काठमाडौं : विश्वव्यापी त्रास फैलाएको कोरोना भाइरसका कारण नेपालमा डेंगु रोगको संक्रमण ओझेलमा परेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले विश्वभर महामारी बनेपछि कोरोनाको सन्दर्भमा सतर्कता अपनाउन परिपत्र गरेपछि डेंगुबारे जनचेतना अभियान अलपत्र परेको हो ।
मन्त्रालयले शुक्रबार अर्को आदेश नभएसम्म प्रसूति र किरियाबाहेक अन्य विदा स्वीकृत नगर्न नगराउन स्वास्थ्य सेवा विभागलगायत अन्य स्वास्थ्य संस्थामा पत्राचार गरेको छ । स्वास्थ्य पदाधिकारी कोरोना भाइरसको रोकथाम तथा नियन्त्रणको पूर्वतयारीमा व्यस्त छन् । सोही कारण डेंगुविरुद्ध प्रदेश तहका स्वास्थ्यकर्मीलाई तालिम दिन नसकिएको स्वास्थ्य सेवा विभागका एक उच्च अधिकारीले बताए । पछिल्लो साढे दुई महिनायता पाँचवटा प्रदेशमा डेंगुका ३६ नयाँ बिरामी देखिएका छन् ।
डेंगु संक्रमण भएका प्रदेशमा जनचेतना फैलाउन तालिम दिन नसकिएको स्वास्थ्य सेवा विभाग, इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा. वासुदेव पाण्डेले बताए । उनले भने, ‘कोरोना भाइरसको रोकथामतिर ध्यान दिनु परेकाले अन्यत्रको काम रोकिएको छ ।’ डेंगुको संक्रमणपछि बेसरी टाउको, पेट र आँखाको गेडी दुख्ने रिंगटा लाग्ने, बान्तामा रगत देखा पर्नेलगायतका लक्षण देखिन्छन् ।
जटिल अवस्थामा पुगेपछि नाक वा गिजाबाट रगत बग्ने र बेहोस हुने सम्भावना हुन्छ । मौसम परिवर्तनसँगै डेंगु रोग बढेकाले जनचेतना बढाउनु पर्ने खाँचो रहेको डा. पाण्डेको भनाइ छ । उनले भने, ‘सबैको ध्यान कोरोना भाइरसको नियन्त्रणतिर गएकाले तालिम दिन प्रदेश तहमा जान सकिएको छैन ।’ एडिज जातको लामखुट्टेको टोकाइबाट हुने डेंगुको संक्रमण तराईका जिल्लामा देखिएको छ ।
घाम उदाएको दुई घण्टा पछाडि र घाम अस्ताउनु दुई घण्टा अगाडि यो लामखुट्टे बढी सक्रिय भएर टोक्ने शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालका प्रमुख कन्सल्ट्यान्ट डा. अनुप बास्तोलाले बताए । गत पुस १६ गतेदेखि शुक्रबारसम्ममा ३६ जना डेंगुका बिरामी फेला परेको जानकारी दिए । उनले भने, ‘डेंगुको संक्रमण हुने सिजन यही हो । अहिलेको डेंगु संक्रमणका बिरामी झन् बढ्न सक्ने अवस्था छ ।’ सन् २०२० जनवरीमा प्रदेश १, बागमती प्रदेश, गण्डकी प्रदेश, प्रदेश नं ५ र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा डेंगु संक्रमित फेला परेका हुन् । सबैभन्दा बढी बिरामी रूपन्देहीका छन् । रूपन्देहीमा ११ बिरामी फेला परेका छन् ।
त्यसपछि काठमाडौं, ललितपुर र मोरङमा तीन तीन गरी ९ संक्रमित देखिएको रोग नियन्त्रण महाशाखाले जनाएको छ । प्रदेशगत रूपमा सबैभन्दा बढी ५ नं प्रदेशमा १४ जना संक्रमित फेला परेका छन् । पाण्डेका अनुसार, डेंगुको संक्रमण गराउने लामखुट्टे दिउँसो बढी सक्रिय हुने गरेको छ । पछिल्लो तीन महिनामा प्रदेश नं १ को मोरङमा ३, सुनसरीमा २ र झापामा १ जना डेंगुका बिरामी फेला परेका छन् । बागमती प्रदेशमा काठमाडौंमा ३, ललितपुरमा ३, नुवाकोटमा १, रामेछापमा १ र मकवानपुरमा १ गरी ९ जना बिरामी छन् ।
गण्डकी प्रदेशमा ५ जना बिरामी फेला परेका छन । कास्कीमा २ जना र गोरखा, म्याग्दी, नवलपरासी सुस्ता पूर्वमा एक÷एक बिरामी फेला परेका छन् । प्रदेश नं ५ को रूपन्देहीमा ११ जना र नवलपरासी सुस्ता पश्चिम, कपिलवस्तु र बाँकेमा एक÷एक गरी १४ जना बिरामी फेला परेका छन् । सुदुरपश्चिममा डडेलधुरा र कैलालीमा एक÷एक गरी दुई बिरामी देखा परेका छन् ।
डा. बास्तोलाले जतिसक्यो छिटो जनचेतना फैलाउनु पर्ने बताए । उनले भने, ‘विगतको अवस्था हेर्ने हो भने यसले पनि प्रकोपको रूप लिन सक्छ । लामखुट्टेको वृद्धि विकास रोक्दैे बासस्थान नष्ट गर्नु पर्छ ।’ डेंगुको संक्रमणबाट जोगिन झुल लगाएर सुत्ने र बाहिर बस्दा शरीर ढाक्ने लुगा लगाउनु पर्ने उनको सुझाव छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
