इम्जा हिमताल खतरामुक्त

काठमाडौं: नेपालकै सबैभन्दा जोखिममा रहेको सोलुखुम्बुको इम्जा हिमतालको पानी केही साताभित्रै बाहिर बग्ने भएको छ । अस्वाभाविक रूपमा बढिरहेको ताल घटाउन इम्जामा कुलो तथा अन्य भौतिक काम सम्पन्न भइसकेको छ ।

एक सय ५० मिटर गहिरो तालमा अहिले करिब आठ करोड घनमिटर पानी छ । अबको दुई महिनामा सो तालबाट चार लाख घनमिटर पानी बाहिर जानेछ । 'यति पानी बाहिर पठाएपछि तत्कालका लागि ताल विस्फोटको खतरा टर्छ,' जलवायु तथा मौसमविज्ञान विभागका महानिर्देशक ऋषिराम शर्माले भने ।

करिब डेढ किलोमिटर चौडाइ भएको यो तालबाट अहिले तीनेदेखि चार घनमिटर पानी बाहिर बगिरहेको छ । सोही ठाउँमा पानी बगाउने कुलो निर्माण गरिएको छ । ढलान गरेको कुलो सुक्न अझै एक महिना लाग्ने जानकारी निर्माणमा संलग्न नेपाली सेनाले दिएको छ । ढलान सुकेपछि मात्रै पानी बाहिर बगाउने विभागको योजना छ । धेरै पानी पठाउँदा अरू खतरा हुनसक्ने भएकाले बिस्तारै पानी बाहिर निकाल्ने योजना विभागले बनाएको हो ।

यो ताल सन् १९५० मा सानो पोखरीका रूपमा देखिएको थियो । १९८० पछि भने तीव्र गतिमा बढ्न थालेको हो । जलवायु परिवर्तनका कारण बढिरहेको तापक्रमका कारण हिमाको हिउँ पग्लिएर पोखरीमा जम्मा हुन थालेपछि यसको आकार निरन्तर बढिरहेको छ । अहिले पनि तालको एकातिर हिमालले छोएको छ । पग्लिएको हिउँ त्यहींबाट तालमा जम्मा हुन्छ ।

हिउँ पग्लिएर हिमतालको आकार अस्वाभाविक रूपमा बढेपछि जोखिम न्यूनीकरण गर्न वातावरण मन्त्रालयले नेपाली सेनालाई जिम्मा दिएको थियो ।

पाँच हजार १० मिटरको उचाइमा रहेको इम्जा ताल विस्फोट भए तल्लोतटीय क्षेत्रमा ठूलो क्षति हुने चेतावनी विभिन्न अध्ययनले दिएका छन् । हिमताल नेपालकै तीव्र गतिमा बढिरहेको ताल हो । सरकारले पानी घटाउन विभिन्न समयमा बोलपत्रसमेत आह्वान गरेको थियो । तर कुनै कम्पनीले पानी घटाउने आँट नगरेपछि सरकारले नेपाली सेनाको जिम्मा लगाएको थियो ।

यसअघि नेपालमा पहिलोपटक च्छोरोल्पा हिमतालको पानी घटाएर जोखिम न्यूनीकरण गरिएको थियो । च्छोरोल्पाबाटै हिमतालको पानी घटाउन सकिने प्रमाणित भएको थियो ।

इम्जा हिमताल वैशाख १२ को भूकम्पपछि विस्फोट हुन सक्ने चेतावनी विज्ञहरूले दिइरहेका थिए । नेपाली सेनाले हेलिकोप्टरको सहायताले आवश्यक मेसिन र उपकरण इम्जा पुर्‌याएको थियो । कुलो खनेर इम्जाको पानी दूधकोसीमा मिसाउने योजना छ ।

जलवायु तथा मौसम विज्ञान विभागका अनुसार इम्जाको पानी तीन मिटर घटाउन नेपाली सेनालाई ३३ करोड रुपैयाँ प्रदान गरिएको छ । तालको पानी निकासका लागि डाइभर्सन च्यानल बनिसकेको छ भने गेट निर्माणसमेत सम्पन्न भएको छ ।