प्रकोपपीडित पीडै पीडामा

काठमाडौँः प्रकोपपीडित वर्षौसम्म निरन्तर बहुपक्षिय पीडाले थिचिएको एउटा अध्ययन प्रतिवेदनले औंल्याएको छ । विश्व मानवता दिवसको अवसरमा राजधानीमा सार्वजनिक गरिएको प्रतिवेदन अनुसार वर्षौअघिका प्राकृतिक प्रकोपका पीडित अहिले पनि पीडामै छन् । उनीहरुसंग अझै बस्ने घर, रोजगारी र जिउने आधार छैन ।

आठ वर्ष अघि कोशी बाढीपीडित अहिले पनि घरबार बिहीन छन् । अक्फाम नेपाल र हामी (ह्युमनिटेरियन अकाउन्टेबलिटी मोनिटरिङ इनिसिएटिभ्स) ले देशभरीका प्रकोप पीडितसम्म पुगेर गरेको अध्ययनको प्रतिवेदन सार्वजनिक कार्यक्रममा विमलादेवी यादवले भनिन्, ‘हामीसंग अहिले पनि घर छैन । उत्पादनमूलक जमिन सबै बाढीले बगायो खानै धौधौ छ,’

दुई वर्षअघिको सुर्खेत बाढीपीडित सहबहादुर खड्काले भने, ‘घर खेत सबै बाढीले बगायो । अहिले पनि अस्थायी शिवीरमा बसेका छौं । घरका परिवार बिरामी भइरहन्छन्,’ उनले सुर्खेत बाढीमा दुई दिनसम्म रुखको हांगामा झुण्डिएका ज्यान जोगाएका थिए । आफ्नो सात जनाको परिवार अहिले पनि समस्या झेलिरहेको उनले बताए । त्यस्तै भोटेकोशी बाढी पीडित बाढीको क्षतिसँगै भूकम्पको झन ठूलो असर सहन बाध्य भए ।

प्रतिवेदनमा पीडितले प्रकोपपछि विभिन्न समस्या एकसाथ सामना गर्नुपर्ने अवस्था आएको बताए । भूकम्प प्रभावित जिल्लामा केन्द्रित गरी गरिएको अध्ययनलेपीडितलाई मनोवैज्ञानिक परामर्शसमेत आवश्यक भएको उल्लेख छ । हामीका कन्भेनर मीनबहादुर शाहीले पीडितको सहयोग, पुननिर्माणका लागि सबै संघसंस्था तथा राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय निकाय सक्रिय हुनुपर्ने आवश्यकता औंल्याए ।

उनले पुननिर्माण सुस्त गतिमा अघि बढ्दापीडित झन् पीडामा परेको अनुभव सुनाए । कार्यक्रममा सहभागी पीडितले सरकारले पुननिर्माण र सहयोगमा वेवास्ता गर्दा झन ठूलो समस्या सृजना भएको बताए । उनीहरुले सरकारले सहयोग गर्ने भनेपछि पीडित संधै पीडामै रहेको र उनीहरुले वास्तविक सहयोग नपाएका उदाहरण प्रस्तुत गरे । सुर्खेतका अर्का बाढी पीडितले सहयोगका नाममा एकै घरमा एक महिनामा २५ वटासम्म दांत माझ्ने ब्रस प्राप्त गरेको तथ्य प्रस्तुत गरे ।

पुननिर्माण प्राधिकरणका प्रमुख कार्यकारी निर्देशक शुसील ज्ञवालीले प्राधिकरणले पुननिर्माणको काम अघि बढाउन विभिन्न नीति नियम तथा मापदण्ड बनाउने काम अन्तिम चरणमा पुर्याएको बताए । उनले संसदमा रहेको पुननिर्माणसम्बन्धी बिधेयक छिटो पारित गर्न आवश्यक भएकोमा पनि जोड दिए । उनले परम्परागत बस्तीको पुननिर्माणका लागि मापदण्ड बनाएर चांडै काम थाल्ने आश्वासन दिए ।

अध्ययन अनुसार, नेपालमा वर्षेनी औषत पांचसय व्यक्तिको विभिन्न प्रकारका प्रकोपका कारण ज्यान जाने गरेको छ । पछिल्लो समय नेपालमा बाढी पहिरो, अतिबृष्टीका कारण धेरै विस्थापित भएका छन् । प्राकृतिक प्रकोपका कारण नेपालमा विस्थापित हुने सर्वसाधारणको संख्या हरेक वर्ष बढिरहेको गृह मन्त्रालयको तथ्यांक छ ।