बिरामीका लागि सकस बन्यो दसैं
काठमाडौंः मधुमेहकी बिरामी धापासीकी ३३ वर्षीया पवित्रा खत्रीलाई दसैंपछि चिन्ता थपिएको छ । दसैंमा उनले सामान्य मानिसले जस्तै चिनी र चिनीबाट बनेका, तारेका, भुटेका खानेकुरा, प्लास्टिक र बन्द बट्टामा राखिएका अचार, ड्राइफुड, जंकफुड, फलफूल सबै खाइन् । यस्ता खानेकुरा खाँदा ख्याल गर्नुपर्ने उनको स्वास्थ्य खस्किन थालेको छ ।
रगतमा चिनीको मात्रा ठीक राख्नु, मधुमेहबाट हुने दीर्घकालीन रोग नियन्त्रण गर्नु, तौल नियन्त्रण गर्न खानामा बन्देज गर्नुपर्ने उनको दैनिकीलाई दसैंमा अघि सारिने खानाले खलबल्याइदिएको छ ।
ती खानाबाट उनको मुख एकछिन मिठो भए पनि शरीरमा देखिएको रोग र त्यसबाट पर्ने असर नियन्त्रणमा उनी असफल हुने भइन् । ‘आफ्नो रोग सम्झिँदा त केही पनि खान मन लाग्दैन तर यो बेला जहाँ पनि नखाइनहुने बाध्यता छ ।
नाइँ भन्न पनि सक्दिनँ । राम्रो देखेपछि खान मन लाग्छ । यसकै कारण अझै थला परिन्छ कि भन्ने डर पनि छ', उनले भनिन् ।
उनलाई चिकित्सकले भनेका थिए, ‘मह, केक, सखर, तेलमा बनाइएका पुरी, सेल, समोसालगायत केही पनि नखानू ।' वर्ष दिनमा एकपटक आउने दसैंमा उनलाई मिठोमिठो खान मन लाग्छ । साथीभाइसँग रमाइलो गर्न मन लाग्छ ।
उनी राति अबेरसम्म आफन्तसँग गफिँदै बसिन् । तर अहिले उनलाई आफ्नो स्वास्थ्य खाना र निद्रा सन्तुलनमा नहुँदा खस्किएकोमा पछुतो लागेको छ ।
मधुमेहका बिरामीले गेडागुडी, हरियो सागपात र फलफूल भने कम मात्रामा खाँदा लाभदायी नै हुने चिकित्सक बताउँछन् । चिनी र चिल्लो नभएका पेय पदार्थ जस्तै चिया, कफी थोरै मात्रामा लिन सकिन्छ । जिरा, मेथी, बेसार, अदुवा, खुर्सानी, सुप, धनियाँलगायत मसलाजन्य खानेकुराले मधुमेहका बिरामीलाई कुनै असर गर्दैन ।
यतिबेला पवित्रामात्र हैन, विभिन्न समस्या भोगेका धेरै बिरामी चिन्तित छन् । दसैंका खाना खान मन लागे पनि आफ्नो रोग सम्झिँदा पछि हट्ने पनि धरै छन् । मुटुमा समस्या भएका बिरामीले पनि दसैं खुलेर मनाउन पाएका छैनन् । डाइटिसियन विनिता पन्तका अनुसार यो समस्या नियन्त्रणका लागि सन्तुलित खाना खानुपर्छ ।
तर दसैंमा खाइने खानाका कारण हृदयाघात हुने र कोलेस्टेरोल बढ्ने जोखिम धेरै हुन्छ । मुटुरोग भएका बिरामीले चिल्लो र मसलायुक्त खानेकुरा, चिनी, मासुका परिकार धेरै खानु हुँदैन । त्यसमा पनि मादक पदार्थ, धूमपान, जंकफुड र फास्टफुड खाने चलन छ । यस्ता खानेकुराले रक्तचाप बढ्ने र मुटुमा झनै समस्या ल्याउने हुन्छ ।
कम चिल्लोयुक्त दूध, बोसो नभएको सेतो मासु र अन्डाको सेतो भाग खाँदा मुटुरोगीलाई राहत मिल्छ । मुटुरोगीले तेलमा पनि धेरै नै विचार पुर्याउनुपर्छ । दसैंमा धेरैजसो ठाउँमा मासुकै परिकार बनाउने चलन छ । त्योसँगै मदिरा पनि पिउने गरिन्छ ।
मिर्गौला रोग विशेषज्ञ डा. शक्ति बस्नेतका अनुसार मासु र मदिराले मिर्गौला असन्तुलित हुन्छ । त्यसैले मिर्गौलाको समस्या भएका बिरामीले दसैंमा मात्र होइन अघिपछि पनि मदिरा र अत्यधिक मासु खानु हुँदैन । बियरले शरीरको मेटाबोलिजममा असर गर्छ ।
बियरले शरीरमा पानीको मात्रा बढाउने भएकाले त्यति नै मात्रामा पानी शरीरबाट बाहिर निस्केन भने समस्या निम्त्याउँछ । युरिक एसिड भएका बिरामीले पनि दसैंमा खाने खानालाई कम ठान्नु हुन्न । रातो मासु, प्रोटिनयुक्त खाना सकभर नखान नै चिकित्सकले सुझाउँछन् ।
यस्तो खानाले हड्डी कुँजिने, जोर्नीबाट पीप बग्नेलगायत समस्या बढाउँछ । दसैंका बेला कलेजोका बिरामी पनि चिन्तित बनेको पाइन्छ । तर चिकित्सकहरू चिन्तितभन्दा सचेत हुनुपर्ने र त्यहीअनुसारको खाना खानुपर्नेमा जोड दिन्छन् ।
मदिरा र बोसोयुक्त खाना त विष नै साबित हुने गरेको छ कलेजोका बिरामीका लागि । कलेजो रोग विशेषज्ञ डा. दिलीप शर्मा भन्छन्, ‘ज्यान गुमाउनु छ भनेमात्र कलेजोका बिरामीले मदिरा र मासु खाने हो । हैन भने मदिरा र मासुबाट सधैं टाढा रहनुपर्छ ।'
मदिरा कलेजोमा जम्मा भई टुक्रिँदै र जल्दै जान्छ । त्यो बेला धेरै ऊर्जा उत्पन्न हुने तर खर्च हुन पाएन भने बोसोमा परिणत भई अस्वस्थ बन्ने क्रम सुरु हुन्छ । दसैंका खानाले बाथका बिरामीलाई पनि ठूलो समस्यामा पारेको हुन्छ । यसका बिरामीको गुनासो हुन्छ, ‘खान मन लागेको केही पनि पाइँदैन । खायो भने समस्या झनै बल्झिन्छ ।'
विशेषगरी बाथका बिरामीले खसी, राँगालगायतको रातो मासु, मदिरा, पालुंगो, तामा, गुन्द्रुक, अमिलो र चिल्लो अचार खानु हुँदैन । बिरामी जुनसुकै रोगका किन नहुन्, दसैंमात्र नभई अघिपछि पनि नियमित शारीरिक अभ्यास गर्नुपर्छ । शारीरिक अभ्यासले कहिलेकहीं खाने चिल्लो वा मसलायुक्त खाना पच्न सहयोग गर्छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
