कुन एजेन्डामा ट्रम्प भन्दा बाइडेन फरक ?, कसरी सुधार्ने ट्रम्पका कमजोरी ?

वासिङटन : अमेरिकी राष्ट्रपति पदमा जो बाइडेन निर्वाचित भएपछि विश्व समुदायमा एउटा आशाको तरंग प्रवाह भयो ।

बाइडेनसँग ट्रम्प पराजित हुँदा अहंकारी राजनीतिक प्रवृत्तिको हार भएको व्याख्या पनि भयो । समग्रमा अमेरिकामा मुस्लिम, महिला, अल्पसंख्यक र आप्रवासीहरुले अब खुसीको बिहानी आएको भन्दै खुसियाली पनि मनाए ।

ट्रम्प भन्दा बाइडेन खास के कस्ता नीति र बिचारका कारण भिन्न छन् त ? ट्रम्प भन्थे, ‘मेक अमेरिका ग्रेट अगेन’ । त्यसको जवाफको रुपमा बाइडेनले ‘मेक अमेरिका काइन्ड अगेन’ भन्दै फरक नारा दिए ।

ट्रम्पले बनाउन खोजेको अमेरिका भन्दा बाइडेनले बनाउन खोजेको अमेरिका कस्तो हो त ? खासगरी जलवायु परिवर्तनको मुद्दा, स्वास्थ्य सेवा, आप्रवासी नीति र राजेगारी जस्ता महत्वपूर्ण मुद्दामा उनीहरुले अवलम्वन गरेका नीति र बिचारले नै निर्धारण गर्छ कि, उनीहरु अमेरिकालाई कस्तो बनाउन चाहन्छन् ।

कर नीति

कर नीतिको सवालमा ट्रम्प र बाइडेनबीच गहिरो भिन्नता छ । राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्नो प्रशासनको सबैभन्दा ठूलो वैधानिक उपलब्धि मानिएको २०१७ को कर नीतिलाई निरन्तरता दिन खोजे । जसले बजेट घाटा बढाउँदै व्यक्तिगत र व्यवसायमा कर कम गराउँछ । बाइडेनले भने कर्पोरेट र धनाढ्यहरुले सामाजिक कार्यक्रमका लागि रकम तिर्ने गरी कर बढाउने प्रस्ताव गरेका थिए ।

अध्यागमन, आप्रवासन र सीमा पर्खाल

ट्रम्पले २०१६ मा राष्ट्रपति निर्वाचन जितेसँगै अमेरिकामा सबै प्रकारका आप्रवासन रोक्न थाले । उनले १३ वटा देशबाट त अमेरिका प्रवेश गर्न रोक नै लगाए । मेक्सिको सिमानामा पर्खाल लगाउन बजेट तय गरे । अमेरिकामा आतंकवादी घटना बढ्नुको पछाडि आप्रवासनलाई मुख्य कारण मान्छन् उनी ।

यतिसम्म कि, अमेरिकामा आएर अवैध रुपमा बसोबास गर्ने अभिभावकबाट जन्मिएका सन्तानलाई अलग्याउने गरी ‘डिफर्ड एक्सन फर चाइल्डवुड अराइभल्स प्रोग्राम’ अन्त्य गर्न खोजे । बाइडेनले भने ट्रम्पको नीतिको उल्टो आफ्नै किसिमको आप्रवासन नीति प्रस्ताव गरे । उनले निर्वाचनमा भाग लिने क्रममा ट्रम्पका ती विवादित सबै नीति उल्ट्याउने बाचा गरेका छन् ।

विदेश नीति

ट्रम्प र जो बाइडेन विदेश नीतिमा पनि भिन्न बिचार राख्छन् । विशेषगरी गठबन्धनहरु, साउदी अरेबिया र इरान लगायत महत्वपूर्ण क्षेत्रलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा ट्रम्प भन्दा बाइडेन ठीक फरक छन् । तर मध्यपूर्वमा सैनिक परिचालन र अफगानिस्तान साथै केही मुख्य उद्देश्यमा उनीहरुको साझा बिचार छ ।

