राजनीति होइन, अब विकास
देशको भविष्यमाथि लागेको कालो बादल हटेको छैन । देशको राजनीति स्वाभिमानयुक्त नेपालको निर्माण गर्न अग्रसर रहेको पनि छैन । एकजनालाई हटाएर एकजना प्रधानमन्त्री बने । त्यसबेला संसद्मा उनले भनेका थिए, ‘राजनीति सम्भावनाहरूको खेल हो ।'
लागेको थियो उनले सम्भावनाहरू थुप्रै बोकेर आएका रहेछन् । तर उनको चार महिनाले देखाएका सम्भावना समाप्त भएको जस्तो लाग्छ । चीनलाई जोड्ने नाका सडकहरू जोडतोडले बन्लान् भन्ने लागेको थियो, तर वर्तमान सरकारको त्यसतर्फ त कुनै ध्यानै गएन । भूकम्पपीडित जनताले राहत पाउने ठूलाठूला सपना बाँडिएका थिए, त्यसमा पनि केही भएन ।
सार्कको कन्तबिजोक भयो । प्रधानमन्त्री यसका अध्यक्ष थिए, त्यसमा पनि कतै कूटनीति नामको चरा देखिएन । चीनले ‘एक पेटी एक सडक' को नीतिअन्तर्गत नेपालमा लगानीको ठूलो सम्भावना व्यक्त गरेको थियो, त्यसमा पनि केही भएन । चीनसँग महत्वपूर्ण सम्झौताहरू भएका थिए, ती पनि धुलोले पुरिए । त्यसो भए ‘राजनीति सम्भावनाहरूको खेल कसरी भयो त ? '
भारतीय राष्ट्रपति आए । उनले जनकपुरको यात्रा गरे र जानकीको दर्शन गरे । उनी गए । अनि नेपाली कांग्रेसका सभापति भारत गए । सामाजिक सञ्जालमा कुरा आए, उनले त्यहाँ ‘दलाई लामाको अनलाइन भाषण सुन्नेछन् र दलाई लामाको कथित सरकारका प्रतिनिधिलाई भेट्नेछन् ।
सरकारका प्रधानमन्त्रीले हेक्का राख्नुपर्ने हो, यसले देशलाई भूकम्पको अर्को धक्का निर्माण गर्नेछ । यसले प्रधानमन्त्रीमाथि लागिरहेको ‘भारतभक्ति' को आरोप पनि प्रमाणित गर्नेछ । देउवाले के गर्छन्, त्यो महत्वपूर्ण होइन, देउवाको यस कार्यप्रति सरकारको दृष्टिकोण के हो, त्यो महत्वपूर्ण हुनेछ ।
अब यस्ता कुराको चर्चामा समय बिताउनु आवश्यक छैन जस्तो लाग्छ । प्रधानमन्त्री को हुन् वा अरू नेता को हुन्, त्यो उनीहरूले जान्ने कुरा हो । उनीहरू देशविरोधी हुन् भने उनीहरूको इतिहास कलंकित हुनेछ । उनीहरू देशवादी रहेछन् भने इतिहासले त्यसको सही मूल्यांकन गर्नेछ ।
मकै खाने बाँदरको नश्ल, उत्पत्ति र प्रकारका बारेमा छलफल गरेर मकैबाली नास हुन दिनु बुद्धिमानी होइन । बुद्धिमानी मकैबाली जोगाउनु हो । अब एउटा कुरा स्थापित भइसकेको छ, वर्तमान प्रधानमन्त्री आफ्नो र देश दुवैका लागि असफल भइसक्नुभयो ।
जुन बेला उहाँ प्रधानमन्त्री बन्नुभयो, त्यो समय उहाँ र देश दुवैका लागि ठीक समय थियो । भारतसँग विश्वासको प्रवर्धन हुन सकेन, चीनसँगको विश्वास धरासायी हुँदैछ ।
यस पृष्ठभूमिमा हामीले अब उप्रान्त सत्ताकेन्द्रित राजनीतिको छलफल र चर्चा बन्द गर्नुपर्छ । अब देशमा स्वाभिमान, राष्ट्रियता, राष्ट्रिय एकता र आर्थिक समृद्धिको अभियानको मात्र चर्चा गर्नुपर्छ । सकारात्मक दृष्टिकोणले मात्र नकारात्मक मान्यताहरूको पराजय गर्न सकिन्छ । हिजो देश कुट (विष) नीतिबाट ग्रस्त थियो अब बौद्धिकताबाट निर्देशित हुनुपर्छ ।
