काठमाडौं : बैंक तथा वित्तीय संस्थाको कर्जा लगानी दैनिक पाँच अर्ब हाराहारी पुगेको छ। गत भदौसम्म २४ खर्ब ३६ अर्ब कर्जा लगानी गरेका बैंक तथा वित्तीय संस्थाले कात्तिक ७ गतेसम्म त्यसलाई बढाएर २५ खर्ब ८७ अर्ब रुपैयाँ पुर्याएको राष्ट्र बैंकले जानकारी दिएको छ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले उक्त अवधिमा एक खर्ब ५१ अर्ब लगानी गरेका छन्। सोमबारसम्म ५८ अर्ब रहेको तरलता मंगलबार घटेर ४५ अर्बमा झरेको राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता नारायणप्रसाद पौडेलले जानकारी दिए। बैंकहरू लगानीमा आक्रामक देखिएपछि यसको असर लगानीयोग्य पुँजीमा परेको छ।
‘करिब ६ वटा बैंकको कर्जा, निक्षेप तथा पुँजी अनुपात (सीसीडी) रेसियो अन्तिम विन्दुमा पुगेको छ’, उनले भने, ‘अन्य बैंक सहज अवस्थामै छन्।’ यो तलमाथि भइरहन्छ। अन्य बैंक भने सहज अवस्थामै छन्। मंसिर लागेपछि सम्पूर्ण बैंकको अनुगमन गर्ने उनले बताए। सीसीडी रेसियोको चाप देखिएका बैंकलाई सूचित गरिसकिएको उनले बताए।
राष्ट्र बैंकले चालू आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिमार्फत अनिवार्य नगद मौज्दात (सीआरआर) र वैधानिक तरलता अनुपात (एसएलआर) घटाएर तरलतालाई सहज बनाएको थियो। राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थामा चार प्रतिशत सीआरआर कायम गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ। त्यस्तै राष्ट्र बैंकले एसएलआर वाणिज्य बैंकका लागि १० प्रतिशत, विकास बैंकको आठ प्रतिशत र वित्त कम्पनीको सात प्रतिशतमा झारेको थियो। राष्ट्र बैंकले लगानीयोग्य पुँजीका लागि यो व्यवस्थासहित हेजिङ फन्टको सुविधा उपलब्ध गराउने भनिए पनि त्यो व्यवस्था अहिलेसम्म लागू हुन सकेको छैन।
लगानीयोग्य पुँजी अभावका कारण बैंकहरूले कर्जा लगानी कम गर्न थालिसकेको नेपाल बैंकर्स संघका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्रप्रसाद ढुंगानाले बताए। ‘केही बैंकहरू पुँजीको प्रेसरमा परेका हुन्’, उनले भने, ‘राष्ट्र बैंकले गरेको नीतिगत व्यवस्था कागजमै सीमित हुँदा वित्तीय बजारमा पुनः लगानीयोग्य पुँजीको अभाव देखिएको छ।’ दसैंमा बजारमा गएको पैसा बैंकमा फर्केको छैन। सरकारी खर्च भए आगामी दिनमा पुँजी केही सहज हुने उनले बताए।
तर, मौद्रिक नीति कार्यान्वयन आएको तीन महिनामा राष्ट्र बैंकको मौद्रिक उपकरणले काम नगरेको देखिएको छ। बैंकहरूमा फेरि अघिल्लो दुई वर्षको जस्तै लगानीयोग्य पुँजी अभाव हुन थालेको छ। बैंकहरूमा लगानीयोग्य पुँजीको प्रेसर पर्न थालेको सिटिजन इन्टरनेसनल बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत राजनसिंह भण्डारीले बताए। अन्य केही बैंकमा यसको चाप देखिए पनि आफ्नो बैंकमा भने त्यस्तो अवस्था नरहेको उनको भनाइ छ। ‘हाम्रो बैंकको सीसीडी रेसियो ७८÷७९ हाराहारी छ’, उनले भने, ‘ सरकारी खर्च भए यसको प्रेसर घट्छ।’
राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थाको सीसीडी रेसियो ८० प्रतिशतभन्दा बढी नाघ्न नहुने व्यवस्था गरेको छ। राष्ट्र बैंकको प्रावधानअनुसार बैंक तथा वित्तीय संस्थाले एक सय रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरे भने ८० रुपैयाँमात्र लगानी गर्न पाउँछन्।
बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रले लगानी बढाएपछि यसको असर लगानीयोग्य पुँजीमा पर्न थालेको छ। बैंकसँग अहिले पनि अघिल्ला वर्षजस्तै लगानीयोग्य पुँजीको दबाब पर्न थालेको छ। समयमा सरकारले पुँजीगत खर्च गर्न नसक्दा यसको असर बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रको लगानीमा देखिएको थालेको हो। लगानीयोग्य पुँजी अभाव भएपछि कर्जाको ब्याजदर घट्ने आशमा बसेका उद्यमी व्यवसायी निरास बनेका छन्।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले भदौमात्रै हायर पर्चेजमा एक अर्ब २३ करोड लगानी गरेका छन्। गत साउनमा सो क्षेत्रमा एक खर्ब ७३ अर्ब ३५ करोड रहेको बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रको लगानी बढेर एक खर्ब ७४ अर्ब ५९ करोड पुगेको छ। त्यस्तै डेरिभेटिभ क्षेत्रमा भदौसम्म एक खर्ब ३८ अर्ब ७४ अर्ब पुगेको छ। बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रले रियल स्टेट, निजी आवास कर्जा, बिल पर्चेजलगायत सबै क्षेत्रमा वित्तीय क्षेत्रमा लगानी गरेका छन्।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
