अदुवाको मूल्य बढ्दा किसान खुसी
बिर्तामोड : एक महिना अघिसम्म भारतले अदुवा निकासीमा अवरोध गरेपछि निराश बनेका पूर्वका अदुवा किसानले निकासी खुलेको केही दिनमै राम्रो मूल्य पाउन थालेका छन् ।
अदुवा उत्पादन भएर बिक्री गर्ने मुख्य सिजनमा भारतीय अवरोधका कारण प्रतिमन ३÷४ सय रुपैयाँमा पनि बिक्री हुन मुस्किल भएको अदुवाको भाउ अहिले बढेर प्रतिमन (४० किलो)को एक हजार सात सय रुपैयाँसम्म पुगेको छ ।
पहिले निकासी नहोला र लागतसमेत उठाउन नसकिएला भन्ने पिरमा परेका किसानलाई ढिलै भए पनि राम्रो मूल्य आएपछि राहत मिलेको झापा मेचिनगर–६ का कृषक रामनारायण घिमिरेले बताए । ‘पहिले सडकमै अदुवा सड्ला भन्ने लागेको थियो तर अहिले ढिला भए पनि राम्रो मूल्य पाएका छौं, माग पनि राम्रै छ’, कृषक घिमिरेले भने ।
पहिले निकासी रोकिँदा झापाका कृषकले बिक्रीका लागि तयारी अवस्थामा राखेको अदुवा सडक किनारमा नै थन्किएको थियो भने पहाडी जिल्ला इलाम, पाँचथर र ताप्लेजुङका कृषकको अदुवा बारी तथा व्यापारीको गोदाममा राखिएको थियो । अहिले भण्डारण गरिएको अदुवा धमाधम निकासी हुन थालेको छ । निकासी सुरु भएपछि सबै जिल्लाका कृषकले राम्रो मूल्य लिइरहेको झापाका व्यापारी अजयराम बताउँछन् ।
पूर्वमा ८० हजार मेट्रिकटन अदुवा उत्पादन हुने पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय कृषि निर्देशनालय विराटनगरको तथ्यांकमा उल्लेख छ । अदुवा उत्पादनका लागि पूर्वको हावापानी राम्रो भएकाले पनि यहाँ अदुवाको उत्पादन राम्रो हुने गरेको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय झापाका बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत प्रकाशकुमार डाँगीले बताए ।
झापासहित पाँचथर, इलाम, तेह्रथुम, ताप्लेजुङ र धनकुटामा अदुवाको राम्रो उत्पादन हुने गर्छ । झापामा तीन सय ४२ हेक्टरमा खेती हुने अदुवाको वार्षिक उत्पादन चार हजार पाँच सय ८३ टन रहेको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय झापाले जनाएको छ ।
गत आर्थिक वर्षमा पूर्वमा सबैभन्दा बढी इलाममा ४५ हजार नौ सय ९४ मेट्रिक टन अदुवा उत्पादन भएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयको तथ्यांक छ । इलाममा १२ हजार नौ सय ३२ किसान अदुवाको व्यावसायिक खेती गर्छन् । तीन हजार दुई सय ३३ हेक्टरमा खेती भइरहेको अदुवा एकदेखि ७० मनसम्म खेती गर्ने किसान इलाम जिल्लामा छन् । यस्तै पाँचथरमा दुई हजार हेक्टरमा अदुवा खेती हुने गरेको छ । पाँचथरमा २१ हजार एक सय ७७ टन अदुवा उत्पादन हुने गरेको छ ।
ताप्लेजुङ, पाँचथर, इलाम र झापामा मात्रै तीन हजार सात सय ७० हेक्टरमा अदुवा खेती हुने गरेको तथ्यांक कृषि कार्यालयसँग छ । मेचीका चार जिल्लाको वार्षिक उत्पादन सरदर ५५ हजार ४० मेट्रिक टन छ । नेपालका २६ जिल्लामा अदुवा खेती हँुदै आएको छ ।
यहाँको उत्पादन ९४ प्रतिशत भारत निर्यात हुने गरेको छ । अन्य सुठोका रूपमा अन्य देश जाने गरेको व्यवसायी बताउँछन् । नेपाली अदुवाको मुख्य बजार भारतको सिलिगुडी र पानीट्यांकी हुन् । नेपालको कुल अदुवा उत्पादनमध्ये ३१ प्रतिशत हिस्सा पूर्वका जिल्लाले ओगटेका छन् ।