काठमाडौं : नेपाली तथा नेपालीभाषी श्रोता–दर्शकमाझ एउटा गीत भाइरल नै बनेको छ अचेल । ‘तिम्रो नै माया लाग्दछ साइँली...’
युट्युबमा भाइरल भएको उक्त गीतको ‘ओरिजिनल भर्सन’ कसले गाएको भन्ने चाहिँ नयाँ पुस्तालाई पछिसम्म थाहै भएन । युट्युबमा भने लामो कर्ली कपाल पाल्ने भारतीय गायक गिटारमा यो गीत गाइरहेका देखिन्छन् ।
खासमा यो गीत झलकमान गन्धर्वको पो रहेछ ! भारतीय ती गायकले भने गन्धर्वको भन्दा भिन्न तरिकाले गाएका छन् । मोडर्न मेलोडीको फ्युजनमा उनले यसलाई झनै कर्णप्रिय बनाइदिए ।
कतै बाटो छेउमै बसेर उनले गाइरहेको उक्त गीतको रफ भिडियो युट्युबमा आजसम्म १० लाखभन्दा धेरैले हेरिसकेका छन् । त्यसो त, भिडियो पनि खासै तयारी बिना नै पोस्ट गरेको देखिन्छ । जहाँ भारतीय गायक आरको मुखर्जी संगीतमा लिप्त देखिन्छन् । उनको साथमा एक विदेशी युवती र एक युवकले ताल मिलाइरहेका छन् ।
रोचक के भने, भारतीय गायक आरको मुखर्जीले गाएको यो गीत भाइरल भएपछि उनले गाएका अरू थुप्रै गीत हेरिन थालिएको छ । संगीत पारखीमाझ आरको नै सम्भवतः सबैभन्दा धेरै खोजिएका गायक हुन् अहिले । उनका अधिकांश नेपाली–भारतीय मिश्रित गीत अहिले युट्युब च्यानलमा लाखौं दर्शकले हेरिसकेका छन् ।
को हुन् आरको मुखर्जी ?
आरको मुखर्जी उत्तर–भारत क्षेत्रका एक क्लासिकल गायक हुन् । उनी ‘अर्बन फोक आर्टिस्ट’को रूपमा भारतीय आदिवासी समुदायमा स्थापित छन् । कोलकातामा जन्मिएका उनी पछिल्लो समय भारती, बंगाली र आसपासका क्लासिकल गीत उत्खनन गर्दै गाउँदै चहारिरहेका छन् ।
सयौं वर्ष पुराना लोप हुनै लागेका अरू थुप्रै गीत गाइसकेका छन् उनले । यही सिलसिलामा नेपाली लोकगीत पनि उनले आधुनिक शैलीमा गाएर लोकप्रिय बनाए ।
नेपाली लोकगायक झलकमान गन्धर्वका थुप्रै गीत उनले पबमा समेत गाएर दर्शकलाई उफारेका छन् । कतिपय शब्द उच्चारण बिग्रिए पनि उनले नेपाली मौलिक तथा पुराना गीतलाई न्याय गरेर ‘रिफर्मेसन’ नै गरिदिएका छन् । यही क्रममा उनले केही नेपाली गायकसँग पनि आफ्नो प्रस्तुति दिइसके ।
विश्वसंगीत दुनियाँमा आरको संगीतमै जीवन बाँच्ने गायकमध्ये एक हुन् । जस्तो कि, बब डिलन, बब मार्लेजस्ता गायकले संगीतलाई नै आफ्नो जीवन बनाए । एक भर्सटाइल सिंगरको छवि बनाएका आरकोले आफ्नै परिवारबाट गायन सिकेका थिए । ब्लुज र आदिवासी गायनसँगै प्लेब्याक सिंगरको रूपमा पनि उनी चिनिएका अनुहार हुन् ।
१५ भन्दा धेरै भाषामा गीत गाउने आरकोले बंगाली, भारतीय नेपालीलगायत थुप्रै आदिवासी गीतलाई फरक र आधुनिक शैलीमा गाएर चर्चित बनाइसकेका छन् । यसका लागि उनी अरू केही संगीतकर्मीसँग युरोपका लगभग सबै मुलुक पनि घुमिसकेका छन् ।
