मेरी आमाभन्दा कुशल व्यवस्थापक मलाई अरू कोही लाग्न छोडेको छ । मेरो पढाइ, लेखाइ, बुझाइ सम्पूर्ण उपलब्धि निरक्षर आमाको कौशल अगाडि रंगविहीन हुन पुग्छन् । हामी सानो छँदाका बाआमाले घर चलाउन लिएका चलाखीपूर्ण निर्णय सम्झेर म छक्क पर्छु । एउटा निम्न मध्यम वर्गीय परिवारका अनगिन्ती समस्या हुन्छन् । सबैका आकांक्षा एकैपटक पूरा गर्न सम्भव हुँदैन । एउटै छिमलका हामी सन्तान थियौं । कसको लुगा कतिबेला च्यातिन्थ्यो । कसलाई कलम, कापी, किताब कतिबेला चाहिन्थ्यो, पत्तो हुँदैनथ्यो ।
उहाँहरू कसैलाई जात्रामा त कसैलाई तीजमा लुगा सिलाइ दिनुहुन्थ्यो । जात्रा र तीजका बेला लुगा पाउनेले दसैंमा लुगा लगाउन नचिताए हुन्थ्यो । कसैको भाग नयाँ वर्षमा आउँथ्यो । दसैंंमा लुगा पाउने अरू बेला पुरानै लुगामा खुम्चिनुपथ्र्यो । दिदीले पढेको किताबमा बुबाले यसरी गाता लगाएर यसरी सुरक्षित बनाइदिनुहुन्थ्यो कि जुन किताबको सेट म त्यो कक्षा पुग्दा नयाँको नयाँ नै हात पथ्र्यो । अर्को वर्ष त्यही किताब मैले भाइलाई जस्ताको तस्तै हस्तान्तरण गर्नुपथ्र्यो । एउटा किताब तीन छिमलका लागि पर्याप्त हुन्थ्यो । अहिले आएर हेर्दा कुशल व्यवस्थापनको योभन्दा उच्च उदाहरण मैले पढेको छैन ।
यो मजस्ता लाखौं परिवारको प्रतिनिधि उदाहरण हो । देश चलाउनु पनि यसैको बृहत रूप हो । कर्णालीलाई एक वर्ष प्राथमिकतामा पार्न सके मेचीमाथि एक वर्ष ढिलाइ गर्दा कति पनि अन्याय हुँदैन । मेलम्ची छिट्टै आए झापाको ट्युवबेल पानी बोरिङ योजना एकाध वर्ष घचेट्दा फरक पर्दैन । बाजुरामा गाडी पुर्याउन जरुरी छ भने विराटनगरको सडक पक्की बनाउन केही समय विलम्ब हुँदा कतै अग्राख पलाउँदैन ।
घरको एउटा कुशल मेनेजर देश चलाउन सुयोग्य हुन्छ रे ! जसरी भर्खरै जन्मिएको नवजात शिशुलाई पौडी पोखरीमा राखिदियो भने उ कुशल तरिकाले पौडिन सक्छ । हाम्रा नेताले ड्राइभिङ सिटमा बसेर देशलाई सुरक्षित गन्तव्यमा पुर्याउन किन सकेनन् ? हो, उनीहरूको अग्निपरीक्षा घरबाट सुरु हुन्छ । अहिलेका कुनै नेता तेस्ता हुन् जसले आफ्नो घर सुरक्षित तरिकाले चलाउन सकेका हुन् ।
महान् नेता भनिएका प्रचण्डले आर्थिक अभावमा पत्नी सीतालाई हातपात समेत गरेको उल्लेख छ । केपी ओली राष्ट्र बैंकमा काम गर्ने पत्नी राधिकाको भरमा जीवन गुजार्न बाध्य थिए । माधव नेपालको व्यवहार पत्नी गायत्रीले सम्हालेकी थिइन् । उनी स्वयं वाणिज्य बैंकमा नोकरी गर्थिन् । गृहमन्त्री हुँदा ५२ वर्षको उमेरमा घरजम गरेका शेरबहादुर देउवाको जीवन डा. आरजुसँगको विवाहपछि व्यवस्थित बनेको हो । डा. बाबुराम भट्टराई र पत्नी हिसिला यमी धेरै पछिसम्म अलग बस्थे ।
