चीनसँगका द्विपक्षीय बठक स्थगित हुन थाले

काठमाडौंः भदौ ८ गतेका लागि निर्धारित नेपाल-चीन अर्थसचिवस्तरीय बैठक ‘अचानक' स्थगित भएको छ ।
नेपालमा पुष्पकमल दाहाल नेतृत्वमा सरकारले अघिल्लो सरकारले चीनसँग गरेको सम्झौता र सहमति कार्यान्वयन नगर्ने हो कि भन्ने आशंकाकै बीच अर्थ सचिवस्तरीय बैठक स्थगित भएको छ ।

अर्थ मन्त्रालयका अधिकारीहरू नेपालको पछिल्लो राजनीतिक परिवर्तनका कारण बैठक स्थगित भएको भन्न स्वीकार्दैनन् । ‘चिनियाँ पक्षले आन्तरिक कारण देखाउँदै अर्थ सचिवस्तरीय बैठक हुन नसक्ने गराएको छ । बैठकको नयाँ मिति तय भएको छैन', अर्थ मन्त्रालयका वैदेशिक सहायता समन्वय महाशाखाका उपसचिव प्रेम उपाध्यायले भने । चिनियाँ पक्षले आन्तरिक कारण देखाए पनि खास कारण खुलाएको छैन । परराष्ट्र मन्त्रालयमा चीन महाशाखा हेर्ने सहसचिव झविन्द्र अर्यालले नेपाल-चीन अर्थ सचिवस्तरीय वार्ता स्थगित भएको औपचारिक जानकारी आइनसकेको बताए । ‘बैठक स्थगित नभई केही समय पर सरेको बुझिन्छ', उनले भने ।

बैठकमा निवर्तमान प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको चीन भ्रमणमा भएका सम्झौता कार्यान्वयनको समीक्षा गर्ने भनिएको थियो । भ्रमणमा नेपाल र चीनबीच ऐतिहासिक पारवहन यातायात सम्झौता, पोखरा विमानस्थल निर्माणसहित विभिन्न महत्त्वपूर्ण १० सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको थियो । ओलीको भ्रमणपछि जारी संयुक्त वक्तव्यमा नेपाल र चीनबीचका द्विपक्षीय संयन्त्रका बैठक चाँडै आयोजना गर्ने उल्लेख छ ।

नेपालमा अचानक भएको सरकार परिवर्तनका कारण चीनसँगको महत्त्वपूर्ण सम्झौता र सहमतिको व्यावहारिक कार्यान्वयनबारे अन्योल देखिएको अधिकारीहरू बताउँछन् । ओलीको चीन भ्रमणमा भएका सम्झौता कार्यान्वयन तथा अनुगमन गर्न परराष्ट्र सचिव शंकरदास बैरागीको संयोजकत्वमा गठित समितिका तीनवटा बैठक बसेका थिए । तर ती बैठकले लिएका निर्णयअनुसार अर्थ, भौतिक योजना, वाणिज्य, आपूर्ति, गृहलगायतका मन्त्रालयबाट चीनसँगका सम्झौता र सहमति कार्यान्वयनका लागि यथोचित गृहकार्य हुन नसकेको परराष्ट्र मन्त्रालयका अधिकारीहरू बताउँछन् ।

पुष्पकमल दाहाल नेतृत्वको सरकारले अघिल्लो सरकारले चीनसँग गरेको सम्झौता र सहमति कार्यान्वयन नगर्ने हो कि भन्ने आशंकाकै बीच अर्थ सचिवस्तरीय बैठक स्थगित भएको छ । 

‘चीनसँगका ऐतिहासिक सम्झौता र सहमति कार्यान्वयनका लागि विभिन्न मन्त्रालयले आन्तरिक कार्ययोजना बनाएर परराष्ट्रसँगको समन्वयमा काम गर्ने सहमति परराष्ट्र सचिवस्तरीय समितिका बैठकमा भएका हुन्', परराष्ट्रका एक अधिकारीले भने, ‘तर बैठकको स्पिरिटअनुसार मन्त्रालयले काम गरेनन् । अहिलेसम्म सकारात्मक प्रगति हासिल हुन सकेको छैन ।'

