काठमाडौं : यातायात कार्यालय भन्नेबित्तिकै धेरैको बुझाइ हुन्छ- सेवाग्राहीको भीडभाड, दलालको बिगबिगी अनि अस्तव्यस्त सेवाप्रवाह।’ हामीले रिपोर्टिङका क्रममा यातायात कार्यालय एकान्तकुना, गुर्जुधारा र नेपालगन्ज पुग्दा त्यस्तै दृश्य देख्यौं। सेवाग्राहीका गुनासैगुनासा सुन्यौं।
सबै कार्यालय एउटै हुँदैनन् भन्ने उदाहरण देखियो, भक्तपुरको जगातीस्थित यातायात व्यवस्था कार्यालय। कार्यालयमा हामी मंगलबार पुग्दा सवारीचालक अनुमतिपत्र वितरण व्यवस्थित रूपमा सेवाप्रवाह भइरहेको थियो।
कार्यालय खुल्ने समय भएकाले पनि होला, बिहान सेवाग्राहीको भीड देखिन्थ्यो। फाराम भर्नेदेखि स्वास्थ्य परीक्षण गर्नेहरूको लाइन लामै थियो। तर त्यो भीड दिउँसो १ नबज्दै कम भइसकेको थियो। अपराह्न २ बज्दा कार्यालयमा कर्मचारी मात्रै थिए। सेवाग्राही फाट्टफुट्ट मात्र आइरहेका थिए। तीमध्ये पनि अधिकांश सोधपुछका लागि आउने थिए।
कार्यालय खुला, कार्यकक्ष रित्तै
सामान्यतया सरकारी कार्यालय खुल्ने र बन्द हुने समय एउटै छ। कार्यालय पाँच बजेसम्म खुल्छन्। यहाँ पनि कार्यालय पाँच बजेसम्म नै खुल्छ। तर तपाईं अन्य कार्यालयजस्तै यहाँ चार बजेतिर कामका लागि जानुभयो भने कर्मचारी भेट्नुहुन्न। कार्यालयमा राजस्व बुझाउने समय दुई बजेसम्म तोकिएको छ। त्यसपछि यहाँबाट हुने अन्य काम पनि बन्द हुन्छन्।
अधिकांश कर्मचारी तीन बजेदेखि नै कार्यालयबाट निस्किसकेका हुन्छन्। चार बजेपछि त दुई तीनजना कर्मचारीबाहेक अरू भेटिनै मुस्किल हुन्छ। हामी पाँच बजेसम्म कार्यालयमै रहँदा अधिकांश कर्मचारी थिएनन्। कार्यालय प्रमुख किरणप्रसाद ढकाल यातायात व्यवस्था विभागको बैठकमा सहभागी हुन काठमाडौं गएको जानकारी सूचना अधिकारी पवन पोखरेलले बताए।
८ बजे नै खुल्छ कार्यालय
यातायात कार्यालय बिहान ८ बजे खुल्छ। अनलाइनबाट फाराम लिने भए पनि बायोमेट्रिकका लागि भने बिहानै सेवाग्राही पुग्नुपर्छ। कार्यालय समयमा सर्भरमा समस्या आइरहने भएका कारण बिहानै कार्यालय खोलिएको हो। अन्य नियमित काम भने १० बजेबाटै सुरु हुने गरेको छ। दैनिक सरदर ३ सय सेवाग्राही आउने गरेको कर्मचारीले बताए। सर्भरमा समस्या आइरहने हुँदा कहिलेकाहीं भने सेवाग्राहीले दुःख पाउने गरेको ती कर्मचारीले बताए। ‘सर्भरको काम यताबाट होइन, विभागबाटै सञ्चालन हुन्छ, देशैभर एउटै सर्भरबाट काम हुने हो,’ ती कर्मचारीले भने, ‘लोड बढेसँगै सबै ठाउँमा एकैपटक समस्या हुन्छ, यो वर्षाैंदेखिको समस्या हो। अहिले पनि ज्यूँकात्यूँ नै छ।’
दुई वर्षदेखि स्मार्ट लाइसेन्सको पर्खाइ
दिउँसो एकजना सेवाग्राहीले कागजको टुक्रा कर्मचारीले दिए। ती कर्मचारीले अझै लाइसेन्स नआएको बताएपछि सेवाग्राहीले झर्किंदै भने, भदौमा आउँछ भन्नुभएको होइन, दुई वर्ष हुन थालिसक्यो। कहिले पाइन्छ लाइसेन्स ? ’ उनले स्मार्ट लाइसेन्सका लागि आवेदन दिएको दुई वर्ष हुन थालेछ। पछिल्लो समय भदौको अन्तिम सातादेखि कार्ड हात हात आउने भन्ने प्रचारसँगै सेवाग्राही आउन थालेका छन्। तर यातायात विभागले छपाएका ४० हजार स्मार्ट कार्डको गुणस्तरमा प्रश्न उठेपछि फेरि पनि सेवाग्राहीले कार्ड नपाउने भएका छन्। जगाती कार्यालयमा ५÷६ हजार सेवाग्राही स्मार्ट कार्ड पाउनेमा पर्छन्।
