कम्युनिष्ट किन कागतीचिया रुचाउँथे ? : स्टालिन र लेनिनका चिया स्वाद

काठमाडौं : कुनै रसियन नागरिकको परिवारमा विदेशी पाहुना बनेर जाँदा ‘पक्कै पनि भोड्का पिउन पाइन्छ’ भनेर सोच्नुभयो भने तपाईँ गलत हुन सक्नु हुन्छ ।

‘हरेक रसियनहरु रक्सी पिउँछन्’ भन्ने जुन मान्यता बन्यो यो आफैँमा एक प्रचारवाजी भएको रसियनहरुले नै सावित गरिदिएका छन् । अचेल रसियनहरुले भोड्का भन्दा पनि चिया पिउने अफर गर्न थालेको विभिन्न खोजले देखाएका छन् । रसिया बाहेक अन्य मुलुकका भव्य रेष्टुरेण्टमा समेत रसियन चियाका विभिन्न ‘आइटम’ लोकप्रिय छन् । अर्थात् रसियामा चिया एक संस्कृतिको रुपमै विकास भएको छ ।

केही वर्षअघि मात्रै गरिएको एक सर्वेक्षणमा ९४ प्रतिशत रसियनहरु हरेक दिन चिया पिउँछन् । प्रसिद्ध लेखक लिओ टोल्सटोय भन्ने गर्थे, ‘मलाई चिया अति नै चाहिन्छ । चिया बिना म काम गर्नै सक्दिन । चियाले मेरो सपना पछ्याउने जाँगरलाई जगाउँछ पनि ।’ टोल्सटोयको यो भनाइबाट पनि चियासँग रसियन संस्कृति जोडिएको भनी ब्याख्या गरिन्छ ।

चिया राष्ट्र :
चीनका एक शासकले पत्ता लगाएको चिया अचेल विश्वका अधिकांश देशमा संस्कृति बनिसकेको छ । रुसमा भने १९ औं शताब्दिदेखि चियाको प्रयोगले ब्यापकता पाएको बताइन्छ । चिया सस्तो पर्ने भएकाले पनि आम नागरिकले प्रयोग गर्छन् यहाँ । तर यसमा पनि धनाढ्य वा पूँजीपतिहरुले पिउने चिया र आम मान्छेले पिउने चियाको गुणस्तरमा पक्कै भिन्नता छ ।

सन् २०१६ मा यूरोमोनिटर अन्तर्राष्ट्रियले गरेको एक सर्वेक्षणमा ७८ प्रतिशत रसियनहरु हरेक दिन दुई पटक चिया पिउने तथ्य भेटियो ।

क्रान्तिकारीका अनेक स्वाद
१९१७ को अक्टोबर क्रान्तिका डिजाइनर तथा नायक भ्लादिमिर लेनिन समेत चियाका पारखी रहेको बताइन्छ । त्यसबेलाका क्रान्तिकारीहरुले आफ्ना संस्मरणमा उल्लेख गरे अनुसार लेनिन आफ्ना कम्रेडहरुसँग बसेर खुबै चिया पिउँथे ।

लेनिन देशनिकाला हुँदा कहिलेकाहीँ बियर र वाइन त पिउँथे । त्यसको अम्मली भने थिएनन् । लेनिनबारे रुसी मिडियाले सार्वजनिक गरेका तथ्य अनुसार चिया पिएपछि नै उनी आफूलाई रिफ्रेस भएको ठान्थे ।

कम्युनिष्ट तानशाह जोसेफ स्टालिन पनि त्यस्ता नेता थिए, जसलाई हरेक दिन चिया पिउनै पथ्र्यो । यति सम्म कि, विश्वका केही प्रभावशाली नेताले समेत स्टालिनसँग चिया बहस गरेको बारे संस्मरण नै लेखेका छन् ।

मार्सल अलेक्जेन्डर बासिलेब्स्कीले भनेका  थिए ः सधैँजसो स्टालिनसँगको बैठकका बेला उनका सहयोगीले स्टालिनलाई कागती मिसाएको चिया (लेमन टी) दिइरहेकै हुन्थे । आफ्ना सहयोगीले ल्याएको चियामा स्टालिन कागती निचोरेर सुरुप सुरुप पिउँथे ।

किन कागती चिया ?
स्टालिन मात्रै हैन, खासगरी रसियाको मौलिक संस्कृति नै हो कागती चिया । लेनिनकालिन समयमा कागती चियाको प्रयोग कम्युनिष्टहरुमाझ आनीबानी नै बनेको थियो ।

यतिसम्म कि, कागती चियालाई यहाँ आकर्षक डेजर्टको रुपमा पनि प्रयोग गरिन्छ । खाद्य विज्ञहरुका अनुसार यस्तो संस्कृति विकास भएको १८ देखि १९ औं शताब्दिको मध्यतिर हो ।

रुस एक चिसो भुगोल हो । तत्कालिन समयका घोडचढी यात्रीहरु खराब बाटोमा दौडिँदै गर्दा सिकनेसले समात्थ्यो । जसबेला उनीहरु न्यानोपनको लागि कागती मिसाएको चिया पिउने गर्थे । कागती चिया बाहेक पिउने प्लेन चिया वा दुध चियाको संस्कार पनि नभएको हैन । तर कागती चियामा मौलिकता भएको ठानिन्थ्यो ।

यसकारण पनि रुसमा कम्युनिष्टहरु कागती चिया मन पराउन थालेको टिप्पणी गरिन्छ । जब कि, दुध चिया वा प्लेन चियालाई अंग्रेजको संस्कारको रुपमा समेत ब्याख्या गरिन्थ्यो ।