माओवादी र सेनाको अन्तिम लडाइँ स्थल, जहाँ होमस्टे सञ्चालन भयो
कालिकोट : कालिकोटको खाँडाचक्र नगरपालिका–७ पिलीसँगै माओवादी युद्धको लामो इतिहास समेटिन्छ ।
यही ऐतिहासिक ठाउँ अहिले यसरी फेरियो कि, यहाँका स्थानीयहरु बदलिँदो गाउँको मुहारदेखि दंग छन् । पिली त्यही ठाउँ हो, जहाँ तत्कालिन माओवादी युद्धको अन्तिम लडाइँ भएको थियो । सोही ठाउँमा पर्यटक भित्र्याउन अचेल सुन्दर होमस्टे सुरु भएको छ ।
कर्णाली सामुदायिक होमस्टे सञ्चालन भएपछि गाउँलेहरु पर्यटक बोलाउँदै आम्दानी बढाउने धन्धामा छन् । युद्ध पर्यटकीय स्थलका रुपमा चिनिँदै आएको पिलीमा स्थानीय युवाहरुको सक्रियतामा कर्णाली सामुदायिक होमस्टे सञ्चालन भएको हो ।
करिब १ सय ५ घरधुरी रहेको पिली गाउँका पाँच घरमा मात्रै होमस्टे सुरु गरिएको हो । सुरुमा नयाँ प्रयोगको रुपमा थोरै घरमा होमस्टे सुरु गरिएको गाउँलेहरु बताउँछन् ।
यद्यपि, गाउँको अर्गानिक उत्पादन, संस्कृति र युद्ध इतिहासलाई फैलाउने प्रभावकारी माध्यम होमस्टे बनेको उनीहरुको भनाइ छ । कर्णाली सामुदायिक होमस्टे व्यवस्थापन समितिका सचिव पुत्रबहादुर मल्ल भन्छन्, ‘होमस्टे सञ्चालन भएपछि गाउँको पहिचान नै बदलिएको छ ।’
२०६२ साल साउन २३ गते तत्कालिन बिद्रोही माओवादीले सडक निर्माणमा खटिएको नेपाली सेनाको अस्थायी क्याम्पमा आकर्मण गर्दा भिषण भिडन्त भएको थियो । जहाँ नेपाली सेनाका ६२ जना, माओवादीका २७ जना, एकजना स्थानीय ठेकेदार शक्ति मल्ल सहित ९० जनाले ज्यान गुमाएका थिए ।
यही इतिहासलाई पर्यटनको माध्यमबाट समेट्ने स्थानीय जनप्रतिनिधिहरु बताउँछन् । खाँडाचक्र नगरपालिका र कर्णाली प्रदेश सरकारले माओवादी युद्धको अन्तिम भिडान्त भएको ठाँउ भन्दै युद्ध पर्यटकीय स्थलका रुपमा विकास गर्न खोजेको बताइन्छ ।
हालका लागि पिलीमा स्थानीय पुत्रबहादर मल्ल, नरबहादुर कार्की, नरेन्द्रबहादुर मल्ल, हरिबहादुर मल्ल र कृष्णबहादुर मल्लको घरमा मात्रै होमस्टे सञ्चालन गरिएको छ ।
हामेस्टेमा भएको आम्दानीको ५ प्रतिशत कर संस्थालाई र ३ प्रतिशत कर वडा कार्यालयलाई उनीहरुले बुझाउनु पर्नेछ । होमस्टे सञ्चालक नरबहादुर कार्कीले धेरैजसो आन्तरिक पर्यटक र कहिले बाह्य पर्यटक पनि आउने गरेको बताए ।
जसबाट आफूहरुले मासिक रुपमा ३० देखि ४० हजार आम्दानी गर्ने पनि उनले बताए । उनका अनुसार पिलीमा स्थानीय अर्गानिक उत्पादन, कोदोको ढिँडो, रोटी, फापरको लगर, सिस्नोको राब्लो, आल्लोको राब्लो, लोकल कुखुरा र खसी, मकैको ढिँडो लगायत परिकार पाइन्छ ।
कर्णाली प्रदेशसभा सदस्य तथा कर्णाली होमस्टे व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष कुर्मराज शाहीले युद्ध पर्यटनका दृष्टिले पिली प्रचुर सम्भावनाले भरिएकाले यसलाई व्यवस्थित बनाइने बताए ।