काठमाडौं : सूर्यग्रहण र चन्द्रग्रहण दुई प्रकारका हुन्छन् । खग्रास र खण्डग्रास । खग्रास भनेको पुरै ढाकिने र खण्डग्रास भनेको अलिकति मात्र ढाकिने हो । आजको सूर्यग्रहण खण्डग्रास हो । यसमा चन्द्रमाले सूर्यलाई पूरा नभई आधा जति मात्र ढाक्छ। वास्तवमा यो सूर्यग्रहण अलि दुर्लभ खालको हो । यो चुरा जस्तो देखिन्छ । यसको बिचमा केही देखिदैन। चन्द्रमा अहिले पृथ्वीभन्दा निकै टाढा छ ।
रघुनन्दनका अनुसार यस खगोलीय घटनाको प्रभाव नेपाल, पाकिस्तान, श्रलंका, बंगलादेश, भुटान, चीन, अष्ट्रेलियालगायत सम्पूर्ण भारतमा देखिएको छ । आजको सूर्यग्रहण २०१९ को अन्तिम र तेस्रो सूर्यग्रहण हो ।
पि आइ बी(प्रेस इन्र्फमेसन ब्यूरो)का अनुसार अर्को सूर्यग्रहण २१ जुन, २०२० मा हुनेछ । विश्वमा यस्ता पनि मानिसहरु छन् जसका लागि ग्रहण कुनै खतराको प्रतीक हो । जस्तैः विश्वको अन्त्यको चेतावनी वा भयानक अशान्ति ।
हिन्दु पौराणिक कथामा यो अमृतमंथन र राहु-केतु भनिने प्रेतहरुको कथासँग जोडिएको छ । यससँग सम्बन्धित धेरै अन्धविश्वास व्याप्त छन् । ग्रहणले सधैं मानिसलाई चकित पार्दै आएको छ ।
वास्तवमा, जबसम्म मानिसले ग्रहणको कारण बुझेनन्, उनीहरुले धेरै कल्पना गरे । अन्धकार सूर्यलाई घेरेको यस कालो छाँयाको धेरै कथाहरु बनाए । क्यालिर्फोनियाको ग्रिफिथ वेधशालाका निर्देशक एडविन क्रपका अनुसार १७ औं शताब्दीको अन्तिम वर्षसम्म पनि ग्रहण किन लाग्छ र तारा किन झर्छ भन्ने मानिसलाई थाहा थिएन् ।
तर आठौं शताब्दी खगोलविद्हरु यसको वैज्ञानिक कारणबारे सजग थिए । सञ्चार र शिक्षाका कारण ग्रहणबारे खासै जानकारी नभएको हो । यसरी अन्ध विश्वास बढ्दै गयो । प्राचीन समयमा मानिसको तालिका प्रकृतिको नियमअनुसार चल्थ्यो । प्रकृतिको नियममा केही फेर हुनु मानिसलाई चिन्तित बनाउन पर्याप्त थियो ।
ग्रीसमा सूर्य ग्रहणलाई भगवान्को श्राप मानिन्छ । यसैगरी नेपाल र भारतमा ग्रहणको समयमा बाहिर निस्किन नहुने, घामको किरणबाट बच्नु पर्ने मान्यता छ । ग्रहणको समयमा खाना खाएमा शरीरलाई नकारात्मक असर पर्ने वा हानी हुने विश्वास छ ।
चीनमा सूर्यलाई ड्रागनबाट बचाउन तीर चलाउँछन् । ड्रागनले सूर्यलाई निलेपछि सूर्यग्रहण लाग्ने मान्यता छ । ड्रागनलाई तर्साउन पटाका पड्काउने चलन पनि छ । अमेरिकामा एक विशाल भालुले सूर्यलाई खाएपछि सूर्य ग्रहण लाग्छ भन्ने मान्यता छ ।कोरियमा फेरी ग्रहण बारे छुट्टै रमाइलो मिथक छ । राजाको आदेश मानेर कुकुरले सूर्यलाई चोर्ने कोशिश गरेमा ग्रहण लाग्ने मान्यता छ ।
मध्यकालीन युरोपमा मानिस प्लेग र युद्धले ग्रस्त थिए । त्यसैले चन्द्र ग्रहण वा सूर्य ग्रहणले तिनीहरुलाई बाइबलमा भएको प्रलयको विवरणको सम्झना गराएको थियो । मानिसले ग्रहणलाई किन प्रलयको रुपमा लिन्छन् भन्ने बुझ्न सजिलो छ, प्रोफेसर क्रिस फ्रान्सेली भन्छन् ।
बाइबलमा उल्लेख भएअनुसार प्रलय आउने दिन सूर्य कालो र चन्द्रमा रातो रंगको हुनेछ। क्रमशः चन्द्र ग्रहण र सूर्य ग्रहण पनि यस्तै हुनेछ । त्यो समयमा मानव जीवन छोटो थियो र यस्ता खगोलीय घटना मुस्किलले एकै पटक हुन्थ्यो । त्यसै कारण ग्रहण अझै डर लाग्दो हुन्थ्यो।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
