सन् १९८२ मा स्पेनमा भएको विश्वकपको सेमिफाइनल र फाइनल खेल स्टेडियममै बसेर हेर्ने अवसर पाएका थिए राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कमल थापाले । त्यस बेला इटाली र जर्मनीबीच भएको फाइनलमा इटाली जर्मनीसँग ३-१ ले विजयी भएको थियो । कमल थापाको विश्वकप अनुभूति :
‘सौभाग्य भनौं, २४-२५ वर्षको उमेरमै मैले अखिल नेपाल फुटबल संघको अध्यक्ष हुने अवसर पाएँ । यही नाताले सन् १९८२ मा स्पेनमा भएको विश्वकपको सेमिफाइनल र फाइनल खेल स्टेडियममै बसेर हेर्ने अवसर प्राप्त गरेँ । त्यति बेला इटली र जर्मनीबीच भएको फाइनलमा इटली जर्मनीसँग ३-१ ले विजयी भएको थियो । स्टेडियमको दृश्य यति रोमाञ्चकारी हुन्छ, म शब्दमा वर्णन गर्न सक्दिनँ’, राप्रपा नेपालका अध्यक्ष एवं पूर्वउपप्रधानमन्त्री कमल थापाले सुनाए ।
‘हाम्रो परिवार खेलप्रेमी परिवार हो । हामी दाजुभाइ, दिदीबहिनी, छोराछोरी, नातिनातिना सबैजना खेलमा असाध्यै रुचि राख्छौं’, थापा भन्छन् । उनी आफैं फुटबलका खेलाडी हुन् । उनका भाइ गणेश थापा चर्चित फुटबल खेलाडी हुन् भने दाजु नेत्रबहादुर थापा आर्मीको तर्फबाट फुटबल खेल्थे । थापाकी श्रीमती टेबुलटेनिसबाट राष्ट्रिय च्याम्पियन भइसकेकी छन् ।
कमल थापा फुटबलसँग कहिलेबाट जोडिए, ठ्याक्कै भन्न सक्दैनन् । उनी सानैदेखि फुटबलप्रति आकर्षित हुन्थे । ‘केटाकेटी हुँदा धेरै रमाइलो गरियो । भोगटेको बल, झुम्राको डल्लो बनाएर पनि खेलियो । फुटबलको सहज पहँच कहाँ थियो र त्यति बेला ? ’ काठमाडौंको डिल्लीबजारमा जन्मिएका थापाले आफ्नो विगत सम्झिए ।
थापा पछि हेटौंडाको भुटनदेवी स्कुलमा पढ्न थाले । हेटौंडा सानो सहर भए पनि त्यति बेलैदेखि फुटबल खेल बाक्लै हुन्थे । त्यहाँका उत्साही युवा हरेक दिनजसो फुटबल खेल्थे । थापा पनि त्यो जमातमा मिसिएर खेल्न थाले । उनले विद्यार्थी जीवनमै फुटबलमा राम्रो प्रदर्शन गर्न थाले ।
माध्यमिक शिक्षाको आखिरी समयमा थापा काठमाडौंको पद्मोदय हाइस्कुलमा आइपुगे । त्यहीँ हुँदा खेलेको अन्तरमाध्यमिक फुटबल प्रतियोगितामा उनको टिम पहिलो भयो । त्यसपछि उनी निरन्तर विभिन्न तहका प्रतियोगितामा सहभागी भएर फुटबल खेल्न थाले । ‘उमेरले सानो भए पनि हेटौंडामा हुँदै स्थानीय टिममा सहभागी भएर खेल्ने अवसर पाएको थिएँ । ११-१२ वर्षकै उमेरमा जर्सी र फुटबल बुट लगाएर खेल्न पाउँदा ज्यादै खुसी लागेको थियो’, उनले भने ।
