सबैभन्दा महत्वपूर्ण काम महामारीबाट छुट्कारा पाउनु हो, अब सरकारलाई गल्ती कमजोरी गर्ने छुट छैन
महामारीका रूपमा संसारभर फैलिएको कोरोना भाइरसले सर्वत्र आतंक खडा गरेको छ । आज विश्वमा सर्वत्र यसैको चर्चा चलिरहेको छ । अरू भाइरसभन्दा भिन्न प्रकृतिको र ज्यादै संक्रामक भएकाले यसबाट केही महिनामै संसारभर ठूलो जनधन क्षति भइसकेको छ । अझै कति क्षति हुने हो, त्यो अड्कल गर्न पनि कठिन छ । एक्काइसौं शताब्दीको उत्तरार्धमा फैलिएको यो महामारी आमेजनको जंगलको आगोझैं फैलिँदा पनि वैज्ञानिक यो ताण्डव हेरिरहन वाध्य भएका छन् । गत डिसेम्बरमा चीनको वुहानबाट सुरु भएको यो महामारी थोरै समयमा विश्वव्यापी रूपमा फैलिएर यसबाट मानवजातिको रक्षा कसरी गर्ने भन्ने चुनौती बन्न पुगेको छ । अहिलेसम्म विकास भएको आयुर्विज्ञान यस प्रकारका महामारीभन्दा निकै पछि परेको सर्वत्र चर्चाको विषय बनेको छ ।
अहिलेसम्म यसको उपचार गर्ने औषधि पत्ता लागेको छैन । यसको खोप वा औषधिको अनुसन्धानमा वैज्ञानिक दिनरात लागिरहेका छन् । उनीहरू यो महामारी नियन्त्रण गर्ने उपाय पत्ता लगाएर मानव जातिको कल्याण गर्न कहिले सफल हुने हुन्, सफलताको किरण कतै देखिइहाल्छ कि भन्ने आसा लिएर विश्वका करोडौं मानिस प्रतिक्षारत छन् ।
दुइटा मोडेल
कोभिड–१९ को महामारीको प्रकोपको अवस्था विभिन्न रूपमा देखापरेको छ । चीन, जापान, दक्षिण कोरिया आदि देशमा यसको संक्रमण सीमित र सुधारोन्मुख हुँदै गएको छ । चीनमा त केही दिनदेखि संक्रमण र मृत्यु हुने रोगीको संख्या शून्यमा झरेको, मानिसहरू सामान्य कामकाजमा फर्कन थालेको र जीवन सामान्य बन्दै गएका समाचार आइरहेका छन् । यो अवस्थामा आउनका लागि ती देशले लागू गरेका उपचार विधिको अध्ययनबाट दुइटा मोडेल भएको पाइएको छ । चीनले ‘जनकफ्र्यु वा लकडाउन’ को विधि अपनायो भने दक्षिण कोरिया, जापान आदि देशले सम्पूर्ण देशलाई एकैपटक लकडाउन नगरी आंशिक लकडाउन गर्दै जाँचलाई र उपचारलाई व्यापक बनाउने विधि अवलम्बन गरे । अर्कातिर, इटाली, अमेरिका, स्पेन आदि देशमा यो महामारी घट्नुको साटो विकराल हुँदै गएको छ ।
यस्तो संगीन अवस्थामा पनि उपचारमा सामेल नहुने अस्पताल र तिनका सञ्चालकमाथि कडा कारबाही गर्नुका साथै अस्पताललाई राष्ट्रियकरण गरेर सञ्चालन गर्नुपर्छ ।
विश्वस्तरमा मर्नेहरूको संख्या अहिले आएर चीनकोभन्दा पनि इटालीको बढी भइसकेको छ । अमेरिकाको स्थिति पनि विकराल बन्दै गएको छ । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले ‘अमेरिका बन्दका लागि बनेको होइन’ भन्ने भनाइ जबरजस्त रूपमा उठाएपछि अमेरिकामा लकडाउन जारी राख्ने वा हटाउने भन्ने विषयमा ठूलो विवाद चलिरहेको छ । अमेरिकामा यो महामारीको प्रकोपका दौरानमा मात्र बेरोजगारको संख्या ३० लाख पुगिसकेकाले यसलाई थेग्न नसक्ने बताउँदै ट्रम्पले यसलाई हटाउन जोड दिइरहेका छन् ।
नेपालमा यहाँको सरकारका गलत नीति र फितलो कार्यान्वयनका कारण संक्रमितको वास्तविक स्थिति अन्यौलमा परेको देखिएको छ । यस बीचमा भारतलगायतका संक्रमित देशबाट नेपाल आउनेको संख्या ९ लाख पुगेको तथ्यांकले बताउँछन् । सरकारसँग उनीहरूको जाँच गर्ने र क्वारेन्टाइनमा राख्ने नीति र योजना नभएका कारण तिनीहरू नेपालका विभिन्न भागमा पुगिसकेकाले यो महामारी अनियन्त्रित रूपमा फैलिने खतरा कायम छ । यसलाई नियन्त्रण गर्न लकडाउन गर्ने र संक्रमितलाई क्वारेन्टाइनमा राखी उपचार गर्नुसिवाय अरू विकल्प देखिँदैन । तर, यो काम तीव्रता र व्यापकतामा गरिनुपर्छ । युद्ध स्तरमा गरिनुपर्छ । यसमा हुने ढिलाइ वा लापरबाही क्षम्य हुन सक्दैन ।