अधिकांश मन्त्रीको सम्पत्ति विवरण हेर्नुस्, दाइजोमा आएको उल्लेख छ । यसको निचोड हो–घरपरिवारको व्यवस्थापनमा नेताहरू शून्य छन् । बाआमा रेखदेख, पालनपोषण, मायामोह कुन चरीको नाम हो, अत्तोपत्तो छैन । स्वार्थी र दलाल झुण्ड अनि उपहारमा आउने सामग्रीबाट आफू र पत्नी चिरिच्याँट्ट पर्न र पार्न जानेका यिनीहरूलाई घरपरिवारप्रतिको कर्तव्य थाहै छैन । प्रचण्ड र केपी ओलीका पिताजीमाथि यी भीभीआईपी सन्तानले यथोचित शिष्टाचार दिन नसकेको समाचार मिडियामा बारम्बार आउने गरेको छ । मेरी आमाको जति पारिवारिक व्यवस्थापकीय दक्षता यिनीहरूमा भइदिएको भए देश नसप्रिएको गीत गाएर हामीले हिँड्नैपर्ने थिएन ।
आमाका अभिव्यक्ति मेरा लागि अब बेद, कुरान, त्रिपिटक र बाइबलजस्तै बन्न थालेका छन् । उहाँका अभिव्यक्ति अक्षरले नभएर समयले कुँदिएका हुन जस्तो लाग्छ । त्यो अनुभवभित्र रगत, पसिना मिसिएको छ । लाखौं माइल बाटोको यात्रा छ । थुप्रै अक्करे भीर छन् । साउने झरीले ल्याएका उत्ताउला भेलका कहालीलाग्दा कथा छन् । समुद्र झैं शान्त अनि स्थिर संघर्षका पाइला छन् । समग्रमा सबै आयामभित्रको एउटा विश्वासिलो शब्दकोष लाग्छिन् मलाई मेरी आमा । कमाउन नपर्ने, उत्पादन बढाउन नपर्ने, युवा जनशक्तिलाई स्वदेशमा राख्नलाई प्रोत्साहन गर्न नपर्ने । ताली र फेसबुके लाइकका लागि मात्र भाषण गर्ने नेताको के काम जुन परिणाममुखी छैन भने । अन्धभक्त र विवेकहीन कार्यकर्ता पार्र्टीका लागि मात्र होइन, मुलुक प्रगतिका बाधक हुन् ।
दुई महिनाअघि पोखराबाट काठमाडौं जाँदै गरेको एउटा जिप जबर्जस्ती जामुनेमा रोकियो । रोकेपछि प्रहरीको ठाडो प्रश्न थियो– किन बाटो नछाडेको ? सवारी चालक अक्क न बक्क परे । ‘बाटो खाली नै थियो किन छोड्ने ? ’ उनले जवाफ दिए । प्रति उत्तरमा भीआईपीको सवारी हुँदा बाटो छोड्नुपर्छ कुरा थाहा छैन ? कुनै विद्यालयमा यो विषयमा पढाइ भएको थिएन । गणतन्त्र त्यसमाथि बहुलवादी व्यवस्थामा नेताभन्दा जनताको मूल्य बढी हुनुपर्ने हो ।
