काठमाडौं : नवनियुक्त प्रधानन्यायाधीश ओमप्रकाश मि श्रले न्यायमा जनआस्था बढाउन न्यायाधीशको सम्पत्ति छानबिन र न्यायालयमा बिचौलिया नियन्त्रणलाई प्राथमिकताका साथ उठाएका छन् ।
संसदीय सुनुवाइ समितिद्वारा सोमबार सर्वसम्मत अनुमोदन भएलगत्तै मि श्रले राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीबाट नियुक्त भई सपथ ग्रहणसमेत गरे । सुनुवाइका क्रममा मि श्रले न्यायिक कामकारबाहीमा अनियमितता रोक्ने प्रमुख लक्ष्य भएको प्रतिबद्धता व्यक्त गरे । उनले छोटो कार्यकालमा न्यायालयको साख सुधार्ने भनाइ पनि राखे ।
‘प्रभावकारी अनुगमन गरेर अदालतको भ्रष्टाचार रोक्ने मेरो पहिलो काम हुनेछ,’ उनले भने । मि श्रले सबै तहका अदालतका कामकारबाहीमा प्रभावकारी अनुगमन गरी भ्रष्टाचार र अनियमिततामा शून्य सहनशीलता अपनाउने प्रतिबद्धतासमेत व्यक्त गरेका छन् । त्यसका लागि समय तालिकासहितको योजना ल्याइने भएको छ ।
‘अदालतमा बिचौलियाका कारण सिर्जना हुन सक्ने समस्या र विचलन रोक्न त्यस्ता व्यक्तिको पहिचान गरी अदालतमा रोक लगाइनेलगायत कानुनी कारवाही अघि बढाइने छ,’ कार्ययोजनामा उल्लेख छ ।
न्यायाधीशको कामकारवाहीको प्रस्ट अभिलेख राखिने प्रतिबद्धतासमेत मि श्रले जनाएका छन् । न्यायाधीशको अनियमितता निगरानीका लागि न्याय परिषद् ऐनमै निगरानी संयन्त्र गठनको व्यवस्था गरिने भएको छ । यसैगरी न्यायाधीशको आचारसंहितामा कडाइका लागि पहल गर्ने तथा न्यायाधीशका उजुरीमा प्रभावकारी छानविन गरिने भनाइ उनले राखेका छन् ।
‘न्यायाधीशको सम्पत्ति विवरण नियमित र अद्यावधिक गरिने छ । कानुनबमोजिम बुझाउनुपर्ने सम्पत्ति विवरण नबुझाउने न्यायाधीशलाई कानुनबमोजिम कारबाही गरिनेछ,’ मि श्रको कार्ययोजनामा उल्लेख छ ।
बैंकिङ कसूर, राजश्व, भ्रष्टाचारलगायत अर्थ र वाणिज्य क्षेत्रको विशिष्टिकरण पहिलो प्राथमितामा राख्ने उनको भनाइ थियो । उनले न्यायाधीश नियुक्तिमा समावेशितालाई ध्यान दिइने पनि बताए ।
कार्ययोजनाअनुसार अपराधीबाट एक लाख १२ हजार वर्ष कैद र जरिवाना मात्रै दश अर्ब उठाउन बाँकी रहेको अवस्थामा यस आर्थिक वर्षलाई फैसला कार्यान्वययन वर्षका रूपमा घोषणा गरी असुली अभियान सञ्चालन गरिने भएको छ ।
भदौ १ गतेदेखि लागू भएका संहिता कार्यान्वयनमा उच्चस्तरीय न्याय प्रशासन सुधार आयोग गठनको आवश्यकता मि श्रले औंल्याएका छन् । असहाय र विपन्नका लागि निःशुल्क कानुनी सहयोग गर्न नेपाल बारसँग मिलेर ‘प्रो वोनो लिगल सर्भिस’ उपलब्ध बनाउन आवश्यक कार्य गरिने भएको छ । मुद्दामा हुने खर्च कम गर्न हार्ने पक्षबाट जित्ने पक्षलाई खर्च भराउने प्रणालीको विकास गरिनेसमेत जनाइएको छ ।
‘मुद्दा हार्नेले जित्नेको खर्च बेहोर्नेमा अध्ययन गर्दैछौं’, सुनुवाइमा मि श्रले भने, ‘जबर्जस्ती दुःख दिन मुद्दा नपरून् । मिलापत्र होस् भन्नेमा हाम्रो जोड रहने छ ।’ मि श्रले न्यायपालिकामा जनआस्था अभिवृद्धिका लागि भिन्नै पाँच बुँदे रणनीति पनि सार्वजनिक गरेका छन् । सूचना पद्धतिमा आधारित स्वचालित एवम् वैज्ञानिक मुद्दा व्यवस्थापन पद्धतिको अवलम्बन गरिने भएको छ । यस्तै सर्वोच्चमा मुद्दाको चाप घटाएर न्यायलाई विकेन्द्रित गर्न वैकल्पिक प्रणालीको विकास गरिने भएको छ ।
न्यायपालिकालाई कागजविहीन बनाउन गुरुयोजनाबमोजिम काम गर्ने योजनासमेत ल्याइएको छ । मि श्रले सुनुवाइका क्रममा अदालतमा राजनीतिक प्रभाव महसुस नगरेको बताएका थिए।
राष्ट्रपतिबाट नियुक्ति र सपथपछि मि श्रले सोमबार बेलुका सर्वोच्च अदालतमा पदभार सम्हालेका छन् । पदवहाली अघि उनलाई सर्वोच्चमा स्वागत गरिएको थियो । पदहालीपछि सञ्चारकर्मीलाई प्रतिक्रिया दिँदै मि श्रले सबै न्यायाधीशबीच भाइचाराको सम्बन्ध कायम गर्ने बताए । भ्रष्टाचार नियन्त्रण लागिपर्ने भनाइ पनि उनको थियो ।
‘बिचौलिया देखाइदिनू, म कारवाही गर्छु,’ मि श्रले भने । सुनुवाइ समितिबाट सर्वसम्मत अनुमोदन भएका मि श्रले आउँदो पुस १७ गते अवकाश पाउनेछन् ।
म सर्वोच्चमा फर्किसकेँ, भोलिबाटै मुद्दा हेर्छु : जोशी
संसदीय सुनुवाइ विशेष समितिबाट प्रधानन्यायाधीशमा अस्वीकार गरिए पनि दीपकराज जोशी मंगलबारदेखि न्यायाधीशको हैसियतमा सर्वोच्च अदालतमा फर्किने भएका छन् । उनले सोमबार साँझ सर्वोच्च पुगेर नवनियुक्त प्रधानन्यायाधीश मि श्रलाई स्वागत गर्दै बधाई दिए ।
मि श्रको नियुक्ति र सपथका क्रममा जोशी साँझ राष्ट्रपति कार्यालय पनि पुगेका थिए । ‘हामीबीचमा मनोमालिन्य केही छैन । पुनरावेदन अदालतदेखि नै सँगै काम गर्र्दै आएका हौं,’ जोशीले अन्नपूर्णसँग भने, ‘म आजै (सोमबार) सर्वोच्चमा आएर उहाँ (मि श्र) को स्वागत गरिसकेँ । भोलि (मंगलबार) बाटै काम थाल्छु । नैतिकताको विषयमा राखिएको जिज्ञासामा उनले थपे, ‘विगतकै सहपाठी भएकाले त्यस्तो केही अफ्ठ्यारो पर्दैन । मिलेर न्याय सम्पादन गर्ने कुरो हो, त्यो काम हुन्छ ।’
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
