'पाठकलाई बजारको खतरा'
‘कान्तिपुर गाथा, ‘जीवन कतिपयु, ‘विश्वबन्धु थापाको जीवनी लगायतका पुस्तक बजारमा ल्याइसकेको लिपी बुक्सले हालै विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाका सबै कथासंग्रह र उपन्यास पुनः प्रकाशन गरेको छ । लिपी बुक्सका प्रबन्धक अर्जुुन अधिकारीसँग लक्ष्मण श्रेष्ठले गरेको पाँच प्रश्नः
अन्य प्रकाशनले प्रकाशन गरेर बजारमा छ्यापछ्याप्ती भइसकेका विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाका साहित्यिक कृतिहरू पुनः प्रकाशन गर्ने ‘जोखिम' किन मोल्नुभयो ? कसको अनुमतिले प्रकाशन गर्नुभयो ?
-बीपी नेपाली साहित्यमा सबैभन्दा बढी पढिने पात्रमध्ये एक हुन् । योभन्दा अगाडि साझा प्रकाशनले उहाँका सबै साहित्यिक कृति प्रकाशन गरेको हो । तर, गुणस्तर र शुद्धाशुद्धिको हिसाबले ती कमजोर थिए । फेरि बीपीको साहित्य पढ्नेले पढिसक्यो अब पढिन्न भन्ने होइन । अहिले पढ्ने ट्रेन्ड बढ्दै गइरहेको छ । अबको पचास वर्षपछिसम्म पनि बीपी पढिइन्छ । अहिलेको युवापुस्ताले खोज्ने क्वालिटीमा किताब ल्याउँदा बीपी झनै पढिएलान् भनेर यी किताब पुनः प्रकाशन गरिएका हुन् । सबै पुस्तकको कपीराइट ‘जननायक बीपी कोइराला मेमोरियल ट्रस्ट'सँग छ । हामीलाई ‘ट्रस्टबाटै अनुमति प्राप्त भएको हो । हरेक पुस्तकको रोयल्टी ट्रस्टलाई नै जान्छ ।
बीपीका राजनीतिक पुस्तक र आत्मसंस्मरण पनि छन् । ती पनि प्रकाशन गर्ने सोचमा हुनुहुन्छ कि ? तपाइँंलाई बीपीको साहित्यिक, राजनीतिक कुन व्यक्तित्वले आकर्षण गर्छ ?
-बीपीको ‘आफ्नो कथा’ भन्ने आत्मसंस्मरण त हामीले ‘जननायक बीपी कोइराला मेमोरियल ट्रस्ट'ले कांग्रेस महाधिवेशनको वरिपरि प्रकाशनमा ल्याउन आग्रह गरेकाले प्रकाशन गरेका छौं । हतारमा छापिएकाले त्यसको क्वालिटी कायम गर्न सकिएन । त्यसको पुनः प्रकाशन गर्ने क्रममा छौं । तर, बीपीका अन्य आत्मसंस्मरणहबीको कपीराइट नै अन्य प्रकाशनगृहसँग भएकाले प्रकाशन गर्न नसकेका हौं ।
मलाई बीपीको साहित्यिक व्यक्तित्वले आकर्षण गर्छ । म त के भन्छु भने बीपीलाई अझै धेरै समय किन थुुनिएन ? उनी अझै जेल बसेको भए नेपाली साहित्य झन् समृद्ध हुन्थ्यो होला । किनभने उहाँका सबैजसो साहित्य जेलभित्रै लेखिएका हुन् ।
पुराना नेपाली साहित्यमा देवकोटा, लामिछाने, लेखनाथ, रिमाल, धच गोतामेजस्ता हेभीवेट लेखक हुँदाहुँदै बीपी नै किन रोज्नुभयो ?
-म गम्भीरतापूर्वक नेपाली साहित्य प्रकाशनमा लागेको छु । म सबैजसो चर्चित र कालजयी लेखकका पुस्तक प्रकाशन गर्ने सोचमा छु । कपीराइटले दिएसम्म म उपयुक्त रोयल्टी तिरेर प्रकाशन गर्न चाहन्छु । कति पुस्तकका निम्ति छलफल भइरहेको छ । दिवंगत भइसक्नुुभएका लेखकहरूका आफन्तहरूले विश्वास गरेर हामीलाई दिँदासम्म नयाँ डिजाइन र गुुणस्तरमा किताब ल्याउन तयार छौं ।
अहिले नाम र स्टन्टले नै बिक्ने लेखकहरूको पुस्तक आइरहेका बेला बीपीतिरै किन फर्किने ?
-अहिले बजारमा आइरहेका पुस्तकहरूलाई म गम्भीर साहित्य मान्दिनँ । त्यसैले गम्भीर साहित्य प्रकाशनमा जोड दिन्छु । अहिले कतिपय प्रकाशकले निकै राम्रा पुस्तक प्रकाशन गरिरहेको भए पनि कतिपयले लेखकको नाम बेच्ने सोचले प्रकाशन गरिरहेका छन् ।
अहिलेको पठन प्रवृत्ति कस्तो छ ?
-पाठकको संख्या बढ्दै गइरहेको छ । पठन संस्कृति समृद्ध हुदैछ । आशालाग्दो छ । तर, पाठकलाई बजारको खतरा छ । अनेक स्टन्ट गरेर बिक्री गरिने कमसल किताबले पाठकहरूको रुचि नै घटाउनसक्छ । पठन संस्कृतिलाई सबैभन्दा खतरा बजारबाट छ ।