सर्पको टोकाईबाट तराइका महिला पीडित
सिरहाः सर्पको टोकाईबाट तराइमा सबैभन्दा बढी महिला प्रभावित हुनेगरेका छन् । सिरहाको चोहर्वास्थित श्री गोरख गणमा रहेको जयकाली सर्पदंश उपचार केन्द्रले २०७३ वैशाखदेखि असारसम्म तीन महिनाको अवधिमा दुईसय ८९ जना सर्पदंशका विरामीको उपचार गरेको छ । तीमध्ये अधिकांश महिला छन् । तराईमा गर्मी र वर्षा मौसममा विषालु सर्पको जोखिम बढी हुन्छ ।
केन्द्रको तथ्यांकअनुसार वैशाखदेखि असार मसान्त सम्मको तीन महिनाको अवधिमा आएका विरामी दुई सय ८९ मध्ये एक सय ७५ जाम महिला छन् । बैशाखमा ५४, जेष्ठमा एक सय ५ र असारमा एक सय २९ जना बिरामी उपचारका लागि आएका थिए । जसम्ध्य १९ जनामा विष फेला परेको थियो । साउन र भदौंमा यसको प्रकोष झन बढी हुने गरेको छ ।
केन्द्रका स्वास्थ्यकर्मी चिरञ्जिवी काँडेलका अनुसार तराइमा अझैपनि घरमैं शौचालयको सुविधा नहु“ने र भएपनि महिलाहरु रातको समयमा खेतवारीमा शौंच जाने चलन रहेकाले पनि महिलाहरु प्रभावित हुने गरेको हो । महिलाहरु रातको समयमा शौंच गएपनि लोकलाजका कारण उज्यालोको साधन बोकेर समेत नजादा यस्तो भएको उनको भनाई छ । त्यसैगरी सुत्नेवेलामा झुल नलगाउनले पनि धेरैलाई शर्पले टोक्ने गरेको बताइएको छ ।
विश्वसनीय उपचारकै कारण सिरहा सहित धनुषा, महोत्तरी, उदयपुर, सिन्धुली लगायतका जिल्लाबाट सर्पदंशका बिरामीहरु केन्द्रमा उपचारको लागि आउछन् । गणको हाताभित्र उपचारकेन्द्र रहेपनि २०६७ सालमा दर्ता भएपछि स्थानीय व्यवस्थापन समिति मातहतमा केन्द्र सञ्चालित छ । गणको प्राविधिक सहयोग र आवश्यक औषधी जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय, स्वास्थ्य विभागबाट जोहो हुने गरेको छ ।
पछिल्लो दिनमा सरकारी अस्पतालहरुमा सर्पदंश उपचारमा आवश्यक पर्ने एन्टिभेनम (सर्पको विष प्रभाव कम गर्ने सुई) अभाव र यहा“को छिटोछरितो, स्तरीय उपचारका कारण टाढा टाढाका विरामी आउने गरेको केन्द्रले जनाएको छ । स्तरीय उपचारले पनि केन्द्र प्रति विश्वास बढेको हो । एन्टिभेनम सरकारले निःशुल्क उपलब्ध गराएको हुँदा समिति मार्फत गरिद गरिएको आवश्य औषधी खरिद मूल्यमै विरामीलाई उपलब्ध गारने गरेको केन्द्रले जनाएको छ ।
नेपालमा पाइने ७९ प्रजातिका सर्पमध्ये २१ प्रजातिका सर्पमात्र विशालु छन् । स्वास्थ्यकर्मीका अनुसार विषालु सर्पले टोक्दा समेत एक सय जनामध्ये १० जनामा मात्र विष लाग्दछ । विषालु सर्पले डसेका बिरामी समयमै उपचारमा पुगे थोरै औषधीमा पनि निको हुन्छ । बिरामीको अवस्था हेरी अहिलेसम्म थौरेमा ६ र धेरैमा ५६ भाइलसम्म एन्टिभेनमको प्रयोग हुने गरेको स्वास्थ्यकर्मी कँडेलले जानकारी दिए ।
उपचारकेन्द्रका अनुसार भेण्टिलेटरको सुविधा नभएकाले भेण्टिलेटरमा राखेर उपचार गर्नुपर्ने गम्भिर प्रकृतिका बिरामीलाई मात्र बाहिर रेफर गर्दै आएको छ । समय समयमा आवश्यकक्ता अनुसार सेनाकै चिकित्सकहरु आएर तालिम, गोष्ठि गरी उपचारकेन्द्रका स्वास्थ्यकर्मीहरुको दक्षता अभिवृद्धि गर्दै गरिन्छ ।
सानो ठाउमा उपचार गर्नुपर्ने भएकोले कतिपय अवस्थामा समस्या हुने गरेको सर्पदंश केन्द्रको भनाई छ । आठ शैया मात्र रहेको केन्द्रमा जेठ देखि भदौको बेला एउटै शैयामा दुई दुईजना गरी राख्दापनि नभएपछि भूइमा राखेर उपचार गर्नुपर्ने वाध्यता छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
