दाङ : पूर्वकमलरी उर्मिला चौधरीले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको अवार्ड पाएकी छन ्। झन्डै १२ वर्ष साहुको घरका कमलरी जीवन बिताएकी उर्मिला कमलरी मुक्तिपछि ‘मुक्ति अभियान’मा लागेकी थिइन् ।
दाङको गढवाकी उर्मिला चौधरीले अमेरिकाका ‘ग्लोबल एन्टि–रेसिज्म च्याम्पियन्स अवार्ड’ पाएकी छन् । अमेरिकी डिपार्टमेन्ट अफ स्टेटको सन् २०२४ को ‘ग्लोबल एन्टि–रेसिज्म च्याम्पियन्स अवार्ड’ कमलरी अभियन्ता उर्मिला चौधरीलाई प्राप्त भएको हो । अमेरिकामा आयोजित कार्यक्रममा अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी जे ब्लिन्केनले चौधरीलाई अवार्ड प्रदान गरेका हुन् ।
बाल्यकालमा आफैं कमलरी बसेकी चौधरीलाई कमलरी प्रथा उन्मूलन, जातीय समानता, न्याय र मानव अधिकारको प्रबद्र्धनमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएको भन्दै यो अवार्ड दिइएको हो । ‘अवार्डले मलाई विपन्न र पछाडि पारिएका समुदायका बालबालिकाका लागि काम गर्न थप हौसला दिएको छ, उनले भनिन्, ‘यो अवार्ड म सम्पूर्ण नेपाली तथा मसँगै उद्धार भएका र कमलरी प्रथा उन्मूलनमा सहयात्रा गरेका सम्पूर्ण साथीलाई समर्पण गर्छु ।’
उर्मिलासँगै अवार्ड पाउनेमा घानाका दिन्ताइ सुल ताइरु, नेदरल्यान्ड्स्का जोन लिरड्याम, उत्तर म्यासेडोनियाका एल्भिस शाकजिरी, मेक्सिकोकी तान्या दुआर्त र बोलिभियाकी तोमासा यार्हुई ज्याकोमा छन् । यो अवार्ड गत वर्ष नेपालकै सरस्वती नेपालीले पाएकी थिइन् । सामाजिक कार्यकर्ताको रूपमा सीमान्तीकृत जाति, अपांगता भएका व्यक्ति र गरिबहरूको मानव अधिकारकालागि काम गरे बापत उनलाई अवार्ड दिइएको थियो ।
अमेरिकी सरकारले सन् २०२३ मा स्थापना गरेको यो अवार्ड विश्वव्यापी रूपमा नागरिक समाजका व्यक्तिहरूलाई उनीहरूले गरेको उदाहरणीय र साहसिक कार्य र योगदानका आधारमा दिइने गरेको छ । विश्वकै शक्तिशाली देशले दिने अवार्ड पाउनु गौरवको कुरा भए पनि न्याय र समानताका लागि अझै धेरै काम गर्न बाँकी रहेको उर्मीलाले बताएकी छन् । ‘सयौं मुक्त कमलरीको पुनःस्र्थापना हुन सकेको छैन, उनीहरूको पुनःस्थापना, न्याय र समानताका लागि लड्नु छ,’ उनले भनिन्, ‘यो अवार्डले अझै हौसला बढाएको छ ।’
कमलरी प्रथा उन्मूलनमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएबापत चौधरीले राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरका धेरै अवार्ड पाएकी छन् । ६ वर्षअघि नेदरल्यान्ड्सले उर्मिलालाई ‘लउरियट फ्रिडम फ्रम फेयर अवार्ड २०१८’ बाट सम्मानित गरेको थियो । प्रत्येक दुई वर्षमा प्रदान गरिने यो अवार्ड यसअघि पाकिस्तानकी बाल अधिकार कार्यकर्ता मलाला युसुफजाई, आङ सान सूची, हुसेन इब्राहिम सलेह अल जस्ता व्यक्तिले पाएका थिए ।
अहिलेसम्म उनले ६ वटा अन्तर्राष्ट्रिय अवार्ड पाइसकेकी छन् । संयुक्त राष्ट्र संघको युथ करेज अवार्ड फर एजुकेसन, इन्टरन्नेसनल ह्युमन राइट्स अवार्ड पनि उनले पाएकी छन् ।
को हुन् उर्मिला चौधरी ?
दाङको गढवा गाउँपालिका–७ मानपुर निवासी फुलट चौधरी र खलसी चौधरीकी छोरी हुन्, उर्मिला आर्थिक अवस्था कमजोर भएका कारण उनको परिवारले जमिनदारको जग्गा अधियाँ लिएर जीविका चलाउने गथ्र्यो । अधियाँ गरेबापत साहुको घरमा बँधुवा कामदारका रूपमा कमैया र कमलरी बस्नुपथ्र्यो । साहुको घरमा कमलरी राख्न उर्मिलालाई ६ वर्षकै उमेरमा काठमाडौं लगियो । कापी–कलम बोकेर स्कुल जाने उमेरमा उनको हातमा भाँडाकुँडा थमाइयो । उनले त्यति बेला घरयासी सबै काम गर्नु पथ्र्यो ।
पश्चिम तराईका जिल्लाबाट चलेको अभियान काठमाडौं पुग्यो । त्यही अभियानका क्रममा झन्डै १२ वर्षको कमलरी जीवनपछि उनले २०६३ माघ १ गते यसबाट मुक्ति पाएकी थिइन् ।
सबैतिरको दबाब स्वरूप २०७० असार १३ मा सरकारले कमलरी मुक्तिको घोषणा गर्यो । त्यसपछि हरेक वर्षको असार १३ गते कमलरी मुक्ति दिवस मनाइँदै आएको छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
