नउड्ने जहाजका एयरहोस्टेज
हेलो एभ्रिवन, गुड आफ्टरनुन ! दिस इज एयरबस थ्री हन्ड्रेड थर्टी, विद् अ म्याक्सिमम् पेसेन्जर क्यापासिटी अफ सिट्स फोर हन्ड्र फोर्टीफोर...’, यति भनेर एयरहोस्टेज रिवा लिम्बु मुस्कुराइन् । यात्रुलाई अगाडि बढ्ने बाटो छाडिदिइन् । केही यात्रुलाई ककपिटतर्फ संकेत गरिन् । प्यासेन्जरहरू जहाजभित्र पसे । कोही ककपिटतर्फ लागे । प्यासेन्जरहरू जहाजभित्रका अन्य दर्जनौं साना जहाज हेर्दैै रमाउन थाले । अन्य एयरहोस्टेज ‘एटेन्सन प्लिज...’ भन्दै थिए । यात्रुहरू जाने–आउने क्रम चलिरहेकै थियो । तर, जहाज उडेन । किनकि त्यो सिनामंगलको एभिएसन म्युजियमको नउड्ने जहाज हो ।
म्युजियम हेर्न आउनेको उपस्थिति बाक्लो थियो । रातो युनिफर्ममा चिटिक्क सजिएका एयरहोस्टेज यात्रु व्यवस्थापनमा व्यस्त थिए । कोही जिज्ञासुका उत्तर दिइरहेका थिए । कोही म्युजियममा राखिएका अन्य साना जहाजबारे प्रश्नोत्तरमा व्यस्त थिए । कोही आगन्तुक भने पाइलट–सिटमा बसेर सिसाबाहिर हेर्दै थिए । युनिफर्ममा सजिएकी एयरहोस्टेजलाई विद्यार्थीको समूह सोध्दै थियो, ‘जहाज कसरी ग्राउन्डेड भएको हो यहाँ ? ’ एयरहोस्टेज हाँस्दै यथार्थ बताइदिन्थे ।
एयरहोस्टेज बन्ने सपना बोकेर राजधानी पसेका यी युवतीहरूको सपना एभिएसन म्युजियमबाट सुरु भएको छ । उनीहरूको एउटै आवाज छ, ‘यसले हाम्रो करियरमा सहयोग पुग्नेछ ।’
म्युजियममा परिणत भएको टर्किस ध्वजावाहक एयरबसले आठ महिनामात्रै उडान भ¥यो । ३५० मोडलको सो विमान २५ अर्ब ६४ करोड मूल्यको थियो । सो एयरबस २०७१ फागुन २० गते त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अवतरणका क्रममा दुर्घटनामा परेको थियो । त्यसपछि सो विमानको बाहिरी पार्टपुर्जा जोडजाम गरेर म्युजियम बनाउने आइडिया निकाले क्याप्टेन वेद उप्रेतीले ।
सिनामंगलस्थित नेपाल उडड्यन प्राधिकरणको आठ रोपनी जग्गा मासिक पाँच लाख तिर्ने गरी १० वर्षका लागि भाडामा लिए । जहाजको पाटपुर्जा खोल्नमात्रै एक लाख अमेरिकी डलर खर्च भयो । वेद उप्रेती ट्रस्टले सात करोड लागतमा निर्माण गरेको म्युजियम बन्न नौ महिना लाग्यो । नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले समेत सहकार्य रहेको म्युजियम गत हप्ताबाट सर्वसाधारणका लागि खुला गरिएको छ ।
त्यही नउड्ने जहाजमार्फत उड्डयन क्षेत्रमा आफ्नो करियर बनाउने सपना देखिरहेका छन् केही एयरहोस्टेज । उनीहरू म्युजियममा आउने आगन्तुकको हरप्रश्नको उत्तर दिने प्रयास गरिरहेका छन् । विद्यार्थीका एकएक प्रश्नको उत्तर बनिरहेका छन् उनीहरू । सोही नउड्ने जहाजबाट करियर सुरु गरेर ती एयरहोस्टेज एकदिन म्युजियम माथिको आकाशमा उड्ने सपना सजाइरहेका छन् ।
