काठमाडौं: प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले आफ्नो आसन्न भ्रमणमा भारतले फेरि नेपालमा नाकाबन्दी नगर्ने गरी सम्बन्ध सुधार गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् ।
बिहीबार भारतको चारदिने राजकीय भ्रमणमा निस्कन लागेका दाहालले दुई देशबीचको सम्बन्ध नयाँ उचाइमा लैजान र आपसी विश्वासको बलियो आधार बनाउन भारतीय नेतृत्वसँग कुराकानी गर्ने बताए ।
'अघिल्लो वर्ष हाम्रो अनुभव निकै तितो रह्यो । हामीले संविधान घोषणा गर्दैगर्दा र संविधान घोषणा गरिसकेपछि पनि पीडा भोग्नुपर्यो', भारतले गत असोजदेखि पाँच महिना गरेको अघोषित नाकाबन्दीको प्रसंग उप्काउँदै दाहालले भने, 'म भारत जाँदै गर्दा त्यसको सही समीक्षा गर्न र अब फेरि त्यस्तो कहिल्यै हुनेछैन भन्ने वातावरण बनाउन मेरो ध्यान केन्द्रित हुनेछ भन्ने विश्वास दिलाउन चाहन्छु ।'
नेपाल-भारत सम्बन्धका पारस्परिक हितका क्षेत्रमा नयाँ समझदारी कायम गर्ने सम्भावना पैदा भएको पनि प्रधानमन्त्री दाहालले बताए । दाहालले चीन, नेपाल र भारतबीच त्रिदेशीय सहकार्यका माध्यमबाट यस क्षेत्रको विकास गर्ने सम्बन्धमा आफूले भारत भ्रमण र पछि चीन भ्रमणमा पनि कुरा गर्ने बताए ।
'घटनाक्रमले नेपाल जनता र भारतीय जनता, नेपालका राजनीतिक दल र भारतका राजनीतिक दललाई विगतका तितामिठालाई समीक्षा गरेर एउटा नयाँ आधारमा नयाँ एकता गरेर जानुपर्छ भन्ने महसुस गराएको छ', दाहालले भने ।
नेपाल इन्स्टिच्युट अफ इन्टरनेसनल रिलेसन्सले शनिबार आयोजना गरेको 'नेपाल-भारत सम्बन्ध र प्रधानमन्त्रीको आसन्न भारत भ्रमण' विषयक अन्तरसंवादमा प्रधानमन्त्री दाहालले आफ्नो भ्रमणबाट दुई देशबीचको सम्बन्ध थप सुदृढ हुने अपेक्षा गरेको बताए ।
नेपाल-भारत सम्बन्ध बहुआयामिक र धेरै गम्भीर रहेको उनले बताए । 'मैले आज धेरै बोल्नु छैन । मेरो अघिल्लो पटकको कार्यकाल अलि धेरै बोलेर बिग्रियो भन्ने लाग्छ । त्यसकारण मैले धेरै बोलेँ भने नेपाल-भारत सम्बन्ध बिग्रेला कि भन्ने डर छ', उनले भने ।
नेपाली जनताको 'मुड' आफूले बुझेका कारण जनताको आधारभूत हित, राष्ट्रको स्वाधीनता र सावैभौमसत्ता, भौगोलिक अखण्डताका विपक्षमा कुनै पनि कुरा भारत भ्रमणमा नहुने उनले बताए ।
आफूले कुनै विवादमा पर्ने विषयमा भारतसँग सहमति, सम्झौता नगर्ने उनले बताए ।दाहालले आफू 'लिडर' रहेको र 'लिडर' भएकाले नै हालसम्म जनयुद्ध, शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माणमा 'लिड' गर्दै यहाँसम्म आएको बताए ।
'यो लिडरले फेरि एउटा अर्को जोखिम मोल्न तयार भएको छ । भारत भ्रमणमा रिस्क मोलेरै जान लागेको छु । यहाँ तपाईँहरूका कुरा सुन्दा मलाई दबाब महसुस भयो । यदि तपाईँहरू भन्नुहुन्छ भने म भारत भ्रमणमा नै जान्न', कार्यक्रममा उपस्थित बुद्धिजीवी, नेता र कूटनीतिज्ञलाई सम्बोधन गर्दै दाहालले भने ।
