मस्को : विश्वकपमा बलियो छवि बनाएका देशहरु नकआउट चरणबाटै घर फर्किए । अझ विश्व फुटबलमा दबदबा कायम गर्दै आएका उत्तर र दक्षिण अमेरिकी टोलीको नतिजा त झनै निरश देखियो । पाँच पटकको विश्वकप विजेता ब्राजिलले आफुलाई सेमिफाइनलसम्म पनि पुर्याउन सकेन । प्रिक्वार्टरफाइनलमा उरुग्वेको हालत पनि ब्राजिलको भन्दा फरक रहेन ।
उपाधिको प्रबल दाबेदार मानिएको अर्को दक्षिण अमेरिकी टोली अर्जेन्टिनाले त समूहगत चरण नै बल्लतल्ल पार गरेको थियो । अन्ततः दुई पटकको विश्वकप विजेता अर्जेन्टिना पनि प्रिक्वार्टरफाइनलभन्दा अगाडि बढ्न सकेन । अफ्रिका र एसियाली टोली यसअघिका विश्वकपमा झैं यसपटक पनि कमजोर नै सावित भए । सेमिफाइनलमा पुग्दासम्म त मैदानमा युरोपेली टोलीको एकक्षत्र राज देखियो ।
आखिर यस्तो किन त ? रुसमा जारी २१औं विश्वकप र सहभागी टोलीहरुको प्रदर्शनलाई नजिकबाट नियाली रहेका फुटबल पण्डितहरुले विश्वकपमा युरोपको दबदबा देखिनुको कारण खोतलेका छन् । पछिल्लो समय युरोपको क्लब फुटबलको स्तर निकै माथि उठेका कारण विश्वकपमा पनि युरोपेली टोलीहरु हावी भएको फुटबल पण्डितहरुको तर्क छ ।
‘विश्वकपमा युरोपको दबदबा रहनुको पछिल्लो कारण यहाँको फुटबल संस्कृति नै हो । अहिले युरोपेली देशहरुले सरकारी स्तरबाटै युवा पिढिलाई लक्षित गरी खेलकुदमा ठूलो आर्थिक लगानी गरेका छन् । यस्तो परम्परा दक्षिण अमेरिकी तथा अन्य मुलुकमा देखिन्न । युवालाई नै लक्षित गरी युरोपका विभिन्न शहरमा स्टेडियम र खेलकुद संरचना निर्माण भएका छन् । ब्यवस्थित भौतीक पूर्वाधारकै कारण युरोपियन च्याम्पियन्स लिग र युरोपा लिगजस्ता ठूला प्रतियोगिता आयोजना सम्भव भएको छ । यसले हरेक युवामा फुटबलप्रति मोह जगाएको छ । बाल्यकालदेखि नै फुटबल खेल्नेको संख्यामा बृद्धि भएको छ । यही संरचना र संस्कारकै कारण जारी विश्वकपमा युरोपेली टोलीहरू हावी भएका हुन्’, युरोपेली फुटबल महासंघ (यूईएफए) का पूर्वअध्यक्ष लेनर्ट जोन्सन भन्छन् ।
यसको ठिक बिपरीत दक्षिण र उत्तर अमेरिकी क्षेत्रमा प्रतिर्धात्मक ठूला प्रतियोगिताकै कमि भयो । युरोपमा बलिया क्लबहरुले च्याम्पियन्स लिग खेल्छन् भने दोस्रो स्तरका क्लबहरुले युरोपा लिग खेल्ने अवसर पाउछन् । घरमै पनि नकआउट र लिगका राम्रा संरचनामा खेल्ने अवसर पाउँछन् । तुलनात्मक रुपमा दक्षिण अमेरिकी र अन्य क्षेत्रमा यस्ता प्रतियोगिता खेल्ने प्रतिस्पर्धी टोलीको पनि कमि देखिन्छ ।
यसका साथै परम्परागत रुपमा ठूला मानिँदै आएका टोलीहरु आफ्ना एक वा दुई स्टार खेलाडीमाथि बढी निर्भर रहँदा विश्वकपमा त्यसको प्रतिकुल असर देखिएको ठहर पनि फुटबल पण्डितहरुले गरेका छन् । जोन्सनले युईएफएले सन् २००४ देखि फुटबल विकासका लागि फरक तरिका अपनाएको बताए । ‘फुटबलको विकासका लागि हामीले युरोपका क्लबहरुमा विशेष ध्यान दियौं । सबै क्लबलाई फरक–फरक उमेर समूहको युवा फुटबल कार्यक्रममा अग्रसर बन्न आग्रह गर्यौं । क्लबहरुले पनि यू–१० देखि यू–१४, यू–१५ हुँदै यू–२१ सम्मका एकेडेमी तयार गरे । त्यसले फुटबलको स्तर उकास्न ठूलै मद्दत गर्यो । विस्तारै राष्ट्रिय टोली पनि बलियो बन्दै गायो । यो कुनै भगवानले दिएको उपहार होइन’ पछिल्लो समय युरोपेली टोली बलियो हुनुको रहस्य खोतले जोन्सनले ।