चीन नीति

अमेरिका र चीनको चार दशक लामो कुटनीतिक सम्बन्धको दौरान यसअघिका राष्ट्रपतिभन्दा ट्रम्प चीनप्रति कठोर रुपमा प्रस्तुत भए । उनले व्यापार युद्ध समेत चलाए । तर बाइडेन पनि चीनलाई हेर्ने ट्रम्पको हार्डलाइनबाट टाढा हुन सक्दैनन् । उनले चीनलाई महत्व दिए पनि अहिलेकै सम्बन्ध कायम रहने बताइन्छ ।

प्रविधि नीति

शक्तिशाली प्रविधि कम्पनीहरुमाथि कडा छानविन र करको विषयमा बाइडेन र ट्रम्प दुबैको लगभग साझा नीति देखिन्छ । ट्रम्पले जितेको खण्डमा गुगल, फेसबुक, ट्वीटर सहित चिनियाँ कम्पनीका टिकटक जस्ता एप्सहरुमाथि कडाइ हुनसक्थ्यो ।
तर बाइडेनसहित डेमोक्रेटका अरु केही नेताहरु समेत शक्तिशाली प्रविधि कम्पनीहरुको बजार शक्तिलाई नियन्त्रण गर्नुपर्ने धारण राख्छन् ।

अपराध र जातीय अन्यायबारे नीति

यस पटकको निर्वाचनमा बाइडेनले जित्नु र ट्रम्पले हार्नुको एउटा प्रमुख कारण अमेरिकामा फैलिँदै गरेको जातीय हिंसा, रंगभेदी घृणा जस्ता कट्टरपन्थी बिचार र त्यसविरुद्धको आवाज पनि केही हदसम्म देखियो । विशेषगरी यस्ता घृणा र हिंसात्मक गतिविधिले ट्रम्पलाई हराउन इन्धनको रुपमा काम गर्यो । चुनावअघिदेखि नै अमेरिकामा एक किसिमको विभाजन पैदा भयो । अस्वेत र स्वेत, वंशज अमेरिकी र अंगिकृत नागरिक, मुस्लिम र गैरमुस्लिम, पुरुष र महिला । यस्ता विभिन्न रुपमा विभाजन गराउने काममा मुख्य रुपमा ट्रम्पको नै भूमिका देखियो ।

ट्रम्पको यस्तो बिचारका बावजुद बाइडेनले भने धेरै भन्दा धेरै आप्रवासीहरुलाई समेट्ने प्रयास गरे । उनले आफ्नो भोट बैंकको रुपमा नै आप्रवासी समुदायलाई लिए र सोही अनुरुप अल्पसंख्यक समुदायप्रति सदासयता देखाए ।

व्यापार नीति

२०१६ मा ट्रम्पको विजयले अमेरिकी व्यापार नीतिमा दोस्रो विश्वयुद्धपछिको सबैभन्दा ठूलो परिवर्तन देखियो । उनले कर बढाउनुका साथै कतिपय देशमा प्रतिबन्ध लगाए ।
बाइडेनले भने ट्रम्पको कर नीति र प्रतिबन्धबारे पुनर्बिचार गर्ने वाचा गरे । साथै चीनको सामना गर्न एक संयुक्त मोर्चा बनाउने पनि बाइडेनको बाचा थियो ।

रोजगार सिर्जना, कार्यक्षेत्र सुरक्षा र ज्याला

बाइडेनले अबको वर्ष श्रम बजारको चर्को रुपमा सामना गर्नुपर्नेछ । जुन कोरोना महामारीबाट उत्पन्न अवस्था पनि हो । महामारीका बीच नै लाखौँ युवाहरुले रोजगारी गुमाए । जुन अवस्थालाई सम्बोधन गर्ने क्रममा ट्रम्प र बाइडेन दुबैले दशौँ लाख रोजगारी सिर्जना गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेका थिए । यसमा लगभग साझा धारणा थियो, तर रोजगारी कसरी र कुन कुन क्षेत्रमा सिर्जना गर्ने भन्ने बारे दुई नेताबीच भिन्नता छ ।

जलवायु र उर्जा नीति

जलवायु परिवर्तनको मुद्दा पछिल्लो समय महत्वपूर्ण राजनीतिक एजेन्डा बनिसकेको छ । वातावरण सम्बन्धी नीतिमा ट्रम्प र बाइडेनबीच धेरै भिन्नता छ । वातावरणीय मुद्दामा बाइडेन आम जनता र वातावरण संरक्षण गर्नुपर्ने अडान राख्छन् भने ट्रम्पले यसलाई महत्व दिँदैनन् । बाइडेनले त वातावरणीय असर कम गर्न केही उर्जासम्बन्धी ठूला उद्योग नै बन्द गर्नुपर्ने प्रस्ताव गरेका थिए । पछि कामदारको रोजगारीको सवाल उठेपछि उनले आफ्नो प्रस्ताव फिर्ता लिए ।