स्वाभाविक रूपमा अरू खेलाडीकै जस्तो थापाको रोजाइमा पनि फुटबल पर्यो । उति बेला डिल्लीबजारमै बस्ने अच्युत खरेलले रंगशालामा खेलेको खेल देख्दा अनि हेटौंडाका प्रख्यात खेलाडी एवं गोलकिपर विष्णुगोपाल श्रेष्ठको प्रदर्शनीले पनि उनी निकै लोभिन्थे । ‘म सानैदेखि फुटबलमा लागेकाले पछि उहाँहरूसँगै पनि खेल्ने अवसर पाएँ । सँगै खेलेका कृष्णचरण श्रेष्ठ पछि मन्त्री पनि हुनुभयो’, थापा विगत सम्झन्छन् ।
थापाले विश्वकप हेर्न सुरु गर्दा घरघरमा टेलिभिजन थिएनन् । नेपाली राष्ट्रिय च्यानलको सुरुआत भएकै थिएन । सन् १९६६ मा इङ्ल्यान्डमा भएको विश्वकपको क्यासेट मगाएर हेर्दाको रमाइलो उनी झलझली सम्झन्छन् । सन् १९७८ मा अर्जेन्टिनामा भएको विश्वकपका केही खेल टीभीमा लाइभ हेरेको उनको सम्झनामा ताजै छ । त्यस बेला केही उत्साही युवाले घरको छतमा डिस्क एन्टिना राखेर संसारका विभिन्न च्यानल हेर्ने व्यवस्था मिलाउने गरेको उनी बताउँछन् ।
‘मैतीदेवीमा एक इन्जिनियरले टीभीमा फुटबल हेर्ने व्यवस्था मिलाउनुभएको थियो । हामी समयसमयमा त्यहाँ गएर विश्वकप हेथ्र्यौं । उनले रेडियोमा विश्वकपको अडियो सुन्ने मौका भने पाएनन्’, कमल भन्छन् ।
यसपालिको विश्वकप
थापाले यसपालिको विश्वकपका धेरैजसो खेल घरमा परिवारका सदस्यसँगै बसेर हेर्ने योजना बनाएका छन् । ‘लिग चरणका खेल परिवारका सदस्यसँगै बसेर हेर्ने योजना छ । नकआउट चरणका खेल साथीभाइसँग बसेर घरैमा र उनीहरूका घरमा गएर पनि हेर्ने विचार छ’, उनले सुनाए ।
‘स्वाभाविक रूपमा खेलले उत्साह दिन्छ, रोमाञ्च दिन्छ । प्रतिस्पर्धात्मक खेल हेर्दा स्वस्फूर्त रूपमा जोश पनि आउँछ । आपूmले समर्थन गरेको टिमले राम्रो प्रदर्शन गर्दा ठूलो आवाज निकालेर कराइन्छ, चिच्याइन्छ’, उनी खेल हेर्दाको अनुभव सुनाउँछन् ।
जति नै व्यस्त भए पनि थापा राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय खेल हेर्न छुटाउँदैनन् । समय व्यवस्थापन प्राथमिकतामा भर पर्ने उनको तर्क छ । खासगरी विश्वकपलाई उच्च प्राथमिकतामा राख्छन् उनी । खेलको सिजनमा पार्टीका बैठकहरूमा पनि खेलबारे चर्चा हुने गरेको उनले बताए । यसपालि रसियामा विश्वकप हुने भएकाले नेपाली समयसँग मिल्दोजुल्दो हुने समय व्यवस्थापनमा गाह्रो नहुने उनी बताउँछन् ।
जर्मनीलाई समर्थन
अघिल्लो विश्वकपमा जस्तै यसपालि पनि थापाको समर्थन जर्मनीलाई नै छ । ‘जर्मनीको टिम अनुशासित छ । टिमवर्कमा विश्वास गर्छु । यो टिम अत्यन्तै मेहनतीसमेत भएकाले पहिलेदेखि नै जर्मनीलाई समर्थन गर्दै आएको छु’, उनी भन्छन्, ‘थोमस मुल्लर, टोनी क्रुज, म्यानुएल नेउर आदिको खेल मलाई अत्यन्त रोचक लाग्छ । म, मेरी श्रीमती, छोरा, बुहारी सबै जर्मनीकै फ्यान हौं । हाम्रो परिवारमा विश्वकप अरू चाडबाडजस्तै भएर आउँछ ।’
