क्षयरोग लागेको भन्दै कोरियाबाट फिर्ता

काठमाडौं: काम गर्न दक्षिण कोरिया गएका कामदार स्वास्थ्य परीक्षणमा फेल भएर फर्किनेक्रम बढ्न थालेको छ । नेपालका प्रमुख सरकारी अस्पतालमा स्वास्थ्य परीक्षणमा खरो उत्रिएका कामदारलाई पनि कोरिया पुग्ने बित्तिकै रोगी भएको प्रमाणित गरेर धमाधम फिर्ता पठाउन थालेपछि सरकारलाई टाउको दुखाईको विषय भएको छ ।

सन् २०१६ को मेसम्मको पाँच महिनामा मात्रै ३६ जना कोरिया पुगेका कामदार फर्किसकेका छन् । उनीहरूलाई क्षय रोग लागेको भनेर फिर्ता पठाइएको हो । चार वर्षअघिसम्म रोगी प्रमाणित गरेर वार्षिकरूपमा फिर्ता हुने कामदार चारपाँच जनाभन्दा बढी हुँदैनथ्यो । तर सन् २०१४ देखि भने फिर्ता हुनेक्रम ह्वात्तै बढेको हो ।

नेपाल र कोरियाबीच भएको श्रम सम्झौतामा फिर्ता हुँदा लाग्ने खर्च कामदार स्वयंले व्यहोर्नुपर्ने व्यवस्था छ । टिकटलगायतका खर्च कामदारले व्यहोर्नुपर्दा फर्किनुको पीडासँगै थप व्यायभार पनि बढ्ने समस्या छ ।

छातिमा सामान्य दाग देखिने बित्तिकै क्षय रोग लागेको भन्दै कोरियाले कामदारलाई फिर्ता पठाइदिन थालेपछि नेपाल सरकारले कोरियाली पक्षसँग केही समयअघि गम्भीर वार्ता गरेको छ ।

कोरियाको श्रम मन्त्रालयका अधिकारी, त्यहाँको मानव संशाधन विभागका उच्चअधिकारी, साना तथा मझौला उद्योगका प्रतिनिधि अनि रोजगारदाता संगठनका प्रतिनिधिलाई नेपाल बोलाएर स्वास्थ्य परीक्षण प्रक्रियाका बारेमा गम्भीर वार्ता गरिएको हो ।

कोरियाले बाल्यकालमा निमोनिया भएका वा क्षयरोग लागेर निको भइसकेका व्यक्तिलाई पनि फिर्ता पठाउने गरेको छ । सरुवा रोग भन्ने वित्तिकै कोरियाली निकै डराउँछन् । क्षय रोग पनि सरुवा हो, त्यही भएर निको भइसकेको पुरानो दाग देखिए पनि राम्रोसँग परीक्षण नगरिकनै फिर्ता पठाउने प्रवृत्ति देखिएको सम्बद्ध अधिकारीले बताएका छन् ।

अचानक रोगी बनेर फिर्ता हुनुपर्दा कामदार मानसिक र सामाजिकरूपमा समेत पीडित हुने गरेको छ । यहाँ गरिरहेको काम छाडेका हुन्छन् । व्यापार व्यवसायसमेत छाडेर कोरिया पुगेकाहरू आइसकेपछि कसरी दैनिक जीवन गुजारा गर्ने भन्ने पीडामा समेत पर्न थालेका छन् ।

ईपीएस कोरिया शाखाका प्रमुख डिल्ली बास्तोलाले कोरिया गएका कामदार रोग भनेर फिर्ता पठाउनेक्रम बढेको बताए । यहाँ निकै राम्रोसँग स्वास्थ्य परीक्षण गरेर गएका कामदारलाई धमाधम फिर्ता पठाउन थालेपछि यसबारेमा कोरियाली पक्षलाई नेपाल बोलाएर गम्भीर छलफल गरिएको उनले बताए ।

‘पाटन अस्पतालका वरिष्ठ चिकित्सकलाई नै राखेर यहाँको परीक्षण विधिबारे प्रत्यक्ष जाकारी गराएपछि कोरियाली पक्ष पनि सहमत भएको छ', उनले भने । अबदेखि कोरियाले गम्भीर हिसाबले स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने र निको भइसकेका रोगलाई कारण बनाएर फिर्ता नपठाउने आश्वासन दिएको उनले बताए । दुई देशबीचको श्रम सम्झौतामा फिर्ता हुने कामदारको टिकटलगायतका सम्पूर्ण खर्च कामदार स्वयंले व्यहोर्नुपर्ने व्यवस्था भए पनि व्यवहारिकरूपमा अहिलेसम्म फर्किने त्यस्ता कामदारको सबै खर्च एचआरडी कोरियाले व्यहोर्दै आएको बास्तोलाले जानकारी दिए ।

काम गर्न कोरिया जाने कामदारलाई पाटन, वीर, कोरिया–नेपाल मैत्री अस्पताललगायतमा स्वास्थ्य परीक्षण गरिँदै आएको छ । केही महिनायता क्षय रोगका बारेमा विशेष परीक्षणसमेत गर्न थालिएको छ । गत मार्चदेखि कोरियाको न्याय मन्त्रालयले ९० दिनभन्दा बढी कोरियामा बस्ने विदेशी नागरिकले अनिवार्य क्षय रोग परीक्षण गर्नुपर्ने निर्देशन जारी गरिसकेको छ ।

दक्षिण कोरिया नेपाली कामदारका लागि रोजगारीको आकर्षक गन्तव्य हो । नेपालले सन् २००८ देखि त्यहाँ प्रशिक्षार्थी कामदार लैजान थालेको हो । जाने बित्तिकै नेपाली कामदारले मासिक न्यूनतम एक लाख १२ हजार हाराहारीमा कमाउन सक्छन् । अनुभवी भएपछि कमाई अझ बढ्छ । अतिरिक्त समय काम गर्नेले मासिक साढे दुई लाखदेखि तीन लाखसम्म पनि कमाउने गरेको त्यहाँ काम गरिरहेकाहरू सुनाउँछन् ।

हाल कोरियामा ३१ हजार नेपालीले काम गरिरहेका छन् । उद्योग र कृषि क्षेत्रमा नेपालीले काम पाएका छन् । कोरियामा म्यानपावर कम्पनीले कामदार पठाउन पाउँदैनन् । दुवै देशका सरकारीस्तरमा (जी टू जी) मात्र कामदार आदानप्रदान गर्ने व्यवस्था छ । पछिल्लो समय उच्चशिक्षा हासिल गरेका, यहाँ राम्रै काम वा व्यापार व्यवसाय गरेर बसिरहेका युवाको पनि त्यहाँ जान चाहने आकर्षण निकै बढेको छ ।