रोल्पामा अधिकांश प्रहरी भाडाका घरमा

(लिबाङ) रोल्पाः पश्चिम रोल्पामा रहेको इलाका प्रहरी कार्यालय पाछाबाङले घर भाडा वाफत घरबेटीलाई १२ हजार १ सय ५८ रुपैयाँ भाडा तिर्दै आएको छ । त्यसो त जिल्लाको उत्तरी उवा गाविसमा रहेको इलाका प्रहरी कार्यालयले पनि भाडा वाफत ६ हजार २ सय ५८ रुपैयाँ भाडा तिर्दै आएको छ । जिल्लाका दुर्गममा रहेका प्रहरी कार्यालयले मात्र होईन सदरमुकाम लिबाङको मुटुमा रहेको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले समेत मासिक ४० हजार ५ सय घरधनीलाई भाडा वुझाउदै आएको छ ।

यि दृष्टान्तबाटै स्पतष्ट हुन्छ कि, यहाँ प्रहरी भाडाकै घरमा वसेर शान्ति सुरक्षामा खटिएको छ । २०५२ साल फागुन १ गते सुरु भएको सशस्त्र युद्धका वेला गाउँका प्रहरी भवनहरु ध्वस्त पारिए । जिल्ला प्रहरी कार्यालयका अनुसार युद्धका वेला २३ वटा प्रहरी भवन ध्वस्त भएका थिए ।

युद्धकालिन समयमा ३९ स्थानमा प्रहरी बस्दै आएको थियो । २०५६ सालमा घर्तीगाउँ इलाका प्रहरीचौकीमा तत्कालिन विद्रोही माओवादीले आक्रमण गरेपछि ग्रामिण प्रहरी कार्यालयहरु सदरमुकाममा विस्थापित गरिए । घर्तीगाउँ प्रहरी आक्रमण सबै भन्दा ठूलो आक्रमण थियो । प्रहरी निरिक्षक श्रीराम आचार्य सहित २१ प्रहरी मारिएका थिए ।

शान्ति प्रक्रियपछि सदरमुकाममा गाभिएका प्रहरी कार्यालय साविककै स्थानमा पुनःस्थापन भएका छन । तर, ध्वस्त भवनको पुनःनिर्माण नभएकाले अधिकांश प्रहरी भाडाका घरमा बस्नु परेको छ । जिल्ला प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायव उपरिक्षक रामप्रसाद घर्तीमगरका अनुसार जिल्ला प्रहरी कार्यालय, इलाका प्रहरी कार्यालयहरु होलेरी, सुलिचौर र पोबाङ (जो पुनरनिर्माण गरिका हुन), सशस्त्र प्रहरी सेनामुख र कारागार सुरक्षा गार्ड कार्यालय मात्र आफ्नै भवनमा छन । बाँकी सबै प्रहरी कार्यालय, चौकी र पोष्टहरु भाडाका घरमा छन ।

युद्धमा ध्वस्त प्रहरीका भवन निर्माण कछुवा गतिमा
२३ ध्वस्त, ३ वटा मात्र पुनरनिर्माण
जग्गा भएर पनि भाडाका घरमा प्रहरी
गाउँका घर प्रहरी कार्यालयमैत्री छैनन्

जग्गा भएर पनि धेरै प्रहरी कार्यालयको भवन वन्न सकेका छैनन । प्रनाउ घर्तीमगरका अनुसार जग्गा भएर पनि भाडामा वसेका इलाका प्रहरी कार्यालयहरुमा उवा, पाछाबाङ, थबाङ, इरिबाङ र जिनाबाङ रहेका छन । त्यसैगरी चौकीहरुमा सिर्प, पाखापानी, जेलबाङ, माडीचौर, जुगार, भाबाङ, रानागाउँ, गुम्चाल, कुरेली, गाम, कोटगाउँ,, धौलाबाङ र अस्थायी प्रहरी पोष्ट बुढागाउँ रहेका छन ।

