१३औं सागमा पुरुषोत्तमका चेलाहरू दीक्षा तामाङ, सिक्का सुवाल श्रेष्ठ र संयोग कपालीले खेलेका थिए । यी तीनै जनालाई पुरुषोत्तमले आदर्श विद्या मन्दिर स्कुलमा सिकाएका थिए ।
पुरुषोत्तम वज्राचार्य (३६) लाई बाइपास गर्ने हो भने नेपालको टेबुल टेनिस इतिहास पनि अपूरो हुनेछ । नेपाली खेलकुदमा दुई दशकभन्दा बढी सक्रिय योगदान पु¥याएका पुरुषोत्तम नेपाली टेबुल टेनिसका सिद्धहस्त खेलाडी मात्र होइनन, कुशल प्रशिक्षक पनि हुन् । टेबुल टेनिसको श्रीवृद्धिमा २२ वर्ष बिताएका पुरुषोत्तम हालै सम्पन्न १३औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग)मा प्राप्त सफलतापछि सक्रिय खेल जीवनबाट सन्न्यास लिने योजना बुनिरहेका छन् ।
सन्न्यास किन ?
बेलायती कवि ए.ई. हाउसम्यानको बहुचर्चित कविता ‘टु एन एट्लिथ डाइङ योङ’मा खेलकुदको सर्वोच्च स्थानमा पुगेर जताजतै वाहवाही बटुलिरहेका युवा खेलाडी एक्कासि मर्न चाहन्छन् । उनी आफूले हासिल गरेका उपलब्धि आफू जीवित छँदै अरूले तोडेको हेर्न चाहँदैनन् । त्यसैले उनी सानो उमेरमै मर्न चाहन्छन् ता कि सधैं उनलाई सबैले स्मरण गरिरहून् । उनी त्यसलाई नै उचित र ठीक समय मान्छन् ।
गत महिना सम्पन्न १३औं सागमा पुरुषोत्तमले नयाँ इतिहास बनाए । साग खेलकदुअन्तर्गत टेबुल टेनिसमा अहिलेसम्म नेपाली खेलाडी फाइनलमा पुगेका थिएनन् । पुरुषोत्तमले आफ्नै भूमिमा आयोजना भएको १३औं सागमा यो दुर्लभ इतिहास बनाए । सागमा पुरुषोत्तम सम्मिलित टिमले रजत पदक जित्यो भने पुरुष सिंगलमा उनले कांस्य पदक जिते । रजत विजेता टोलीमा पुरुषोत्तमसँगै शिवसुन्दर गोथे, स्यान्टु श्रेष्ठ, संयोग कपाली र दिनेश खानी सहभागी थिए । यो टोली फाइनलमा भारतसँग ३–० ले पराजित भएको थियो । यसबाहेक पुरुष एकलमा पनि नेपाल अहिलेसम्म सेमिफाइनलमा पुग्न सकेको थिएन । यसपटक पुरुषोत्तमसँगै स्यान्टु श्रेष्ठ सेमिफाइनलमा पुगेका थिए ।
दुई दशक खेलकुदमा बिताएका पुरुषोत्तमले टेबुल टेनिसमा अहिलेसम्मकै ठूलो उपलब्धि हासिल गरे । यस्तो दुर्लभ उपलब्धिका लागि आफूलाई सदैव सम्झिरहून् भनेर नै हाउसम्यानको कवितामा जस्तै पुरुषोत्तमले सन्न्यासको उपयुक्त समय ठानेका छन् । यसका साथै उनी सक्रिय खेलाडी हुँदा नै आफूले बनाएको इतिहास अरूले नतोडून् भन्नेमा पनि उत्तिकै सतर्क छन् । १३औं सागमा पुरुषोत्तमका चेलाहरू दीक्षा तामाङ, सिक्का सुवाल श्रेष्ठ र संयोग कपालीले खेलेका थिए । यी तीनै जनालाई पुरुषोत्तमले आदर्श विद्या मन्दिर स्कुलमा सिकाएका थिए । पुरुषोत्तमकै पदचाप पछ्याउँदै तीनै खेलाडीले १३औं साग खेलेका थिए ।
पुरुषोत्तमलाई अहिलेका नयाँ खेलाडीसँग जित्न सकिन्छ भन्ने नलागेर पनि सन्न्यासको योजना बनाएका हुन् । पछिल्लो समय उत्कृष्ट खेलाडीहरू टेबुल टेनिसमा भित्रिएकाले उनीहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नसकिने ठम्याइ उनको छ । ‘पछिल्लो समय धेरै राम्रा खेलाडीको आगमन भएको छ’, पुरुषोत्तम भन्छन्, ‘उनीहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न पनि निकै गाह्रो छ ।’ उनी पछिल्लो समय ‘टेक्निक’ र ‘ट्याक्टिस’ दुवैमा उत्कृष्ट खेलाडीहरू आइसकेको बताउँछन् ।
