोखिम हुन्छ । समय नपुगी बच्चा जन्मन्छ । मृत बच्चा जन्मने र गम्भीर प्रकारको जन्मजात हुने विकलांग देखा पर्न सक्छ ।
कसरी सर्छ ?
दादुरा÷रुबेला भाइरसको संक्रमण मानिसमा मात्र सर्छ । संक्रमण भएको व्यक्तिले खोक्दा, हाच्छिउँ गर्दा निस्कने छिटाले एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा हावाको माध्यमबाट सर्छ ।
यो भाइरस संक्रमण भएको व्यक्तिको नाक तथा घाँटीमा रही वृद्धि हुन्छ । यसले श्वास नली एवं अरू भित्री अंगहरूमा संक्रमण गर्छ ।
लक्षणहरू
नाकबाट पानी बग्ने
खोकी लाग्ने
ज्वरो आउने
आँखा रातो हुने
आँखा पाक्ने
शरीरमा राता बिमिरा देखिने
जटिलता
दादुराको जटिलता
· अन्धोपना
· पखाला लाग्ने
· कानको संक्रमण
· निमोनिया
· मस्तिष्कमा कडा खालको संक्रमण
रुबेलाको जटिलता
· हाडजोर्नी सुन्निने
· मस्तिष्कमा संक्रमण
· गर्भपतन हुने वा मृत शिशु जन्मने
· जन्मँदै विकलांग हुने
· रक्तस्राव हुने
उपचार
दादुरा रुबेला रोग लागेपछि यसको खास उपचार छैन । यस रोग लागेमा अरूलाई सर्नबाट जोगाउनु पर्छ । यसका लागि स्वास्थ्य संस्थामा गई लक्षणअनुसार र जटिलताको प्रचार गर्नुपर्छ । साथै बिरामीलाई भिटामिन ‘ए’ अनिवार्य रूपमा खुवाउनु पर्छ ।
यस रोगबाट बच्ने उपाय भनेको दादुरा रुबेलाविरुद्धको खोप लिनु हो । खोप लिँदा पैसा तिर्नु पर्दैन । यो रोगबाट बचाउन बालबालिकालाई खोपको दुई मात्रा लगाउनुपर्छ । पहिलो मात्रा नौ महिना पुगेपछि र दोस्रो मात्रा १५ महिना पुगेपछि पूरा गराउनै पर्छ । खोप दुई मात्रा दिएमा जीवनभर दादुरा रुबेला रोगबाट सुरक्षा गर्छ ।
नौ महिनादेखि पाँच वर्ष मुनिकालाई खोप
सरकारले दादुरा रुबेला रोग निवारण गर्ने उद्देश्यले जोखिममा रहेका बालबालिकालाई खोप प्रदान गर्न विशेष खोप कार्यक्रम देशैभर सञ्चालन गरेको छ । यो खोप अभियानमा यसअघि खोप लिएका तथा नलिएका बालबालिकालाई खोप लगाइने डा. गौतमको भनाइ छ । नौ महिनादेखि ५९ महिनासम्मका (पाँच वर्ष मुनिका) सबै बालबालिकालाई खोप लगाइन्छ । यसअघि खोप लगाएको भए पनि यो अभियानमा दादुरा रुबेला खोपको थप एक मात्रा नछुटाई लगाउनु पर्छ । यो अभियानमा दिइएको खोप दादुरा रुबेला खोप पूरक (थप) मात्रा हो ।
खोप लगाएपछिको असर
यो खोप सुरक्षित र प्रभावकारी छ । विश्वका अन्य मुलुकमा पनि खोप सञ्चालन भइरहेको छ । नेपालमा ३५ वर्षदेखि खोप नियमित सञ्चालन भइरहेको डा. गौतमको भनाइ छ । यो खोप लगाएपछि सामान्य ज्वरो आउने, खोप लगाएको ठाउँमा केही दुख्ने वा सुन्निने र खोप लगाएको एक सातापछि बिमिरा देखिन सक्छ । यी सामान्य असर देखिए पनि पछि आफैं ठीक हुने डा. गौतम बताउँछन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