हो, यसो गर्न सजिलो छैन । दलदलमा यात्रा गर्दा असफलताले नै टाउको पहिला उठाउँछ । तर हिम्मत र लगनशीलता मानिसका त्यस्ता गुण हुन्, जसले मानिसलाई बाँदरबाट मानिस पनि बनाए र मानवीय सभ्यताको इतिहास पनि लेखे ।
नेपालको वर्तमान समाज हेर्दा के देखिन्छ भने मानिसहरू निराशाको चरम तहबाट गुज्रिरहेका छन् । मानिसका सोचहरू दिग्भ्रमित भएका छन् । मानिसमा अहंकारहरू व्याप्त छन् र ती अहंकार र विश्वास जीवनको असुरक्षा र भयबाट सिर्जना भएका छन् । यस्तो मनोविज्ञान बोकेका मानिस अत्यन्त व्यक्तिवादी र स्वार्थी हुन्छन् । यिनै व्यक्तिवादी चरित्र र स्वार्थले मानिसलाई अराजक बनाउँछ । यस मनोविज्ञानभित्र तीन खालका परिणाम जन्मिन्छन् भन्ने नेपालको अहिलेको अवस्थाले देखाइरहेको छ ।
पहिलो– मानिस राजनीतिप्रति विरक्ति व्यक्त गर्छ । यस विरक्तिले तीन खालका मानिसलाई समेटेको हुन्छ । एकखाले मानिस समस्याबाट पलायन गर्ने प्रवृत्तिका हुन्छन् । तिनीहरू युरोप र अमेरिकाको डीभी र पीआरको लाइनमा उभिन्छन् । तिनीहरूलाई रोक्न सम्भव हुँदैन । उनीहरूसँग अनेक बहाना हुन्छन् । मानिस मरेपछि कपाल छोड्ने जुम्राको चरित्र नै हो ।
दोस्रो खालका मानिसहरू ‘स्वार्थी र पीडक' हुन्छन् । उनीहरू यही अराजकताबाट फाइदा लिन्छन् । उनीहरू अर्काको पीडामा आफ्नो भविष्यको निर्माण गर्न लालायित हुन्छन् । उनीहरू अपराध गर्न, भ्रष्टाचार गर्न, देशमा विदेशीलाई चलखेलमा आमन्त्रण गर्न र यस्तै अनैतिक काममा संलग्न हुन्छन् ।
जुकाहरूले रगत चुस्नु उनीहरूको चरित्र नै हो । देशमा जुम्रा पनि हुन्छन् र जुकाहरू पनि हुन्छन् । यसलाई अस्वाभाविक मानिँदैन ।
अर्काथरी मानिस हुन्छन्, जो देशको माया पनि गर्छन् । देशका बारेमा चिन्तित पनि हुन्छन् । जुम्रा र जुकाबाट प्रभावित पनि हुँदैनन् । तर आफू अगाडि आएर नेतृत्व गर्न लाज मान्छन् । उनीहरू अर्काकाको मुख हेर्छन् । अर्कैले सार्वजनिक काम गरोस्, आफू आफ्नै व्यक्तिगत संसारमा सीमित रहन पाऊँ भन्ने कामना गर्दछन् । तर समयको कालखण्डले उनीहरूलाई यसरी बसिरहन दिँदैन ।
इतिहासको गर्भमा लुकेका घटनाहरू छन् । ती घटनाले निर्माण गरेको इतिहासको धार र वर्तमानको बहाब बदल्ने समय अहिले हो । त्यसैले अब आवाजको एकता बन्नैपर्छ ।
नेपाल यसै कालखण्डमा आइपुगेको छ । राजनीतिक पार्टीभित्रका यस्ता मानिस, नागरिक समाजभित्रका यस्ता मानिस, व्यवसायीहरूभित्रका यस्ता मानिस र आम जनताभित्रका यस्ता मानिसको संयुक्त आवाज अब फुट्नु आवश्यक छ ।
के तपाईं इमानदार नेता हो ? के तपाईं जालसाजमा संलग्न हुनुहुन्न ? के तपाईं गुटबन्दीमा लाग्नुभएको छैन ? तपाईंलाई लाग्छ तपाईं इमानदार हुनुहुन्छ, जालप्रपञ्चमा लाग्नुभएको छैन, तपाईं गुटका तानाबाना बुन्नु हुन्न भने अगाडि आउनुहोस् भविष्यले तपाईंलाई आह्वान गरिरहेको छ । तपाईं त्यस्तो मानिस होइन भने तपाईंको इतिहास कलंकित हुनेछ । तपाईंलाई तपाईंकै सन्तानले थुक्नेछन् ।
प्रत्येक बुद्धिजीवी, प्रत्येक व्यवसायी, प्रत्येक नागरिक समाजका सदस्य र प्रत्येक जनतालाई यिनै प्रश्न हुन् । देशको इतिहास र विकास दुवै जनताले निर्माण गरेका हुन् । त्यसैले नेपालको इतिहास र विकास दुवैको निर्माण गर्ने दायित्व हाम्रो हो ।