जग्गा र भवन दुवै नभएकाहरुमा जिल्ला ट्राफिक कार्यालय, प्रहरी चौकीहरु गजुल र बागमारा छन । करिव दुई दर्जन प्रहरी कार्यालय भाडाका घरमा छन । वर्षेनी लाखौ भाडा तिरेर सुरक्षामा खटिनु पर्ने अवस्था छ । कतिपय ठाउँमा पायक पर्ने ठाउँमा भवन भाडामा नपाईएकाले अपायकमा भाडामा वस्नु परेको प्रहरी बताउँछन ।

गाउँमा निर्माण भएका भवनहरु प्रहरी कार्यालयमैत्री नहुने भएकाले साँघुरा र कच्ची घर भाडामा लिनु परेको अवस्था छ । केही हप्ता अघि उवामा गएको पहिरोले गाउँलेको घर सहित प्रहरी भाडामा वसेको घरमा क्षति भएको थियो । प्रहरीले पनि अर्को भाडाको घर खोजेर वस्नु परेको थियो । प्रहरीका लागि आवश्यक पर्ने सामरिक भवन भाडामा नहुँदा कतिपय अपराध आरोपीलाई राख्न समेत कठिनाई हुने गरेको प्रहरी निरिक्षक एवं प्रवक्ता केशव बस्नेत बताउँछन ।

युद्धका वेला प्रहरी र रोल्पाली नागरिकबीच टुटेको सम्बन्ध अहिले मेटिदै गएको छ । शान्ति, सुरक्षा र न्यायका लागि प्रहरीको अपेक्षा गर्ने अवस्थाको विकास भईरहेको छ । तर, भाडाका साँघुरा संरचनाबाट सेवा दिन प्रहरीलाई गाह्रो हुने गरेको प्रहरी वताउँछन । कतिपय भाडाका घर पानी चुहिने, कम्जोर ढोका र निकै साँघुरा छन ।

शान्ति प्रक्रिययता द्रुत गतिमा प्रहरी भवन वन्न नसक्दा प्रहरीलाई भाडाका घरमा बस्नु परेको नागरिक समाजका अगुवा एवं मानवअधिकारकर्मी घनश्याम आचार्य वताउँछन । शान्ति प्रक्रिय सुरु भएको दश वर्षमा मुश्किलले तीन वटा इलाका प्रहरी कार्याल भवन वनेका छन । घर्तीगाउँ इलाका प्रहरी कार्यालय निर्माणाधिन अवस्थामा छ । भाडाका घरबाट अपराध आरोपीलाई सुरक्षित गर्न र प्रशानिक काम गर्न कठिन हुने गरेको प्रनाउ घर्तीमगर बताउँछन ।

भाडाका घरबाट सेवा दिन गाह्रो भईरहेको र तत्काल भवन वनाउन आवश्य रहेको बारे जिल्ला प्रहरी कार्यालयबाट पटकपटक विभाग र सम्बन्धित निकायमा पत्राचार भने हुँदै आएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ । जिल्लाबाट सरकारमा पुग्ने मन्त्री, केन्द्रिय नेता र जिल्ला तहका नेताहरुले पनि प्रहरी भवनका लागि चासो नदिदा प्रहरी भाडाको घरमै सिमित हुनु परेको छ ।

राज्य र नागरिक दुवैलाई प्रहरी चाहिने, तर प्रहरी बस्ने भवन नबन्नु विडम्बना हो । भवन नबन्दा वर्षेनी भाडा वाफत जनताले उठाएको लाखौं कर सकिदै आएको छ । युद्धका वेला विकास हुन नसकेको यहाँ क्षतिपूर्ति सहितको विकास निर्माणका काम हुनुपर्नेमा ध्वस्त प्रहरी भवन पनि नबन्नु लाजमर्दो विषय अवस्य हो ।