महोत्तरी : सन्तानको दीर्घायुको कामना गर्दै मिथिलामा आजदेखि विधिवतरुपमा जितिया पर्वको सुरूवात गरिएको छ । आज पहिलो दिन व्रतालुहरू नाहाय खाय अर्थात चोखो भइ व्रतको शुभाराम्भ गरिने भएको छ । पवित्र जलाशयमा गइ चोखो भएर भगवान सूर्यदेवलाई तोरीको तेल र पिनाको अर्घ्य देखाएर व्रत सङ्कल्प गर्ने गरिन्छ।
त्यस्तै आज मध्यरातमा व्रतालुहरु ‘ओगटन’(दर) खाइन्छ । ब्रतालुले दही,चिउरा र अमोट (जमाएर राखिएको पाकेको आँपको रस) खाएर ‘ओगटन’ विधि गरिन्छ ।
तीनदिनसम्म मनाइने यो व्रत निकै नै कठोर पर्वको रुपमा मान्ने गरिन्छ । निराहार व्रत सुरु गरिएकी महिलाहरूले व्रत समापन नहुन्जेलसम्म थुक निल्नु, किरा, फट्याङ्ग्रा र झारपात मार्न नहुने धार्मिक मान्यता रहेको छ । जसले गर्दा यस पर्वलाई ‘खरजितिया’ पनि भनिन्छ।
व्रत अवधिमा ब्रतालुले नजिकको जलाशयमा गइ सामूहिकरुपमा राजा जितवाहनको कथा सुन्ने गर्छन् । आफ्ना पुत्र उनीजस्तै परोपकारी र साहसी होऊन् भन्ने कामना गर्छिन् । द्वापरयुगमा एक विधवा ब्राह्मणीको पुकारमा उनका पाँच मृत छोरालाई राजा जितवाहन (देवरुप) ले आफ्नो आर्जित तपशक्तिबाट बचाइदिएको पौराणिक लोककथामा उल्लेखित छ । सोही धार्मिक मान्यताअनुसार ब्रत बस्ने परम्परा बसेको जानकारवालाहरू बताउँछन् । राजा जितवाहन र जितिया पर्वको चर्चा भविष्यपुराणमा भएकाले यसको थालनी द्वापरयुगमा नै सुरु भएको मानिन्छ ।
भनिन्छ व्रत अवधिभरि एउटा सानो त्यान्द्रो झार पनि नटेकियोस् र क्षति नपुगोस् भन्ने सचेतता यो पर्वमा अपनाइन्छ । आफूहरूले गर्ने जितिया ब्रतको प्रभावले नै सन्तानको सौर्यवृद्धि, कल्याण, सामाजिक इज्जत, प्रतिष्ठा र साहस प्राप्त हुने ब्रतालु आमा (मिथिलिनीहरू) बताउँछन् ।
सन्तानको कल्याण र सौर्यवृद्धिको कामनासहित व्रतालु मिथिलानीले यस पर्वमा दिवङ्गत पितृ रिझाउन व्रत बस्ने परम्परा छ । यस व्रतमा पुरुषले पितृपक्षमा दिवङ्गत आफन्तलाई तर्पण दिएजस्तै व्रतालुले दिवङ्गत आफन्त महिलालाई तर्पण दिने गर्दछन् ।
यसवर्ष व्रतालुले बुधबार दिउँसो व्रतको विधिवत रुपमा समापन गर्नेछन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