‘भदौ अन्तिमसम्म पाइन्छ भनेका थियौं। सेवाग्राही आउन थालिसके,’ एक कर्मचारी भने, ‘तर कार्ड आइपुगेको छैन। हामीले के बाँड्ने ? हामीले दिएन भनेजस्तै गरी सेवाग्राही कराउँछन्।’ कर्मचारीका अनुसार स्मार्ट लाइसेन्स पाउन झन्डै एक वर्ष कुर्नु सामान्यजस्तै भइसकेको छ। ‘कम्तीमा पनि नौ महिना त कुर्नैपर्छ,’ उनले भने, ‘यहाँ दिनदिनै चिट लिएर आउँछन्, जहिले पनि हामीले एउटै उत्तर दिएर पठाउने गरेका छौं। हामी लज्जित हुने अवस्था भइसक्यो।’ डेढ वर्ष पुरानो स्मार्ट लाइसेन्स वितरण गर्न बाँकी छ।
पार्किङको समस्या
भाडामा सञ्चालित यातायात कार्यालयमा पार्किङको ठूलो समस्या छ। सडक छेउमै सवारीसाधन पार्किङ गर्नुपर्ने बाध्यता छ। यो कार्यालय अरनिको राजमार्गअन्तर्गत रहेकाले सेवाग्राहीलाई पार्किङको समस्या छ। यातायात कार्यालयमा आउने सेवाग्राहीका कारण त्यहाँको ट्राफिक व्यवस्थापनमै समस्या आउने गरेको छ। सूर्यविनायक नगरपालिकाका प्रवक्ता उपेन्द्रराज केसीले व्यस्त राजमार्गमा यातायात कार्यालय रहेकाले ट्राफिक जाम बढ्दै गएको बताए। उनले सडकमै पार्किङ गरेर सेवाग्राहीले सवारीसाधन पार्किङ गर्दा कहिलेकाहीं त घण्टौं जाम भक्तपुरबासीले व्यहोर्नुपरेको बताए।
‘नगरकोट यहाँबाट जान्छ, बिपी राजमार्ग जाने बाटो पनि यही हो, उता काठमाडौं यही बाटो भएर जानुपर्छ,’ उनले गुनासो सुनाए। ट्राफिकजाम मात्रै नभएर दुर्घटना पनि निम्तिने गरेको उनले बताए।
शौचालय अभाव
व्यस्त, भीडभाड हुने कार्यालयमा शौचालयको व्यवस्था नै छैन। कार्यालयमा कर्मचारीको प्रयोगका लागि शौचालय छ। शौचालयको अभाव देखेरै कार्यालय भवनसँगै एक जनाले त जस्ताले बेरेर अस्थायी शौचालय बनाएका छन्। जहाँ ग्राहकले पैसा तिर्नुपर्छ। ‘दैनिक सयौं मान्छे आउने ठाउँमा शौचालय बनाउनुपर्दैन ? ’ धुलिखेलबाट आएका अर्जुन दाहालले भने, ‘कार्यालयमा शौचालय छैन, छेउमै पैसा तिर्नुपरेको छ।’
छरपस्ट कागजात
यो कार्यालयमा कागजपत्र छरपस्ट थिए। कार्यालयको माथिल्लो तलामा रहेको एक कोठामा कागजपत्र भद्रगोल रुपमा फालिएका थिए। महत्वपूर्ण देखिने कागजात बोरामा हालेर फ्याँकिएका थिए। स्टोर रुममा कागजातसँगै टेबल, कुर्सी पनि फालिएका थिए। राम्रा र प्रयोगमा आउन सक्ने कुर्सी फालिएका थिए।
भाडाको घरमा समस्या
कार्यालयका सूचना अधिकारी पोखरेलका अनुसार स्मार्टकार्ड लागू भएपछि २०७३ माघमा उपत्यकामा तीन कार्यालय थपिएका थिए। त्यसमध्ये एक हो यो कार्यालय। यो कार्यालयबाट लाइसेन्सका सबै काम हुने गरेका छन्। उनले दिनहुँ ४ सयसम्म सेवाग्राही सेवा लिन आउने गरेको बताए।
कार्यालयमा ३५ जना कर्मचारीको दरबन्दी छ। भाडाका घरमा कार्यालय सञ्चालन गर्नुपरेकाले सेवाप्रवाहमा भने समस्या छ। उनले भने, ‘सेवाग्राही दिनहुँ बढ्दै गएका छन्। भाडाको घरमा यस्तै हो। पार्किङ र शौचालयको समस्या छ।’
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