जोन्सनको विचारमा कुनै पनि टोलीलाई बलियो बनाउन सानैदेखि मलजल गर्नुपर्छ भन्ने यथार्थ कसैले भुल्नु हुँदैन । इङ्ल्यान्ड फुटबल संघले सरकारको मातहतमा रहेर यू–१७ र यू–२० उमेर समूहमा लगानी गर्दा सन् १९६६ पछि अहिले आएर विश्वकपमा नतिजा निकाल्न सकेको पनि विज्ञहरुको बुझाई छ । यसैगरी युईएफएका अध्यक्ष अलेक्जेन्डर सेफेरिन पनि युरोपेली मुलुकले फुटबलमा गरेको लगानीका कारण विश्वकपमा उत्कृष्ट नतिजा आएको बताउँछन् ।
‘यो युरोपले फुटबलमा गरेको लगानीको प्रतिफल हो । जस्तो विरुवा रोप्यो त्यस्तै फल फल्छ । विश्वकपमा युरोपबाट आयोजक रुससहित १४ टोलीले भाग लिएका थिए । आयोजकसहित १० टोली अन्तिम १६ मा पुगे । क्वार्टरफाइनलमा ६ र सेमिफाइनलमा चारवटै युरोपका टोली पुग्नुले फुटबल विकासप्रति युरोपको लगाव र मिहिनेत झल्काउँछ’, अलेक्जेन्डर भन्छन् ।
उनले युरोपका टोलीले विश्वकप छनोटका लागि नै कठिन यात्रा तय गर्नुपर्ने पनि बताए । ‘छनोटको ढोका खोल्न नै युरोपेली देशलाई निकै गाह्रो छ । यही विश्वकपमा नेदरल्यान्ड्स र इटालीजस्ता बलिया टोली बाहिरिए । छनोट चरण पार गरे पनि जर्मनी जस्तो बलियो टोलीले समूहगत चरण नै पार गर्न सकेन । सन् २०१० को विश्वकप विजेता स्पेन र सन् २०१६ को युरोपियन च्याम्पियन पोर्चुगलले अन्तिम १६ मा चित्त बुझाए पनि ती टोलीको प्रदर्शन फाइनलमा पुग्ने टोलीकोभन्दा कुनै अर्थमा कम थिएन,’ अलेक्जेन्डर भन्छन् ।
कनकाकाफका अध्यक्ष भिक्टर मोन्टाग्लियानीले पनि युरोपलाई उनीहरुको फुटबल संरचनाले विश्वकपमा सहयोग पुर्याएको बताउँछन् । ‘पछिल्लो ४० वर्षको अवधिलाई हेर्ने हो भने कनकाकाफमा आवद्ध उत्तर र दक्षिण अमेरिकी देशभित्रको फुटबल गतिविधि खासै सन्तोषजनक छैन । ती देशको क्लब फुटबलको स्तर खस्किएकोले विश्वकपमा पनि धक्का लागेको हो,’ भिक्टर भन्छन् । ब्राजिलजस्तो टोलीको प्रदर्शन खस्किनुको पछाडि पनि युवा कार्यक्रमको अभाव रहेको उनको बुझाई छ ।
क्रोएसियकाका प्रशिक्षक ज्लाट्को डालिचले पनि जारी विश्वकप युरोपेली युवा पुस्ताको फुटबल भएको धारणा ब्यक्त गर्छन् । ‘रुस विश्वकपको सेमिफाइनलमा खेल्ने ९२ खेलाडीमध्ये युरोपको विभिन्न लिग र च्याम्पियन्स लिग खेलिरहेका ८१ जना छन् । जसमा इङ्ल्यान्डमा ब्यवसायिक लिग खेलिरहेका ४०, स्पेनका १२, फ्रान्सका १२, जर्मनीका नौ र इटालीका आठजना खेलाडी छन् । यसैले पुष्टि गर्छ, यो विश्वकप युरोपको हो भनेर ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