राष्ट्रिय च्याम्पियन नहुँदाको चुकचुकी
पुरुषोत्तमले टेबुल टेनिस बोर्डमा २२ वर्ष बिताए । अहिलेसम्मको जीवन टेबुल टेनिसमै समर्पित पनि गरे । तर पनि उनलाई एउटा कुराले भने सदैव खड्किरह्यो, राष्ट्रिय च्याम्पियन हुन नसक्नु । उनले राष्ट्रिय च्याम्पियन बन्न धेरै मेहनत गरे । दिनरात नभनी बोर्डमै रटान पनि दिए । तैपनि उनले आफ्नो इच्छा पूरा गर्न सकेनन् ।
‘धेरै पटक दोस्रो भएँ तर च्याम्पियन हुन सकिएन’, पुरुषोत्तम भन्छन्, ‘राष्ट्रिय च्याम्पियन बन्ने सपना अधुरै रह्यो ।’ शिवसुन्दर गोथेदेखि अहिलेका स्यान्टु श्रेष्ठसम्मले उनलाई राष्ट्रिय च्याम्पियन बन्न दिएनन् । अझ आफूले नै सिकाएका खेलाडीले नै विस्थापित गर्ने अवस्था आइसकेकाले पनि उनी जतिसक्दो चाँडो उनीहरूलाई ठाउँ छाडिदिने अभियानमा छन् । ‘पछिल्लो समय धेरै राम्रा खेलाडी आइसकेका छन्’, उनी भन्छन्, ‘अब उनीहरूसँग खेल्न सकिँदैन कि भन्ने पनि लागेको छ ।’
पुरुषोत्तमले ११औं, १२औं र १३औं गरी लगातार सागका तीन संस्करण खेले । उनले तीनवटै संस्करणमा टिम, डबल्स र सिंगल्समा प्रतिस्पर्धा गरे । उनले पदकचाहिँ १३औं सागमा मात्र जित्न सके । पुरुष डबल्समा भने उनको टोली क्वार्टरफाइनलमा पराजित भएको थियो ।
राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिता उपलब्धि
पुरुषोत्तमले सक्रिय खेलाडीका रूपमा धेरै प्रतियोगिता खेले । सागको लगातार तीन संस्करण खेलेका उनले तीन पटक वल्र्ड च्याम्पियनसिपमा पनि प्रतिस्पर्धा गरे । सन् २०१० को गोन्जाओ र सन् २०१४ को इन्चोन एसियाली खेलकुदमा पनि सहभागी भए । यसैगरी एसियन टेबुल टेनिस च्याम्पियनसिपमा पनि उनले दुई पटक सहभागी हुने अवसर पाए ।
यसैगरी पुरुषोत्तम पाँचौंदेखि आठौं राष्ट्रिय खेलकुदसम्म लगातार सहभागी भए । २०६० सालमा पहिलो पटक राष्ट्रिय टोलीमा समावेश भएका उनी त्यसपछि लगातार रूपमा टेबुल टेनिसमा छाइरहे । उनले सशस्त्र प्रहरी बलको एपीएफ क्लबबाट राष्ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागिता जनाए ।
यसरी लागे खेलकुदमा
पुरुषोत्तम ललितपुरका स्थायी बासिन्दा हुन् । पाटन सुन्धारामा खेलकुद गतिविधि भइरहन्थ्यो । टोलका दाइहरूले खेलेको उनी हेरेर बसिरहन्थे । कहिलेकाहीँ उनीहरूजस्तै खेलाडी बन्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्थ्यो । टोलको वातावरण र परिवेशले उनी पनि खेलकुदमा लागे । सुन्धारामा अरू खेलसँगै टेबुल टेनिसका खेलहरू पनि निकै हुन्थे । अझ समय समयमा हुने प्रतियोगितामा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्न सके पुरस्कार पनि पाइने र साथीभाइबीच लोकप्रिय हुन पाइने भएपछि पुरुषोत्तमले खेलकुद नै रोजे । उनले खेलकुदमा लाग्ने प्रेरणा र प्रोत्साहन आफ्नै टोलबाट पाए ।