प्रहरी जरिबानासहित चिट काट्यो र पठायो । एमए पास गरेर आफ्नै व्यवसाय गरेका जिपका धनी सोच्न बाध्य भए– के यो मेरै देश हो त ? यो त एउटा उदाहरण मात्र हो । पात्र फेरिए पनि चरित्र नफेरिएको ज्वलन्त उदाहरण हो । नेतृत्व भनेको ड्राइभर हो । तर जसलाई मन लायो उसले स्टेयरिङ समातेपछि अन्ततः हुने भनेको दुर्घटना नै हो । आज साधन ठीक हुँदाहुँदै पनि ड्राइभरको असावधानी र लापरबाहीका कारण देश दुर्घटनातर्फ फस्दैछ । संघीयता नामको सवारी साधनलाई गुडाउन नजान्दा बाटो पहिल्याउन सकेको छैन ।
अमेरिकी राष्ट्रपति अब्राहम लिंकनको उदाहरण दिने गरिन्छ बेलाबेलामा । दासप्रथा अन्त्य गर्ने संकल्प लिएर राजनीतिमा होमिएका लिंकनले राष्ट्रपतिको शपथ लिए । पदको शपथ गरेर जब उनी औपचारिक सम्बोधनका लागि उभिएका थिए, प्रतिपक्षका एक सांसदले अपमान गर्ने उद्देश्य राखेर भने– ‘लिंकन, सौभाग्यवश तपाईं हाम्रो देशको सर्वोच्च पद प्रेसिडेन्टमा निर्वाचित हुनुभयो । तर यो सत्य कथंकदाचित नबिर्सनु होला कि तपाईंको पिता चमार हुनुहुन्थ्यो ।’ यसखाले अपमानपूर्ण कटाक्षलाई लिंकनले उत्तेजित हुनु सट्टा सहज भावमा लिए ।
बरु उनका आँखाबाट बरर्र आँसु छल्कियो । आँसुमिश्रित नजरमा सांसदलाई सम्बोधन गर्दै भने– ‘धन्यवाद महाशय, अमेरिकाको प्रेसिडेन्टमा चुनिएको खुसीमा मैले आफ्नो गरिब पितालाई बिर्सन पनि सक्थें । तपाईंले अति उपयुक्त समयमा मलाई मेरो गरिब पिताको याद दिलाउनु भयो । तपाईंलाई मेरो मुरी मुरी धन्यवाद छ । मेरो गरिब पिता तन, मन र बचनले प्रतिबद्ध तथा आफ्नो कर्मप्रति समर्पित पूर्ण चमार हुनुहुन्थ्यो । तर, म एक पूर्ण राष्ट्रपति बन्न कदापि सक्ने छैन ।
यस्तो लाग्छ कि एक अपूर्ण राष्ट्रपतिभन्दा एक पूर्ण चमार श्रेष्ठ हुन्छ । मेरो गरिब पिताले सिउनुभएको जुत्ता म देखिरहेको छु कि तपाईंले लगाउनु भएको छ । यदि त्यो कतै फाटेको छ भने भन्नुहोस् ताकि म सिलाइ दिउँ ।’ लिंकनको जवाफ सुनेर आरोप लगाउनेको शिर श्रद्धाले निहुरियो ।
सत्तामा बसेर दंग परेर भाषण मात्र गरेर समृद्धि आउँदैन । त्यसका लागि संस्कार र शिष्टता चाहिन्छ । पदमा बस्नेले कामले जवाफ दिने हो । प्रायः संघ र प्रदेशका मन्त्रालयमा ‘म भष्टाचार गर्दिन र भष्टाचार गर्न दिन्न ।’ तर यो सूचना आफैं जोकर बनेको छ । कथनी र करनी आनतान फरक छ । यदि यो सत्य इमानमा अनुवाद हुन्थ्यो भने एक नेपालीको थाप्लोमा ३१ हजार सात सय ५० रुपैयाँ ऋण कसरी पुग्थ्यो र ? हाइलाइट
कर्णालीलाई एक वर्ष प्राथमिकतामा पार्न सके मेचीमाथि एक वर्ष ढिलाइ गर्दा कति पनि अन्याय हुँदैन ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