भैंसीले दूध दिएन भने त्यसलाई पिट्नु वा सराप्नुको तुक छैन । यात दूध नखाई चित्त बुझाउनुपर्छ, यात दूध दिने भैंसी खोज्नुपर्छ । भैंसी बिरामी रहेछ भने उपचार गर्नुपर्छ । भैंसी घाँस पनि खान्छ, भकारा पनि हग्छ दूध दिँदैन भने त्यसलाई छोड्नु नै राम्रो हो ।
असल मानिसहरू सकारात्मक सोच र सक्रिय पाखुरा लिएर कर्म क्षेत्रमा आएपछि आहालमा जमेको विशाक्त पानीलाई डिल फोडेर बाहिर फ्याँक्न सकिन्छ र त्यस दुर्गन्धित आहाललाई माछापोखरी बनाउन सकिन्छ ।
त्यसो नगर्दासम्म भ्यागुताहरू गोहीको इशारामा माछाहरूमाथि अत्याचार गर्न छोड्दैनन् । भ्यागुताहरू गोहीको भरोसा गर्न पनि छोड्दैनन् र पोखरीलाई आहालमा बदल्न पनि छोड्दैनन् ।
के हामी नेपाली नेपाल बनाउन सक्छौँ ? केही दिनअगाडि चिलिमे जलविद्युत् आयोजनाको उत्पादन गुहभित्र प्रवेश गरेर हेर्दा अनि त्यो सम्पूर्ण संरचना नेपाली इन्जिनियरहरूले बनाएको भन्ने थाहा पाउँदा उनीहरूप्रति गौरव लाग्यो ।
चिलिमे बनाउने नेपालीले नेपालकै पैसाले सयौं चिलिमे बनाउन सक्छन् । राष्ट्रको लागि चुपचाप र गुमनाम काम गरिरहेका प्राध्यापकहरू, वकिलहरू, चिकित्सकहरू, इन्जिनियरहरू, वैज्ञानिकहरू, व्यवसायीहरू कसैले मूकदर्शक नबन्नुहोस् । आफ्नो क्षमता र प्रतिभाहरूलाई दुनियाँका सामुन्ने राख्नुहोस् ।
हो, अहंकारबाट जोगिनुहोस् र उपियाँ र उडुसले तपाईंका शरीरमा बास गर्लान्, होस गर्नुहोस् । एकजना प्रसिद्ध लेखकले भनेका छन्, ‘जासुसी गर्ने र राष्ट्रघातीको इतिहास कहिल्यै लेखिँदैन ।' अर्का एकजनाले लेखेका छन्, ‘वर्तमानमा स्वेच्छाचारी हुनेलाई इतिहासले दण्डित गर्छ ।' इतिहासको निर्माण कहिल्यै व्यक्तिले गर्दैन । व्यक्ति त इतिहासको पात्र मात्र हो । इतिहासको निर्माण घटनाहरूले गर्छन् । नेपालको आजको यो अवस्थाको सिर्जनामा इतिहासको गर्भमा लुकेका घटनाहरू छन् ।
ती घटनाले निर्माण गरेको इतिहासको धार र वर्तमानको बहाब बदल्ने समय अहिले हो । त्यसैले अब आवाजको एकता बन्नैपर्छ । हुम्लाको हिल्साबाट पारीपट्टि चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतको पुराङ काउन्टी छ । त्यहीँ एउटा आधुनिक तरकारी फार्म छ । त्यो भूभागमा कुनै बिरुवा उम्रिँदैन ।
तर त्यहाँ बनाइएको तरकारी फार्मले वर्षको एक अरबको तरकारी उत्पादन गर्छ । विसमतामा सिर्जना गर्न सक्ने क्षमता मानिसमा छ । तिब्बतमा गुराँसको फूलबाट बनाइएको जुसले कोकोकोला प्रतिस्थापित भएको छ । नेपालमा गुराँसबाट सडक धुन पुग्ने जुस उत्पान गर्न सकिन्छ ।
केवल हामी सत्ताकेन्द्रित राजनीति, हाम्रो जुम्रा प्रवृत्ति र कम्भकर्ण स्वभावले गरिब बनाएको छ । हामी हाम्रो देश बनाउन सक्छौँ । अहिलेसम्म भएका नोक्सानीका पूर्ति पनि गर्न सक्छौँ । हामीसँग केवल इमानदारी र आफैंमाथि भरोसाको अभाव छ । तर हामी समयको पल्लो छोरमा पुगिसकेका छौं, अब देउरालीमा बसेर सुस्ताउने समय छैन ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
