जुम्ला : बगैंचामा लटरम्म स्याउ । बोटमा लटरम्म स्याउ देखेपछि जो कसैको मन लोभिन्छ । तर, टिप्ने सिजनमा भनेजस्तो भाउ आउँदैन । अफ सिजनमा मूल्य राम्रो आउने भएपछि खाल्डो खनेर राख्ने गरिन्थ्यो । यसरी राखेको केही महिनामा स्याउ कुहिएर सकिन्थ्यो ।
जुम्लाको पातारासी गाउँपालिकास्थित उर्थुकी चैती बिष्टले आम्दानीको एक मात्र स्रोत स्याउ जोगाउन नसक्दा घाटा व्यहोर्दै आएकी थिइन् ।तर अहिले उनको आम्दानी दोब्बर हुन थालेको छ । गाउँमै सेलार स्टोर (स्याउलाई आधुनिक प्रविधिबाट भण्डारण गर्ने घर) निर्माण भएपछि उनको आम्दानी पहिलाको तुलनामा दोब्बर बनेको हो । स्याउ फल्ने सिजनमा बजारमा मूल्य नपाइने र बिक्री गर्न पनि समस्या हुने भएपछि उनले बगैंचामा फलेको स्याउ त्यही सेलारमा लगेर भण्डारण गर्न थालेकी छन् । भण्डारण गरिएको स्याउ लामो समयसम्म पनि नकुहिने र ताजा अवस्थामै रहने भएकाले पनि उनले बेसिजनमा स्याउ निकालेर दोब्बर मूल्यमा बिक्री गर्ने गरेकी हुन् ।
यसपालि बगैँचामा लटरम्म फलेको स्याउ देखाउँदै बिष्टले भनिन्, ‘पहिला भण्डारणको व्यवस्था नहुँदा खाल्डोमा जौको भूस हालेर स्याउ राख्नुपथ्र्यो, यसरी राख्दा स्याउ कुहिएर सकिन्थ्यो । लामो समयसम्म जोगाउन समस्या हुन्थ्यो, अहिले त गाउँमा सेलार स्थापना भएपछि हामीलाई स्याउ भण्डारण गर्न कुनै समस्या छैन ।’ बगैँचाको स्याउ टिपेर सीधै सेलार स्टोरमा राख्ने र बेसिजनका बेला झिकेर बजार पठाउने गरेको जानकारी उनले दिइन् । बेसिजनमा बजार पठाउँदा स्याउको मूल्य दोब्बर हुने र आम्दानी पनि बढेको उनको भनाइ छ ।
स्याउ भण्डारण गर्ने उपयुक्त ठाउँ नहुँदा उर्थुकै बिजुला बिष्टले पनि चार वर्ष पहिलेसम्म काठको भकारीभित्र स्याउ राख्ने गर्थिन् । भकारीमा राखेको स्याउ चाउरिने र मुसाले खाने समस्या थियो । बल्लतल्ल फलाएको स्याउ जोगाउन नसक्दा उनले पनि मेहनत र लगानीअनुसार मुनाफा लिन पाइनन् । तर, अहिले उनको आम्दानी लोभलाग्दो छ ।
घर नजिकै स्थापना भएको सेलार स्टोरमा असोजमा भण्डारण गरेको स्याउ चैत वैशाखसम्म पनि ताजा रहने भएपछि उनले पनि स्याउको दोब्बर मूल्य पाउन थालेकी हुन् । चैती र बिजुला मात्र होइनन्, पछिल्लो समय उर्थुका स्याउ किसानले स्याउबाट बेसिजनमा राम्रो आम्दानी गर्न थालेका हुन् ।
उच्च मूल्य कृषि वस्तु विकास आयोजनाले उर्थुमा दुईतले सुविधायुक्त सेलार स्टोर निर्माण गरिदिएको छ । यसका कारण स्थानीय स्याउ किसानलाई चैत र वैशाखसम्म खडेरीमा स्याउ जोगाउन सहज भएको हो । विगतमा भण्डारण गर्ने ठाउँ नहुँदा कुहिएर खेर जाने डरले किसानले सिजनमा सस्तोमै स्याउ बेच्थे । तर, अहिले सेलार स्टोरमा राख्दा स्याउले दोब्बर मूल्य पाउने गरेको हो ।
जुम्लामा स्याउको पकेट क्षेत्र मानिने उर्थुमा आयोजनाले १९ लाख ९५ हजार रुपैयाँको लागतमा १५ टन क्षमताको सेलार स्टोर निर्माण गरेको छ । यस्तै स्थानीय किसानले पनि तीन लाख ८० हजार पाँच सय ५० रुपैयाँ लगानी गरेका हुन् । सिजनमा प्रतिकिलो ४० देखि ४५ रुपैयाँमा बिक्री हुने स्याउ सेलार स्टोर सञ्चालनमा आएपछि चैत–वैशाखमा प्रतिकिलो एक सय २० रुपैयाँमा बिक्री हुने गरेको स्थानीय किसान पवित्रा बिष्टले बताइन् ।
सेलार स्टोरबाट उर्थुका ७२ घरपरिवार किसान प्रत्यक्ष लाभान्वित भएको सहकारीका अध्यक्ष परेउ बिष्टले जनाए । सेलार स्टोरमा लामो समयसम्म राख्दा स्याउमा दाग नलाग्ने र नकुहिने गरेको स्थानीय किसान सपना बिष्टले बताइन् । सेलार स्टोरले आफूहरूको आम्दानी बढाउन पनि उत्तिकै सहयोग गरेको उनको भनाइ छ । उच्च मूल्य कृषि वस्तु विकास आयोजनाका प्रमुख राजेन्द्रप्रसाद भारीले कर्णालीका कालिकोट र जुम्लाका ६९ समूह र सहकारीलाई स्याउ उत्पादन र बजारीकरणमा सहयोग गरेको बताए ।
आयोजनाले स्याउ भण्डारणका लागि सेलार स्टोर निर्माण गर्नुका साथै किसानलाई स्याउ टिप्ने औजार, बोक्ने डोको र क्यारेट दिएको छ । भारीका अनुसार जुम्ला र कालिकोटमा स्याउको मूल्य शृंखलामा आयोजनाले आठ करोड ९५ लाख ९७ हजार रुपैयाँ लगानी गरेको छ । त्यसबाट दुई हजार ५५ घरधुरीका किसान प्रत्यक्ष लाभान्वित भएका छन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
