फरक कक्षाका विद्यार्थीको एउटै कोठामा पढाइ

सुर्खेतः पश्चिम सुर्खेत कुनाथरी गाविसको बड्डिचौरस्थित जनज्योति उच्च माध्यमिक विद्यालयमा सुस्त श्रवण भएका १० जना विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । उनीहरूका लागि छुट्टै कोठा र एकजना शिक्षकको व्यवस्था गरिएको छ ।

तर फरकफरक कक्षामा पढ्ने ती सबै विद्यार्थी एउटै कोठामा बसेर पढ्न बाध्य छन् । यस्तै वीरेन्द्रनगरको इत्राममा रहेको श्रीकृष्ण संस्कृत तथा साधारण उच्च माविमा १० जना दृष्टिविहीन बालबालिका अध्ययनरत छन् । उनीहरूलाई पनि अन्य विद्यार्थीसँगै कक्षामा बसेर पढ्नुपर्ने बाध्यता छ । दृष्टिविहीनहरूका लागि छुट्टै कक्षाको व्यवस्था नहुँदा समस्या हुने गरेको विद्यार्थीको गुनासो छ । जिल्लाका फरक क्षमता भएका बालबालिकाको पढाइ कति कष्टपूर्ण छ भन्ने उदाहरण हुन् यी ।

दुईदेखि दस कक्षासम्म पढ्ने विद्यार्थी एउटै कक्षामा ।
सबै कक्षाका विद्यार्थी पढाउन एकजना शिक्षक ।
प्रतिविद्यार्थी मासिक पच्चीस सय अपुग ।
अपांगता भएका विद्यार्थीका लागि सरकारले नै आवासीय विद्यालय खोल्नुपर्ने ।

दृष्टिविहीन र सुस्त श्रवण भएका बालबालिकाको पढाइमा सरकारले ध्यान नदिएको गुनासो उनीहरूको छ । यस्तै कष्टका साथ केही बालबालिका विद्यालय गइरहेका छन् भने कतिपय बालबालिका पढाइबाट समेत वञ्चित हुन पुगेका छन् । जनज्योति उच्च माविले २०५४ सालदेखि सुस्त श्रवणका लागि विशेष कक्षा सञ्चालन गर्दै आएको छ ।

विद्यालयमा यस्ता विद्यार्थीलाई पढाउन तालिम प्राप्त एकजना शिक्षक राखिएको छ । ‘१० जना विद्यार्थी एउटै कक्षामा पढ्ने त होइनन्, तर एउटै कोठामा राखेर पढाइन्छ’, विद्यालयका प्रधानाध्यापक नारायणप्रसाद सिग्देलले भने, ‘तालिम प्राप्त शिक्षक एउटै मात्र भएकाले सबै विद्यार्थीलाई एउटै कोठामा राखेर पढाउनुपर्ने बाध्यता छ ।’ आर्थिक स्रोत नहुनु पनि अर्को समस्या हो ।

अभिभावकहरू सुस्त श्रवण बालबालिकालाई विद्यालय पठाउनसमेत चाहँदैनन् यसले गर्दा सरकारले उपलब्ध गराउने न्यूनतम रकमकै भरमा पठनपाठन गराउनुपर्ने बाध्यता रहेको प्रधानाध्यापक सिग्देल बताउँछन् । सरकारले सुस्त श्रवण तथा दृष्टिविहीन, सुस्तमनस्थिति भएका बालबालिकाको शिक्षाका लागि भनेर मासिक रूपमा प्रतिव्यक्ति दुई हजार पाँच सय रूपैयाँ उपलब्ध गराउँदै आएको छ । बालबालिकालाई त्यही रकमले खाने, बस्नेदेखि पढाइ खर्चसमेत धान्नुपर्ने बाध्यता विद्यालयले भोगिरहेका छन् ।

सुस्त श्रवण भएका बालबालिकालाई पढाउने शिक्षिका तुलसा थापाले सबै कक्षाका विद्यार्थीलाई एउटै कोठामा राखेर पढाउँदा समस्या भएको बताइन् । सबै कक्षाका विद्यार्थी एउटै कोठामा पढाउँदा समय नपुगेर पूरा विषय पढाउन नपाइने उनको भनाइ छ । उनले यस्ता सुस्त श्रवण र अपांगता भएका विद्यार्थीको शिक्षामा सुधार ल्याउन विशेष कार्यक्रम ल्याउनुपर्नेमा जोड दिइन् । उनले भनिन्, ‘मासिक २५ सय अपांगता बालबालिकाका लागि पर्याप्त हुँदैन, उनीहरूको लागि उचित किसिमको बस्ने र पढ्ने वातावरणको व्यवस्था गर्नुपर्छ ।’

यस्तै श्रीकृष्ण संस्कृत तथा साधारण उच्च मावि इत्रामले पनि गत वर्षदेखि दृष्टिविहीनहरूका लागि कक्षा सञ्चालन गर्दै आएको छ । यस विद्यालयमा अहिले १० जना दृष्टिविहीन अध्ययनरत छन् । कक्षा दुईदेखि कक्षा १० सम्म पढ्ने विद्यार्थी रहेको विद्यालयका प्राचार्य गेहेन्द्रप्रसाद दहालले बताए । उनीहरूलाई अन्य विद्यार्थीसँगै राखेर पढाउने गरेको उनको भनाइ छ । यस विद्यालयमा दुईजना शिक्षकले ब्रेललिपीमार्फत् विद्यार्थीलाई पढाउने गर्छन् । दृष्टिविहीनहरूको अध्ययनका लागि सरकारले छुट्टै व्यवस्था नगरेको र विद्यालयको पनि आन्तरिक स्रोत नभएकाले अन्य विद्यार्थीसँगै राखेर पढाउनुपर्ने बाध्यता रहेको प्राचार्य दाहालले बताए ।

विद्यालयको पढाइ सहज नभएकाले कतिपय बालबालिकाले बीचैमा पढाइ छोड्ने गरेका छन् । दृष्टिविहीन तथा सुस्त श्रवण भएका बालबालिकाहरूका लागि सरकारले उपलब्ध गराउने रकम निकै न्यून भएकाले वृद्धि गर्नुपर्ने विद्यालयको माग छ । यस्ता बालबालिकाका लागि सरकारले आवासीय सुविधासहित पढ्ने व्यवस्था मिलाउनुपर्ने उनीहरू बताउँछन् । टाढाटाढाका विद्यार्थी पढ्न आउँने हुँदा बस्न, खाना र पढ्न नपुग्ने प्राचार्य दहालको भनाइ छ । नेपाल सरकारले अपांगता भएकाहरूका लागि बस्ने होस्टेल, हेरचाह गर्ने कर्मचारी र शिक्षकको संख्या वृद्धि गर्नुपर्ने उनीहरूको भनाइ छ ।