फुटबल आमजनताको खेल भएको बताउँछन् थापा । फुटबल विश्वकै लोकप्रिय खेल हुनुका पछाडि उनी यस्तो तर्क राख्छन्, ‘फुटबल सबैको प्यारो खेल हो । यो तुलनात्मक रूपमा हेर्न, बुझ्न मात्र होइन खेल्न पनि सजिलो छ । सम्म परेको जुनसुकै ठाउँमा फुटबल खेल्न सकिन्छ । यो अरू खेलभन्दा सस्तो पनि छ ।’ सबै बच्चाको केटाकेटी उमेरमा फुटबल खेलमै रुचि हुने गरेको र क्रमशः अन्य खेलमा चासो हुने गरेको उनको अनुभव छ ।
नेपालमा फुटबल
दक्षिण एसियामा नेपालको प्रदर्शन सन्तोषजनक भए पनि सरकारले खेलकुदलाई प्राथमिकतामा राख्ने नगरेकाले पहिलो दक्षिण एसियाली खेलमा जित हासिल गरेको नेपाल माथि उठ्न नसकेको उनको ठम्याइ छ । एसिया र विश्वको तुलनामा भने नेपाल धेरै पछाडि भएको उनको बुझाइ छ । फुटबलको विकासका लागि राज्य जिम्मेवार हुनुपर्नेमा उनी जोड दिन्छन् । सामान्यतया थ्रीस्टार, मनाङ मस्र्याङ्दीको प्रगतिप्रति थापा उत्साहित छन् । ‘राज्यले फुटबललाई उच्च प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ, पर्याप्त लगानीको वातावरण बनाउनुपर्छ । काठमाडौंमा भएको एउटा रंगशाला पनि आमसभा गर्नदेखि भीआईपीको शोकसभा सम्ममा प्रयोग हुन्छ’, उनी भन्छन् । भूकम्पले क्षतिग्रस्त रंगशालाको छिटो पुनर्निर्माण गरेर सञ्चालनमा ल्याउनुपर्ने र राजधानीबाहिर पनि खेलमैदान विस्तार गर्नुपर्नेमा उनको जोड छ ।
फुटबलका लागि साँच्चै ध्यान दिने हो भने उच्चस्तरीय प्रशिक्षण सञ्चालन गर्नुपर्ने र यसका लागि योग्य विदेशी कोचसमेत झिकाउनुपर्ने थापाको सुझाव छ । नेपालले पनि विश्वकप खेल्नसक्छ भनेर कल्पना गर्न सकिने उनी बताउँछन्, ‘नेपालभन्दा साना र कम जनसंख्या भएका देशले पनि विश्वकप खेलेका छन् । तर, यसका लागि कम्तीमा २० वर्षको तयारी चाहिन्छ’, उनी भन्छन् ।
फुटबल र विश्वराजनीति
विश्वकप फुटबलले विश्वका विभिन्न देशको बिग्रिएको सम्बन्ध पुनस्र्थापना र शान्ति स्थापनाका लागि महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएको छ । विगतमा आपसी शत्रुता भएका देश पनि फुटबलको मैदानमा सँगै उत्रिएका छन् । त्यस्तै फुटबलकै कारण युद्धमा समेत होमिएका छन् । ‘दक्षिण अमेरिकाका दुई देश होन्डुरस र एल साल्भाडोर सन् १९६९ को विश्वकपपछि युद्धमा होमिए । त्यसमा उनीहरूको अघिदेखिकै रिसिइबीले पनि मलजल थपेको थियो’, थापा सम्झन्छन् ।
टुंग्याउनीमा थापाले भने, ‘यसपालिको विश्वकपमा अर्जेन्टिनाका मेसी, पोर्चुगलका रोनाल्डो र ब्राजिलका नेमार छुटाउनै नहुने र सबैले वाच गरिरहनुपर्ने खेलाडी हुन् ।’
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