चीनसँगको पारवहन सम्झौता कार्यान्वयनका लागि त्यसका प्रोटोकल तय गर्ने, नेपालका तर्फबाट पारवहन विज्ञ समूह गठन गर्ने र चिनियाँ पक्षसँग नेपालले चीनको कुन बन्दरगाह प्रयोग गर्ने भन्ने सम्बन्धमा द्विपक्षीय वार्ता गर्ने भनिएको थियो ।

अर्थ सचिवस्तरीय कार्यदलको बैठक गर्ने सहमति पूर्वप्रधानमन्त्री ओलीकै भ्रमणमा भएको थियो । यसअघि असार ८ गते हुने भनिएको नेपाल—चीन परराष्ट्र सचिवस्तरीय कूटनीति परामर्श संयन्त्रको बैठक पनि स्थगित भएको थियो । यद्यपि चिनियाँ पक्षकै आग्रहमा परराष्ट्र सचिव शंकरदास बैरागी असार १९ गते चीन भ्रमणमा गएका थिए ।

भदौ ८ मा अर्थ मन्त्रालयमा हुने तय भएको अर्थ सचिवस्तरीय बैठकमा भाग लिन चिनियाँ उपवाणिज्यमन्त्री गाओ यान काठमाडौं आउने भनिएको थियो । अर्थ सचिव स्तरमा रहेको संयुक्त आर्थिक तथा व्यापार समितिको बैठक नेपाली पक्षको नेतृत्व अर्थ मन्त्रालयका सचिव लोकदर्शन रेग्मीले गर्ने कार्यक्रम थियो ।

चीनको आर्थिक सहयोग, भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणमा चिनियाँ सहयोग, पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको चीन भ्रमणमा भएका सहमति र सम्झौताको कार्यान्वयन समीक्षा, चिनियाँ लगानीका कम्पनीले नेपालमा झेल्नुपरेका समस्यालगायतका विषयमा बैठकमा छलफल हुने भनिएको थियो ।

अर्थ सचिवस्तरीय बैठकमा दुई देशबीच पुनर्निर्माण सम्झौता हुने तय भएको थियो । चीनले भूकम्पपछिको पुनर्निर्माण सम्मेलनका क्रममा नेपाललाई तीन बिलियन आरएमबी अनुदान सहयोग दिने घोषणा गरेको थियो ।

सम्झौता कार्यान्वयनमा लाग्छौंः चीन

यसैबीच चीनले नेपालमा बनेको नयाँ सरकारसँग मिलेर विगतमा भएका सम्झौता कार्यान्वयनमा प्रयत्न गर्ने बताएको छ । नवनियुक्त प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाललाई बिहीबार बधाई दिँदै चिनियाँ विदेश मन्त्रालयकी प्रवक्ता हुवा चुनयिङले भनेकी छिन्, ‘नेपालको एक निकट र मित्रवत् छिमेकीका नाताले विभिन्न सम्झौताहरूको कार्यान्वयन र पारस्पारिक लाभपूर्ण सहकार्यलाई अझै विस्तार गर्न नेपालसँग मिलेर काम गर्न चीन तयार छ ।'

प्रवक्ता हुवाले चीनले नेपालसँगको चीरस्थायी द्विपक्षीय बृहत्तर सहकार्यात्मक साझेदारीलाई अघि बढाउने बताइन् । बुधबार नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत उ चुन्ताई, दूतावास उपप्रमुख चेङ जी, दूतावासका राजनीतिक मामिला प्रमुख जियाङ वे प्रधानमन्त्रीको निजी निवास लाजिम्पाट पुगेर बधाई दिएका थिए ।