युद्ध स्तरमा सबै स्रोत साधनको पूर्ण परिचालन
लकडाउन संक्रमितबाट संक्रमण फैलाउनबाट रोक्न र व्यवस्थित रूपमा उनीहरूको उपचार गर्ने एउटा कारगर विधि हो । तर, यो आफैं नै उपचार भन्ने ठान्नु गलत हो । लकडाउन गरिसकेपछि संक्रमितको स्थितिको पहिचानका लागि र उपचारका लागि व्यापकरूपमा डाक्टर, नर्स र स्वास्थ कार्यकर्ता परिचालन गर्नुपर्छ । चीन सरकारले वुहानमा देशका अन्य स्थानबाट ४० हजार डाक्टर, नर्स र स्वास्थकर्मी परिचालन गरेको सन्दर्भलाई हामीले बिर्सनु हुँदैन । ढिलो त भइसक्यो । योभन्दा पनि ढिलो गर्ने अधिकार सरकारलाई र कसैलाई पनि छैन । यो वा त्यो बहानामा काममा कमी आउन दिन पाइँदैन । अहिलेसम्म भएका त्रुटि र गल्तीको समेत क्षतिपूर्ति हुनेगरी सम्पूर्ण जनशक्ति, देशको सम्पूर्ण आर्थिकलगायतका स्रोत, औषधि र अन्य उपचारका साधनको व्यापक परिचालन गर्नुपर्छ । सरकारी र गैरसरकारी, निजी सबै अस्पताललाई उपचारका निमित्त परिचालन गर्नुपर्छ । यस्तो संगीन अवस्थामा पनि उपचारमा सामेल नहुने अस्पताल र तिनका सञ्चालकमाथि कडा कारबाही गर्नुका साथै अस्पताललाई राष्ट्रियकरण गरेर सञ्चालन गर्नुपर्छ । फिल्डमा चौबीसै घन्टा र जोखिम मोलेर काम गर्ने डाक्टर, नर्स र सबै स्वास्थ्यकर्मीलाई इन्सुरेन्स गर्ने र विशेष भत्ता र सुुविधा दिने घोषणा गर्नुपर्छ ।
लकडाउनमा सबैभन्दा बढी मार दिनदिनै कमाएर खानुपर्ने श्रमिकमा परेको छ । भोक उनीहरूका लागि अर्को कोरोना बन्न पुग्दैछ । यसको निमित्त सरकारले अविलम्ब राहत र प्याकेजको घोषणा गरिहाल्नुपर्छ । यसमा ढिलाइ गरिनु हुन्न ।
राष्ट्र नै संकटमा परेको अवस्थाको फाइदा उठाएर कालोबजारी गर्ने र कृत्रिम अभाव सिर्जना गर्नेमाथि कडा कारबाही गरी लुकाएर राखेको सामान जनतामा वितरण गर्नुपर्छ । आवश्यक वस्तुको अभाव हुन कुनै पनि हालतमा दिइनु हुँदैन । आवश्यक वस्तु सस्तो मूल्यमा सरकारले उपलब्ध गराउनुपर्छ । खरिद गर्न नसक्नेलाई सररकार आफैंले उपलब्ध गराउनुपर्छ ।
कोभिड – १९ बाट मुक्ति सम्भव छ
यो भाइरस आफैं उत्पत्ति हुने किसिमको होइन । यो संक्रमित भइसकेको मानिसबाट संक्रमण हुने खालको हो । यो हावाबाट सर्ने भाइरस पनि होइन । मानिसको मानिससँगको सम्पर्कले सर्ने भएकाले यसमा सतर्कताको ठूलो महत्व हुन्छ । हतोत्साह, निरास र लापरबाही गरेर यसको सामना गर्न सकिँदैन । साहस, सतर्क र अनुशासित भएर यसको सामना गर्न सकिन्छ । अहिलेसम्म विदेशमा संक्रमित भएकाहरूमा मात्र यो संक्रमण देखिनु, नेपालमै भएका नेपालीमा नदेखिनु पनि राम्रो र उत्साहजनक पक्ष हो । तर, जाँच ठीकसँग नगरिएकाले पनि यस्तो हुन सक्ने भएकाले सतर्कता र सक्रियता आवश्यक छ ।
माथि सरकारलाई केही सुझाव दिने पनि प्रयास गरिएको छ । अन्य संस्थाबाट र विज्ञहरूबाट पनि यस्ता सुझाव आएका छन् । सरकारले धेरै गल्ती, कमजोरी गरिसकेको छ । अब गल्ती कमजोरी गर्ने छुट छैन । हाम्रा लागि यतिखेर सबैभन्दा महत्वपूर्ण काम यो महामारीबाट छुट्कारा पाउनु हो । सरकारले गरेका कामको विस्तृत मूल्यांकन त गरिने नै छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
