खोर्लामा फलिएको रोग नियन्त्रण भएन

गोरखाःगोरखाको दुर्गम खोर्लागाउँमा दुई सातादेखि फैलिएको रुघाखोकी तथा झाडापखाला रोग अझै नियन्त्रणमा आएको छैन । रोगले गाउँका प्रायः सबै बिरामी भएको स्थानीय विपना गुरुङले जानकारी दिइन् ।

‘घरैपिच्छे बिरामी छन्', उनले भनिन् ‘म त गाउँ छाडेर हिँडे ।' प्रत्येक घरका दुईतीनजनासम्म बिरामी भएको उनले बताइन् । उहिया गाविसको वडा नं २ र ३ मा एक सय १६ घर छन् । ‘जुन घरमा पनि दुईतीनजना सुतिरहेका छन्', उनले भनिन्, ‘माछाखोला स्वास्थ्यचौकी र उहिया स्वास्थ्यचौकीबाट डाक्टर त आएका थिए तर ठीक भएको छैन । अहिलेसम्म घटेको छैन । बढिरहेको छ ।' स्वास्थ्यकर्मी दुई दिन बसेर फर्किएका उनले बताइन् ।

‘गत साता स्वास्थ्यकर्मी खोर्लागाउँमा गएका थिए । उनीहरू उपचार गरेर दुई दिनपछि फर्किए । तर अझै ठीक भएको छैन । बिरामी बढिरहेका छन्', अर्का शिक्षकसमेत रहेका स्थानीय छिरिङदोर्जे गुरुङ भन्छन्, ‘बिरामीलाई रुघाखोकी लाग्ने, टाउको दुख्ने, बान्ता हुने, पखाला लाग्ने भइरहेको छ ।' प्रसस्त औषधि बोकेर गोरखा सदरमुकामबाट स्वास्थ्यकर्मी त्यसतर्फ जानुपर्ने स्थानीवासीले माग गरेका छन् ।

रोग थपिएपछि पहिलेदेखि अन्य रोग लागेका दुईजनाको मृत्यु भएको विपनाले बताइन् । बिहीबार मन्थल गुरुङको र साउन एक गते सुन्दानी गुरुङको मृत्यु भएको उनले बताइन् ।

जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका महामारी शाखा प्रमुख नानीबाबु दानी भने बिरामीहरू आफैं स्वास्थ्य संस्था जानुपर्ने बताउँछन् । ‘सँधै स्वास्थ्यकर्मी घरघर जान सक्दैनन्', उनी भन्छन्, ‘केही समयअघि गाउँमा गएको थियो । घरघर पनि पुगेको थियो तर संधै स्वास्थ्यकर्मी घरघर जान सक्दैनन् । महामारीमा मात्र जान्छन् ।'

गाउँले भने बिरामी स्वास्थ्य संस्था जान नसक्ने बताउँछन् । ‘अरू बेलामा पनि खोर्लाबाट उहिया हेल्थपोस्ट जान तीन घन्टा लाग्छ । माछाखोला हेल्थपोस्ट जान पनि तीन घन्टै लाग्छ' छिरिङ दोर्जे गुरुङ भन्छन्, ‘अहिले त पहिरोले बाटो हिँड्नै नसक्ने गरी भत्काएको छ । पहिरो छल्दैछल्दै हिँड्न बिरामी कसरी सक्छन् ? ' गाउँको फोहर मुहानको पानीले सबैजना बिरामी भएको उनले बताए ।

लाप्राकका बालबालिकामा खटिराको संक्रमण

लाप्राकका बालबालिका घाऊ खटिराबाट संक्रमित भएका छन् । गाउँका सबै बालबालिका घाऊखटिराबाट पीडित भएका स्थानीय स्वास्थ्य कार्यकर्ता यमकुमारी गुरुङले बताइन् । ‘एक महिना भयो यस्तो भएको', उनले भनिन्, ‘सबै बालबालिकालाई घाऊखटिरा आएको छ ।' झुसिलकीराको झुस बिझेर सबै बिरामी भएको उनले बताइन् ।

‘भुईंभरि झुसिलकीरा छन्', उनी भन्छिन्, ‘कोदालोले खनेर फाल्नुपर्छ । ठूला मान्छेलाई पनि चिलाउँछ । तर खटिरा आएको छैन । बालबालिकाले चाहिँ कन्याएर खटिरा बनाउँछन् ।' कन्याएर भएको घाउ फोहरका कारण झन् बढ्ने गरेको उनले बताइन् ।

स्थानीय शिक्षक धनबहादुर गुरुङका अनुसार जेठको अन्तिम सातादेखि बालबालिकामा घाऊ खटिरा फैलिएको हो । ‘औषधि उपचार त भएको छ तर निको भएको छैन', उनी भन्छन्, ‘घाऊ बनाउँछन् अनि फोहर गर्छन् । औषधि गरे पनि निको भएको छैन ।' एकपटक निको भएकालाई पनि दोहोरिरहेको उनले बताए ।

जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका महामारी शाखा प्रमुख नानीबाबु दानीले लामो समयदेखि लाप्राकका बालबालिका बिरामी भएको जानकारी पाएको बताउँदै स्थानीय स्वास्थ्य संस्थाबाट उपचार गराइरहेको बताए ।