जोमसोम : मुस्ताङमा गुणस्तर परीक्षणका लागि पस्मिनाको कच्चा पदार्थ च्याङग्राको भुवा संकलन गरिएको छ । अन्तराष्ट्रिय व्यापार केन्द्रले अन्तराष्ट्रिय पस्मिना विशेषज्ञ,कृषि अनुसन्धान परिषद् अन्तरगतको नेपाल पशु प्रजनन् तथा आनुवांशिक अनुसन्धान केन्द्र, नेपाल पस्मिना संघ र च्याङग्रा पस्मिना किसान संघको समन्वयमा नेपालमै पहिलो पटक भुवाको परीक्षण गर्न नमूना संकलन गरेको हो ।
मुस्ताङको लोमान्थाङ,लोघेकर दामोदरकुण्ड,बारागुङ मुक्तिक्षेत्र र घरपझोङ गाउँपालिकाबाट च्याङग्रा भुवाको ८०० वटा नमूना संकलन गरिएको नेपाल पस्मिना उद्योग संघका कार्यक्रम अधिकृत सुमन भण्डारीले बताए ।
‘चारवटै पालिकाका १६० किसानले पालेका ५/५ वटा फरक–फरक, भूगोल, तौल, रङ र उमेर समूहका च्याङग्राको शरिरबाट नमूना भूवा निकालेका हौं,’उनले भने,‘संकलित नमूनालाई पस्मिनाको मोटाइ र लम्बाई मापन गर्ने अन्तराष्ट्रिय मान्यता प्राप्त प्रयोगशाला तथा नेपाल गुणस्तर तथा नाप तौल विभागमा व्यवसायिक गुणस्तर परीक्षणका लागि पठाइएको छ ।’
नेपाल पस्मिनाउद्योग संघका उपाध्यक्ष धनप्रसाद लामिछानेले पस्मिनाउद्योग संघ,नार्क र अन्तराष्ट्रिय व्यापार केन्द्रका प्रतिनिधिको उपस्थितिमा तालिम प्राप्त ९ जना प्रशिक्षक कृषकले दश दिनसम्म च्याङग्राको शरीरबाट भुवा काटेर संकलन गरिएको बताए ।
अन्तर्राष्ट्रिय पस्मिना विशेषज्ञ क्यारोल केभिड, नार्कका वैज्ञानिक निना अमात्य गोर्खाली,उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका उपसचिव भक्तराज जोशीसहितको टोलीले भुवना काट्न परिचालन भएका ९ जना कृषकलाई चार दिन तालिम दिएका थिए ।
‘पस्मिनाको गुणस्तरले यसको महत्व तथा बजार मूल्यमा असर गर्दछ,'अन्तराष्ट्रिय व्यापार केन्द्रका परामर्शदता सिचन श्रेष्ठले भने, ‘अन्य मु्लुकमा भएको अनुसन्धानले जस्तै मुस्ताङको पस्मिना भुवामा पनि गुणस्तरमा विविधता देखिने अनुमान गरिएको छ । जसबाट गुणस्तरीय च्याङग्राको नश्ल विकास,अनुसन्धान र भूवाको अन्तराष्ट्रिय बजारीकरणमा सहयोग पुग्नेछ ।’
प्राकृतिक रुपमा विरलै उत्पादन हुने च्याङग्राको भुवाबाट मात्रै प्रत्येक वर्ष सानो परिमाणमा उत्पादन गरिने पस्मिनाको व्यवसायिक माग बढ्दो छ । राम्रो गुणस्तरको च्याङ्ग्रा पस्मिनाका लागि आकर्षक मुल्य तिर्न नेपाली खरीदकर्ता तयार भएकाले च्याङ्ग्रापालक कृषकले राम्रो आम्दानी गर्न सक्ने सम्भावना छ ।
नेपालबाट विदेश निर्यात हुने प्रमुख वस्तु पस्मिना बनाउन च्याङग्राको भुवा प्रशोधन गराएर बनाएको धागो कच्चा पदार्थको रुपमा प्रयोग हुन्छ । नेपाल पस्मिनाउद्योग संघका अनुसार नेपालबाट वार्षिक तीन अरबको पस्मिना निर्यात हुन्छ भने वार्षिक १९५ टन पस्मिना बनाउन आवश्यक पर्ने भुवाको धागो आयात हुन्छ ।
विदेशबाट कच्चा पदार्थ आयात घटाउन मुस्ताङ,मनाङ,डोल्पा,मुगु,हुम्लालगायत जिल्लाका कृषकबाट पछिल्लो दुई वर्षयता च्याङ्ग्राको भुवा खरिद गर्न थालिएको पस्मिना उद्योगी भिम शेरचनले बताए ।
बजारको सुनिश्चितता नभएकाले मुस्ताङका कृषकले यसअघि ऊन निकाल्ने गरेका थिएनन् । शरीरबाटै झरेर खेर जाने गरेको थियो । तीस प्रतिशतको हाराहारीमा ऊन निकालेपनि बजार नपाउने समस्या थियो । नेपाल फाइवर प्रोसेसिङ उद्योगले लोमान्थाङमा भूवा संकलन र काठमाडौमा प्रशोधन केन्द्र स्थापना गरेको छ ।
बैशाख–जेठ महिना च्याङग्राको शरिरबाट भुवा निकाल्ने याम हो । भुवा निकाल्ने सीप र नयाँ प्रविधि हस्तान्तरणका साथै तालिम प्रदान गरिएको छ । च्याङग्राको भूवा पस्मिनाका लागि (क) श्रेणीको कच्चा पदार्थ हो । भेडा र चौरीको तुलनामा च्याङग्राको भुवालाई गुणस्तरीय मानिएको छ ।
मुस्ताङको मुक्तिनाथ,कागबेनी, छुसाङ, जोमसोम, चैले, घमी, चराङ, लोमान्थाङ लगायतका ठाउँका कृषकले व्यवसायिक च्याङग्रा पालन गरेका छन् । भेटेरीनरी अस्पताल तथा पशु सेवा विज्ञ केन्द्र मुस्ताङका अनुसार ५२ हजार च्याङग्रा पालिएको छ ।
मुस्ताङमा च्याङग्राको शरीरबाट भुवा निकालिदै । तस्बिर : सन्तोष गौतम
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