तिनैमध्येकी एक हुन् धरानकी १८ वर्षीया रिवा लिम्बु । उनले दुई महिनाको एयरहोस्टेज कोर्स सिकेकी छिन् । भन्छिन्, ‘हामी तीन सय जनामा सेलेक्ट भएर १८ जना यहाँ आएका हौं ।’ एयरहोस्टेजका रूपमा काम गर्न पाउँदा खुसी लागेको उनले सुनाइन् । उता कोर्स पनि पढ्दै गरेकी उनी म्युजियममा काम गर्दागर्दै एकदिन कुनै एयरलाइन्समा काम गर्ने योजनामा छिन् ।
टिपटप भएर छेउमै उभिइरहेकी जनकपुरकी मोनालिसा पाख्रिन एयरहोस्टेज ट्रेनिङ इस्टिच्युटमा तीन महिनाको कोर्स गर्दैछिन् । उनले पनि करियरको सुरुवातमा म्युजियममा काम गर्न पाउँदा खुसी लागेको सुनाइन् । एकदिन उड्ने जहाजमा एयरहोस्टेज बन्ने सपना उनीसँग छ ।
उनीहरू अन्तर्वार्ताबाट छानिएर आएका हुन्, जसमा उनीहरूले आईक्यू टेस्ट, गु्रप डिस्कस, लेक्चर, स्पिच सबै पास गरे । क्लासमा थ्योरीमात्रै सिकाइ हुने र म्युजियममा प्राक्टिकल नै सिक्दै छन् । प्लान, अनप्लान इमर्जेन्सीजस्ता विमान क्षेत्रको शब्दावलीबारे उनीहरू जानकार छन् । प्लेनमा युनिफर्म लगाएर पाइलट पनि बस्छन् । युनिफर्म लगाएर को–पाइलटको टे«निङ लिइरहेका मानिस नै बस्छन् । पैसाका लागि भन्दा पनि अनुभवको लागि म्युजियममा काम गरिरहेको उनीहरू बताउँछन् । चितवनकी १८ वर्षीया विकल्प गुरुङ भन्छिन्, ‘नट फर स्यालरी बट फर इक्स्पिरिएन्स ।’
एयरहोस्टेज बन्ने सपना बोकेर राजधानी पसेका उनीहरूको सपना एभिएसन म्युजियमबाट सुरु भएको छ । उनीहरूको एउटै आवाज छ, ‘यसले हाम्रो करियरमा सहयोग पुग्नेछ ।’ उनीहरू उडिरहेको विमानको जस्तै सम्पूर्ण नियम फलो गर्छन् । उडिरहेको प्लेनमा जस्तै बेलाबेलामा अनाउन्समेन्ट गर्छन् । भक्तपुरकी २३ वर्षीया अनिता फोजू भन्छिन्, ‘यात्रुलाई प्लेनमा गर्नुपर्ने व्यवहार सबै गर्छौं ।’ कपनकी २४ वर्षीया जमुना तामाङले आजसम्म उडिरहेको जहाजमा यात्रा गरेकी छैनन् । तर, उनको पनि सपना एयरहोस्टेज बन्ने हो । उनी हाँस्दै सुनाउँछिन्, ‘आजसम्म प्लेन चढेकी छैन । तर, एयरहोस्टेज बनेर जहाजमा चढ्ने सपना छ ।’ उनीसँगै प्रायः सबैले अहिलेसम्म विमानमा यात्रा गरेका छैनन् ।
नउड्ने जहाजमा एयरहोस्टेज बन्न पाउँदा रमाइलो लागिरहेको सुनाउँछिन्, चितवनकी १८ वर्षीया सुजना थापा । भन्छिन्, ‘करियरको सुरुवात राम्रो भएको छ हाम्रो । धेरै सिक्ने अवसर आएको छौं ।’ काभ्रेकी सरिता लामाको पनि धारणा उस्तै छ । भन्छिन्, ‘नउड्ने जहाजमा हामी काम गरिरहेका छौं भन्ने नै ‘फिल’ हुँदैैन । हाम्रो काम सेवा दिने हो, जुन दिइरहेका छौं ।’
उनीहरू म्युजियममा एक वर्षका लागि अनुबन्धित भएका हुन् । त्यतिन्जेल उनीहरू अन्य एयरलाइन्समा जान पनि सक्नेछन् । उनीहरूले आफ्नो समयावधि सकाएपछि अर्को समूह त्यहाँ आउँछन् । इटहरीकी १८ वर्षीया दीक्षा थापा आफू एक वर्षको लागि ‘कन्ट्राक्ट’मा भएको बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘यहाँभन्दा ‘बेटर अप्सन’ आयो भने छाड्न पनि पाइन्छ ।’