साना व्यवसायलाई सहायता

ट्रम्प र बाइडेन दुबैले चुनावअघि अमेरिकामा रहेका साना व्यवसायलाई सहायता गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेका थिए । कोरोना महामारीका बीच संघर्ष गरिरहेका साना उद्योगलाई सरकारले सहायता गर्ने दुबैको बाचा थियो ।

स्वास्थ्य सुविधा

स्वास्थ्य सेवा अमेरिकाको ठूलो राजनीतिक एजेन्डामध्ये एक हो । ट्रम्पले पछिल्लो समय स्वास्थ्य सेवामा संघीय सरकारको भूमिका कम गर्दैआएका थिए । जबकि, बाइडेन यस सेवालाई विस्तार गर्दै जानुपर्छ भन्छन् । राष्ट्रपतिमा निर्वाचत भएपछि उनले स्वास्थ्य सेवा सुधार्न कस्तो नीति ल्याउँछन् भन्नेमा धेरैको चासो हुनेछ ।

अन्तर्राष्ट्रिय सम्झौता र गठबन्धन

बाइडेन स्वयं परराष्ट्र मामिलाका जानकार र अनुभवी नेता मानिन्छन् । उनी सधैँ अन्तर्राष्ट्रि सम्झौता र गठबन्धनप्रति प्रतिवद्ध हुनुपर्ने धारणा राख्छन् । ट्रम्प भने यसमा भिन्न छन् । उनी यस्ता प्रतिवद्धता ख्याल गर्दैनन् ।

यसवाहेक मध्यपूर्व, अबर मुलुक, भारत लगायत देशहरुलाई हेर्ने दृष्टिमा ट्रम्प र बाइडेनको भिन्नता छ । बाइडेनले त निर्वाचित भएपछि नै भारतसँगको विशेष सम्बन्ध राख्ने प्रतिक्रिया दिइसके । तर ट्रम्पले २०१६ मा निर्वाचित भएपछि भारतलाई दबाब दिए पनि पछिल्लो समय भारतसँग सम्बन्ध सुधार्ने पहल गरिरहेका थिए । २०१९ को उनको भारत भ्रमण नै ऐतिहासिक थियो ।

यस्तै इरानसँगको २०१५ को आणविक सम्झौताबारे पुनर्विचार तथा मध्यपूर्वी देशहरुसँगको सम्बन्धमा बाइडेनले नयाँपन खोज्नसक्ने अन्तर्राष्ट्रिय मिडिया बताउँछन् । यसवाहेक अमेरिकामा पछिल्लो समय मुस्लिम, अल्पसंख्यक, आप्रवासी समुदायले बाइडेनको जित भन्दा पनि ट्रम्पको हारमा खुसियाली मनाए । अर्थात्, बाइडेनलाई ट्रम्पको विकल्पको रुपमा धेरैले चयन गर्ने अवस्था भयो ।

थुप्रै लेखक, पत्रकार तथा अधिकारकर्मीहरुले भनेका छन् कि, ट्रम्प हार्नु भनेको अमेरिकामा अल्पसंख्यक समुदाय सुरक्षित हुनु पनि हो । हालै बाइडेनको जितमा सिएनएनका चर्चित होस्ट भान जोन्स त लाइभमा बोल्दाबोल्दै रोए । उनले फ्लोइड हत्या प्रकरणलाई स्मरण गरे र अस्वेत समुदायले अब स्वास फेर्न पाउने आशा व्यक्त गरे । बाइडेनको जितले के ती कुराको निश्चित गर्नेछ त ? के अमेरिकामा दोस्रो दर्जाको नागरिक जस्तो बन्न पुगेका मुस्लिम, आप्रवासी, अस्वेतहरुको आत्मसम्मानलाई बाइडेनले फिर्ता गर्न सक्लान् ? बाइडेनले चुनावी अभियानका बेला गरेका बाचा पूरा गर्न पनि यस्तो हुनुपर्छ ।

(एजेन्सीहरुको सहयोगमा)