सेयरमा किन यति धेरै उत्साह
काठमाडौंः तनहुँकी मनीता घिमिरेले सेयर बजारको भित्री पाटो उतिसाह्रो बुझेकी छैनन् । तर उनलाई विश्वास छ, आईपीओमा गरेको लगानी हत्तपत्त घाटामा जाँदैन । विगतमा पनि केही हाइड्रोपावर कम्पनी र माइक्रोफाइनान्समा उनले आईपीओ भरिसकेकी छन् । ती कम्पनीबाट अहिले उनले राम्रै प्रतिफल पनि पाएकी छन् । ‘सेयर पर्नै गाह्रो हुन्छ, पर्यो भने त फाइदा भइहाल्छ नि,' स्नातक तहमा अध्ययनरत उनी भन्दै थिइन् ।
राजधानीको एक ट्रेडिङ कम्पनीमा काम गर्ने गोरखाका ज्ञानेन्द्र रेग्मी पनि सकेसम्म आईपीओ भर्न छुटाउँदैनन् । जागिरबाट जेनतेन घर खर्च चल्छ तर बचत खासै हुँदैन । प्राइभेट कम्पनीको जागिर भएकाले पेन्सन पाउने अवस्था छैन । आईपीओ पार्न सके त्यसबाट भविष्यमा पेनसन बराबरकै लाभ लिन सकिन्छ भन्ने उनलाई लागेको छ । नेसनल माइक्रोफाइनान्सकै सेयर भर्न लाइनमा उभिएका उनले भने, ‘आफ्नो त पेन्सन भनेकै सेयर हो ।'
मनीता र ज्ञानेन्द्र त प्रतिनिधि पात्रमात्र हुन् । उनीहरू जस्ता हजारौं युवायुवती कुनै कम्पनीले सेयर बिक्री खुला गर्यो कि भर्न पुगिहाल्छन् । अहिलेसम्म कमाइ राम्रै भएकाले धेरैको आकर्षण बढेको हो । त्यसो त आईपीओमा गरेको लगानीबाट हत्तपत्त नोक्सान पनि हुँदैन । अझ सेयरको दोस्रो बजारमा चुलिएका बेला त्यसबाट मनग्ये लाभ लिन सकिने भएकाले अरूको देखासिकी गरेर सेयर भर्न जाने पनि थुप्रै हुने गरेका छन् ।
त्यसो त पछिल्लो समय बजारमा आईपीओ जारी गरेका कम्पनीमा औसतमा एक सय गुणा रकमको सेयर आवेदन परेको छ । खानीखोला हाइड्रोपावर, मेरो माइक्रो फाइनान्स, ङादी हाइड्रोपावर, नेसनल माइक्रोफाइनान्स यसका उदाहरण हुन् । नेसनलमा तीन दिनमा पाँच अर्बभन्दा बढीको सेयर आवेदन परिसकेको छ । बुधबारको यकिन विवरण आउनै बाँकी छ । यो सेयरमा १० अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको आवेदन पर्ने अनुमान गरिएको छ । वाणिज्य बैंकहरूले समेत करोडौं लगानी गरेको बिक्री प्रबन्धक एनआईबीएल क्यापिटल मार्केटको भनाइ छ ।
पछिल्लो समय हामीकहाँ सेयरसम्बन्धी चेतना अलि बढेको छ । व्यवस्थापन तहमा सेयरका बारेमा धेरथोर अध्ययनअध्यापन हुन्छ । सञ्चारमाध्यमले पनि सेयर बजारका खबरलाई प्राथमिकता दिन थालेका छन् । यसबाहेक सेयरसम्बन्धी पुस्तकपत्रिका पनि प्रकाशन हुँदा सर्वसाधारणमा साक्षरता बढेको छ । यसले पनि बजारमा लगानीकर्ताको संख्या बढाउन सहयोग पुर्याएको हो ।
गोरखाका ज्ञानेन्द्र रेग्मीले भनेझै जागिरे वा सानो पेसाव्यवसाय गरेर बसेकाहरूको अतिरिक्त कमाइको आधारसमेत सेयर बजार भएको छ । यसले पनि धेरैलाई आकर्षित गरेको अनुमान गँदैछ । दोस्रो बजारमा सेयरको भाउ बढेकाले यसबाट निकै फाइदा हुन्छ भन्ने सन्देश सर्वसाधारणमा प्रवाहित भइरहेकाले आईपीओमा सय गुणा बढी आवेदन परेको बजारका विश्लेषकको ठम्याईं छ । यसबाहेक विद्यार्थी र गृहिणीलाई समेत सामान्य आयआर्जनको माध्यम सेयर बजार भएको छ । दोस्रो बजारमा जोखिम लिन नसक्नेले प्राथमिक बजार रोज्ने विश्वव्यापी प्रचलन हो । हामीकहाँ पनि त्यही भएको हो ।
आईपीओमा गरेको लगानीबाट हत्तपत्त नोक्सान पनि हुँदैन । अझ सेयरको दोस्रो बजारमा चुलिएका बेला त्यसबाट मनग्ये लाभ लिन सकिने भएकाले अरूको देखासिकी गरेर सेयर भर्न जाने पनि थुप्रै हुने गरेका छन् ।
सेयरलाई मनोविज्ञानको बजारका रूपमा समेत चिनिन्छ । दोस्रो बजारमा गिरावट आएका बेला आइपीओमा पनि आकर्षण घट्छ भने दोस्रो बजार माथि गएका बेला आईपीओमा अधिक आकर्षण हुने गर्छ । आईपीओमा यतिबेला मागको तुलनामा सयौं गुणा बढी आवेदन पर्नुमा बजारमा बैंकमा अधिक तरलता हुनु प्रमुख कारण हो । सानामात्र होइन, दोस्रो बजारमा करोडौं रुपैयाँका कारोबारीसमेत आईपीओमा ठूलो लगानी गरिरहेका छन् । किन भने उनीहरूलाई बैंक तथा वित्तीय संस्थाले यतिबेला निकै सस्तो ब्याजदरमा ऋण दिइरहेको छ ।
बैंकबाट सस्तो ब्याजदरमा ऋण लिएर गरेको लगानीले आईपीओमा मनग्ये आम्दानी हुने अवस्था छ । बैंकको पैसा सस्तोमा चलाउन पाउँदा पनि सेयरमा धेरै गुणा रकम आवेदन परेको हो ।
सेयर बजारको उत्साहमा मुलुकको अर्थतन्त्र र राजनीतिले पनि प्रभावित पार्छ । हाम्रो अर्थतन्त्रको अवस्था हेर्ने हो भने बजारमा बढेको आकर्षणसँग अलिबेमेल देखिन्छ । आर्थिक वृद्धिदर एक प्रतिशतभन्दा तल रहेको अवस्थामा बजारमा हौसिन हुँदैन भन्नेहरू पनि पर्याप्त छन् । आईपीओमा गरिएको लगानीको पनि दोस्रो बजारबाटै कारोबार गर्नुपर्ने भएकाले बजार घट्दा त्यसको असर प्रत्यक्षरूपमा देखापर्छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