कार्यक्रममा पूर्व परराष्ट्रमन्त्री एवं माओवादी केन्द्रका उपाध्यक्ष नारायणकाजी श्रेष्ठले यसपटकको भारत भ्रमणमा प्रधानमन्त्री दाहालले नेपालको सार्वभौमिकता र राष्ट्रिय स्वाधीनता विपरीत कुनै विवादित सन्धि, सम्झौता गर्न नहुने बताए । उनले दाहाललाई भारतसँगको सम्बन्ध सुधारलाई प्राथमिकता दिन आग्रह गर्दै नेपालको नयाँ संविधानको भारतले निसर्त स्वागत गरेको भन्ने वातावरण बनाउन दाहालको भ्रमण सफल हुने विश्वास व्यक्त गरे ।
मेरो अघिल्लो पटकको कार्यकाल अलि धेरै बोलेर बिग्रियो भन्ने लाग्छ, मैले धेरै बोलेँ भने नेपाल-भारत सम्बन्ध बिग्रेला कि भन्ने डर छ ।'
'भारतको नेतृत्वलाई प्रधानमन्त्रीले पारस्परिक सम्मान र समानताका आधारमा सम्बन्ध अघि बढाऔँ भनेर कुरा राख्नुहोस् । त्यस्तै नेपाल-भारत प्रबुद्ध समूहको काम प्रभावकारी बनाउने विषयमा पनि कुरा होस्', उनले भने ।
विगतमा हस्ताक्षर र सहमति भएका हुलाकी सडक लगायतका परियोजनामा भारतले गरेको ढिलाइको प्रसंग निकाल्दै श्रेष्ठले त्यस परियोजना नेपालका पक्षमा कार्यान्वयन गर्नका लागि भारतसँग कुरा गर्न दाहाललाई सुझाए ।
कार्यक्रममा पूर्व परराष्ट्रमन्त्री एवं कांग्रेस नेतृ सुजाता कोइरालाले छिमेकी भारतसँगको सम्बन्ध सुदृढ गर्दै अन्य मुलुकसँगको सम्बन्ध राम्रो बनाउनुपर्ने बताइन् । उनले जतिसुकै सम्बन्धमा दरार आए पनि छिमेकी मुलुकसँगको सम्बन्ध बदल्न नसकिने बताइन् ।
उनले नेपाली जनताको हित विपरीत भारत र अन्य कुनै पनि मुलुकसँग सहमति र सम्झौता नगर्न दाहाललाई आग्रह गरिन् । भारतले लगानी गरेका हुलाकी सडक लगायत परियोजना कार्यान्वयनमा आउन नसकिरहेकाले त्यसबारे भारतसँग कुरा गर्न उनले दाहाललाई सुझाइन् ।
नेपाल-भारत प्रबुद्ध समूहका सहसंयोजक तथा पूर्व परराष्ट्रमन्त्री डा. भेषबहादुर थापाले भारत स्वतन्त्र मुलुकका रूपमा आएदेखि नै उसले नेपाल हेर्ने नीति र व्यावहारमा कुनै परिवर्तन नगरेको बताए । 'नेपाल र भारत अत्यन्तै निकट छिमेकी मुलुक हुन् । तैपनि भारतले हालसम्म तीनपटक नाकाबन्दी गरिसकेको छ', उनले भने । प्रबुद्ध समूहका दुवैतर्फका सदस्यहरूले नेपाल-भारत सन् १९५० को शान्ति तथा मैत्री सन्धिलाई कसरी पुनरावलोकन गर्ने भन्ने विषयमा गम्भीर अध्ययन थालेको उनले बताए ।
'मलाई लाग्छ, अब हाम्रो सम्बन्धलाई नयाँ आधारमा अघि बढाउन र त्यसलाई नयाँ उचाइमा पुर्याउन प्रबुद्ध समूहले काम गरिरहेका छौँ', उनले भने । प्रधानमन्त्री दाहालको भ्रमणबाट सम्बन्धलाई सहज बनाउन मद्दत मिल्ने अपेक्षा लिएको उनले बताए ।
सीमाविद् बुद्धिनाराण श्रेष्ठले भारतले विगतमा नेपालमा पटक-पटक नाकाबन्दी गरेको उल्लेख गर्दै दुई देशबीचको सम्बन्ध बहुआयामिक र समस्याग्रस्त दुवै रहेको बताए । उनले खुला सिमानालाई व्यवस्थित र नियन्त्रण गर्नेबारे भारतीय नेतृत्वसँग कुरा गर्न दाहाललाई सुझाए । 'चीन, नेपाल र भारतबीच कसरी त्रिदेशीय सहकार्य गर्ने भन्नेबारे पनि यहाँले कुराकानी राख्नुहोला', उनले भने ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