उनीहरू ग्याली, कक्पिटजस्ता शब्दहरूमा अभ्यस्त छन् । इमरजेन्सीको बेला के गर्ने भन्ने उनीहरूले सिकेका छन् । म्युजियमका काम गरेको अनुभव र सर्टिफिकेटले उनीहरूलाई अन्य
एयरलाइन्समा उडेसरह मान्यता हुन्छ । म्युजियम र अन्य एयरलाइन्सले पाउने तलब–सुविधामा समेत समानता रहेको उनीहरू बताउँछन् ।
अन्य दिन विद्यार्थीको बाक्लो उपस्थिति हुने म्युजियममा शनिबार सर्वसाधारणको पनि भीड लाग्छ । सबै आगन्तुकले राम्रो जिज्ञासा नै राख्छन् भन्ने छैन । विद्यालयबाट केही सिक्न आएका विद्यार्थीले जिज्ञासा राख्नेभन्दा बढी फोटो खिच्ने गरेको उनीहरूको अनुभव छ । अन्य आगन्तुकहरू सबैले जिज्ञासा नै राख्छन् भन्ने छैन । कतिपयले उनीहरूलाई जिस्क्याउँछन् । त्यस्ता आगन्तुकलाई उनीहरू भन्छन्, ‘डिस्टर्भ प्यासेन्जर ।’ त्यस्ता प्यासेन्जरप्रति कस्तो व्यवहार गर्ने भन्नेबारे उनीहरू जानकार छन् । अनावश्यक प्रश्न सोधिरहने आगन्तुकदेखि उनीहरूलाई सुरु रिस उठ्दैन । हाँसीहाँसी उत्तर दिइरहन्छन् । जब कसैले जिस्क्याउने र ‘भल्गर वर्ड’ प्रयोग गर्न थाल्छन्, त्यसपछि सेक्युरिटीलाई खबर गरिदिन्छन् । ‘कुनै विद्यार्थीले त्यसो गरे प्रिन्सिपललाई खबर गरिदिन्छौं,’ सरिता लामा भन्छिन् ।
उनीहरूले इन्स्टिच्युटमा भन्दा म्युजियममा धेरै कुरा सिकिरहेका छन् । रिवा भन्छिन्, ‘हामीले धेरै कुरा सिकिरहेका छौं । सर्भिस दिइरहेका छौं । इन्फरमेसन सिकिरहेका छौं । प्यासेन्जरलाई गर्नुपर्ने व्यवहार सिकिरहेका छौं ।’
नेपाली आकाशमा विभिन्न समयमा दुर्घटनाहरू भइरहेका छन् । तर, युवा पुस्ताको उड्डयन पेसाप्रतिको ‘क्रेज’ लोभलाग्दो र उदाहरणीय छ । उनीहरू सबैले परिवारबाट साथ र सहयोग पाएका छन् । एयरहोस्टेज नै रोज्नुको कारण उनीहरू एकै स्वरमा भन्छन्, ‘हाइप्रोफेसनल र ग्ल्यामरस जब हो । फरक–फरक देश घुम्न पाइन्छ । सुविधाहरू छन् ।’
‘धर्तीमा त जसले पनि सर्भिस गर्न सक्छ । तर, आकाशमा सर्भिस गर्न सक्नु ठूलो कुरा हो,’ मोनालिसा मुस्कुराउँछिन्् । उनीहरू त्यहाँ काममा अभ्यस्त हुँदैछन् । बाहिर सार्वजनिक गाडी चढ्दा र घरमा पनि विनम्र व्यवहार गर्छन् । भन्छन्, ‘विनम्र भएर बोल्दाबोल्दै सबैलाई सर म्यामभन्दा रहेछौं ।’
म्युजियमका सञ्चालक उपे्रती म्युजियम बनाउनुको उद्देश्य विद्यार्थीलाई हौसला दिनु रहेको बताउँछन् । उप्रेती भन्छन्, ‘एभिएसन म्युजियम एउटा पर्यटकीय गन्तव्य बनोस् भन्ने हो । यसको लक्षित समुदाय विद्यार्थी वर्ग हो । विद्यार्थीलाई मोर्टिभेसन र इन्पाइरेसन गर्न बनाएका हौं ।’