योजना
पुरुषोत्तम खेलसँगै प्रशिक्षणमा पनि सक्रिय रहँदै आएका छन् । विगत लामो समयदेखि आदर्श विद्या मन्दिर (एभीएम) स्कुल र त्यहीँको क्लबमा टेबुल टेनिसको प्रशिक्षण गराउँदै आएका उनले लेबल वान कोर्स गरेका छन् । यसका साथै राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्द्वारा सञ्चालित एनएस कोर्स पनि पूरा गरेका छन् ।
त्यसैले उनी अब पूर्ण रूपमा प्रशिक्षणमा लाग्ने अभियानमा छन् । एभीएम क्लबबाट पुरुषोत्तमले राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी उत्पादन गरिसकेका छन् । क्लबकै दीक्षा तामाङ, सिक्का सुवाल श्रेष्ठ र संयोग कपालीले पछिल्लो समय राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्दै आएका छन् । त्यसैले यीजस्तै अरू खेलाडी उत्पादनमा सक्रिय हुने योजना उनले बनाएका छन् । यसका साथै एपीएफमा पनि प्रशिक्षकको जिम्मेवारी सम्हाल्ने सोच उनको छ । यसका साथै राष्ट्रिय टोली सम्हाल्न पनि आफू सक्षम रहेको उनी बताउँछन् ।
खेलकुदमा लागेर सन्तुष्ट
उनी खेलकुदमा लागेर आफूले ठीकै गरेको बताउँछन् । त्यसैले अहिलेसम्म खेलकुदबाट पाएको उपलिब्धप्रति उनी सन्तुष्ट पनि छन् । ‘खेलकुदबाटै धेरै कुरा पाएको छु । यसैबाट आफ्नो गुजारा पनि चलाइरहेको छु’, पुरुषोत्तम भन्छन् । उनी खेलकुदमा लागेर पनि राम्रोसँग जीवन गुजारा चलाउन सकिने बताउँछन् । ‘खेलकुदबाट पनि राम्रोसँग आफ्नो गुजारा चलाउन सकिन्छ’, उनी भन्छन् ‘स्कुल, कलेज र क्लबहरूमा राम्रै अवसर छ ।’ हरेक खेलाडीले खेलका साथै विभिन्न विद्यालय र क्लबमा पनि सिकाउने गरेकाले टेबुल टेनिसको स्कोप पनि राम्रै रहेको उनी बताउँछन् ।
उनी टेबुल टेनिसमै आफ्नो जीवन समर्पित गर्ने बताउँछन् । ‘अब यस क्षेत्रबाट अलग रहन सक्तिनँ । जतिन्जेल सक्छु, टेबुल टेनिसकै विकास र विस्तारमा समर्पित हुन्छु’, उनी भन्छन् । उनी पारिवारिक सहयोगले आफू यो स्थानसम्म आइपुगेको बताउँछन् । ‘परिवारले सधंै सहयोग गरिरह्यो । परिवारबाट साथ र सहयोग नभएको भए यो स्थानसम्म पक्कै पनि आइपुगिँदैनथ्यो’, उनी भन्छन् । ३६ वर्षीय पुरुषोत्तम खेलकुदमै समर्पित हुँदा विवाहको योजना बनाउन नपाएको बताउँछन् । ‘खेलकुदबाहेक अरू कुरा सोच्नै पाइएन । अब भने विवाह गर्ने सोचाइ छ’, उनी ठट्यौलो पारामा भन्छन् ।
कहाँ छ टेबुल टेनिस ?
पुरुषोत्तम नेपालमा पछिल्लो समय टेबुल टेनिसको अवस्था निकै राम्रो रहेको देख्छन् । पहिले एउटै लेबलका खेलाडी भए पनि पछिल्लो समय निकै राम्रा खेलाडी टेबुल टेनिसमा लागेको उनको बुझाइ छ । अझ पछिल्लो समय प्रविधिका कारण पनि धेरै राम्रा खेलाडी यस खेलमा लागेका छन् ।
अहिलेका खेलाडीले प्रशिक्षकबाट मात्र होइन, इन्टरनेटबाट पनि टेक्निकहरू सिक्ने गरेका छन् । यसले गर्दा पनि निकै प्रतिभावान् र क्षमतावान् खेलाडीको प्रवेश भएको बुझाइ उनको छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