त्यहाँ हुने थुप्रै संगीत फेस्टिभलमा पनि उनी सहभागी भइसके । चार वर्षअघि फ्रान्समा भएको फेस्टिभलमा फ्रेन्च आदिवासी संगीत गाएर राम्रो चर्चा पाएका थिए । कोलकातामा ‘फिडलर्स ग्रिन’ नामको स्वतन्त्र गायकहरूको समूह स्थापना गर्ने मुख्य अभियन्ता पनि हुन् उनी । त्यो समूह मूलतः एउटा सहरी लोक ब्यान्ड नै हो ।
अचेल भने उनले एक संगीत अभियन्ताकै शैलीमा भारतीय मौलिक गीतको खोजीमा समय बिताएका छन् । उनी युरोप, अमेरिकालगायत मुलुकसँग भारतीय मौलिक गीतको सम्बन्ध स्थापित गर्ने प्रयासमा सक्रिय छन् । आरको गिटारसँगै काजु र उकुले पनि राम्ररी बजाउँछन् । सन् २०१३ मा उनले घातेर कोठा नामको बंगाली लोकगीत पहिलो पटक सार्वजनिक गरेका थिए ।
नेपालीमाझ लोकप्रिय
तिनै प्रभावशाली गायक अचेल नेपाली युवामाझ निक्कै रुचाइएका गायक बनेका छन् । त्यसो त आरकोले पनि एकपछि अर्को नेपाली लोकगीत गाउँदैछन् । जुन अनौठा पनि सुनिन्छन् । रोचक त के भने, नेपालकै मूर्धन्य गायक झलकमान गन्धर्वका लगभग हराइसकेका थुप्रै गीत विदेशी गायक आरकोले गाएपछि नै फेरि सुनिन थालियो । रेसम फिरिरी, तिम्रो नै मायँ लाग्दछ साइँली, अल्लारे नानी केशीजस्ता नेपाली पुराना लोकगीत गाएर उनले नेपालीमाझ चर्चा पाएका छन् ।
एक विडम्बना वा रोचक पक्ष के भने, युवा पुस्ता युट्युबलाई सूचनाको विश्वसनीय स्रोत मान्दै आएको छ । युट्युबमै कोही अभिनेता बन्न सक्छ, कोही नेता बन्न सक्छ । कोही जसरी पनि सेलिब्रिटी बन्न सक्छ ।
आरको मुखर्जी भने नेपाली दर्शकमाझ सेलिब्रिटी बन्नुभन्दा पहिले नै एक संगीत अभियन्ताको रूपमा स्थापित भइसकेका थिए । उनी एक दशक अघिदेखि संगीत अभियानमा सक्रिय छन् । हराउनै लागेका मौलिक गीतलाई उनले जसरी पुनरुत्थान गर्दैछन्, यसले उनलाई संगीत क्षेत्रमा लामो दौडको घोडाको रूपमा उभ्याएको छ ।
आरको मुखर्जीसँगै विश्वमा अहिले मौलिक गायनको खोजी व्यापक हुन थालेको छ । हरेक समाज र सभ्यतासँग आफ्नै किसिमका जीवनका लय हुन्छन् । तिनै जीवनका लयलाई गीत, नाच, कथा, क्यानभासजस्ता कलाका ‘फर्म’मा उतारिन्छ ।
यस्तो चलन पुरानै हो । आधुनिक समाजमा कलाका रूप केही नयाँ चिनिए । केही संकटमा परे । औद्योगीकरण र बसाइसराइसँगै संस्कृति र कला पनि संकटमा परे । अहिले प्रविधिको व्यापकताले ती मौलिक कला र संस्कृतिलाई नयाँ पुस्तासँग चिनाउने पहल हुन थालेको छ ।
भारतीय गायक आरको मुखर्जीको गायनशैलीले यसलाई पुष्टि गर्छ । मौलिक गायनलाई नयाँ तरिकाले चिनाउँदै गरेका आरकोले आफ्नो जीवनशैली नै एक फकिर जस्तै बनाएका छन् ।
हिप्पी जस्तो देखिने उनको साथमा अरू केही संगीतमै लागेका अभियन्ता पनि छन् । जसले जीवन र संगीतलाई जोडिरहेछन् । आखिर उनको यस्तो पहलबाट समग्रमा लोप हुनै लागेका मौलिक गीतसंगीतको पुनरुत्थान हुँदैछ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
