किन झर्छ कपाल ? यस्ताे छ छाला राेग विशेषज्ञ डा. सञ्जुबाबु श्रेष्ठकाे सल्लाह
कपाल झर्ने समस्याबाट धेरै मानिस चिन्तित हुने गरेका छन् । व्यक्तिको वास्तविक ‘लुक' देखाउन कपालको महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । हेयर स्टाइल मात्र बदलियो भने पनि व्यक्तिको सुन्दरतामा निकै अन्तर आउँछ । कपालले अनुहारको वास्तविक 'सेप' र सुन्दरता देखाउन मद्दत गर्छ ।
कपाल झरेर तालु खुइलिनु कुनै जटिल रोग होइन । तर, पनि कपाल मानिसको सौन्दर्यसँग जोडिने भएकाले तालु खुइलिएकाहरू पुनः कपाल प्राप्तिका लागि विभिन्न उपाय गरिरहेका हुन्छन् । कपाल विभिन्न कारणले झर्छ । वंशानुगत कारणका साथै थाइराइड, क्यान्सर, डाइटिङ, तनाव आदिका कारण पनि कपाल झर्छ ।
हार्मोनको कारणले पनि कपाल झर्छ । कपाल झर्नुलाई मेडिकल भाषामा ‘एन्ड्रोजेनेटिक एलोपेसिया’ भनिन्छ । हाम्रो टाउकोमा हुने कपाल दुई प्रकारका हुन्छन्, एन्ड्रोजेन सेन्सेटिभ र एन्ड्रोजेन इन्सेन्सेटिभ । एन्ड्रोजेन सेन्सेटिभ भनेको टाउकाको अगाडिपट्टिको भागमा हुन्छ ।
यो भएको स्थानमा कपाल धेरै झर्छ । त्यसैले अधिकांश मानिसको निधारपट्टिबाट कपाल झर्दै जान्छ र तालु देखिने अवस्था आउँछ । पुरुषहरूको कपाल झर्न थालेपछि विद्वान भएछ वा धेरै पढ्न थालेछ भनेर साथीभाइका बीचमा हँसीमजाक गर्ने गरिन्छ ।
तर, कपाल झर्नु न विद्वान भएको लक्षण हो, न धेरै पढेर कपाल झर्ने हो । शरीरमा हुने हार्मोनको गडबडी र वंशानुगत कारण तथा कपालमा बढी केमिकल मिसाइएका स्याम्पू र साबुनको प्रयोगले कपाल झर्ने गर्छ । वंशानुगत कारणले कपाल झर्नुलाई ‘एन्ड्रोजेनेटिक एलोपेसिया' भनिन्छ ।
परिवारमा बुबा वा हजुरबुबाको कपाल कम उमेरमा झरेको छ भने त्यसको वंशानुगत असर छोरानातिमा पर्छ । यसको मुख्य कारण ‘डाइहाइड्रो टेस्टोस्टेरोन' भन्ने हार्मोन हो । यसका कारण कपालको जरा सुकेर जान्छ । यो प्रकारको वंशानुगत रोग हो ।
यसको मेडिकल उपचारको साथसाथै अहिले विश्वमा कपाल प्रत्यारोपण एक प्रभावकारी उपायका रूपमा अपनाउन थालिएको छ । नेपालमा पनि प्रभावकारी कपाल प्रत्यारोपण सेवा उपलब्ध छ । मैले सन् २०११ मा दक्षिण कोरियामा गएर हेयर ट्रान्सप्लान्टका विज्ञ डा. जङ चुल किमसँग कपाल प्रत्यारोपणसम्बन्धी तीन महिनाको तालिम लिएर आएपछि कपाल प्रत्यारोपण गर्न थालेको हुँ ।
‘नन–एन्ड्रोजेनेटिक एलोपेसिया' चाहिँ हर्मोनको कारणले हुने समस्या होइन । मानिसको जीवनशैली र कपाल नुहाउँदा प्रयोग गरिने स्याम्पूमा हुने केमिकलको मात्राका कारण पनि धेरैको कपाल झर्ने गरेको पाइन्छ । धेरै नै कपाल झर्यो भने चिकित्सको सल्लाहमा 'मिनक्ससिडिल' औषधि प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ । बढी समय हेलमेट लगाउनेको कपाल झर्नसक्छ ।
कपालमा चाया परेको छ भने पनि कपाल झर्ने हुन्छ । कपाल झर्नबाट जोगाउन आफ्नो जीवनशैलीमा ध्यान दिनुपर्छ । प्रयोग गर्ने स्याम्पूमा केमिकलको मात्रा कति छ, त्यो हेर्ने गर्नुपर्छ । जथाभावी हेयर कलर गर्नु हुँदैन । कपालको स्टाइल चेन्ज गर्ने भन्दै कपाललाई हानि पुर्याउने काम गर्नु हुँदैन ।
डा. सञ्जुबाबु श्रेष्ठ, छाला, यौन रोग विशेषज्ञ तथा हेयर ट्रान्सप्लान्ट सर्जन
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
