दसैंंले बोकायो ऋणको भारी
सुर्खेतः धेरैलाई खुसी र हर्ष दिएर बिदा भएको यसपालिको दसैं बाढीपीडितका लागि भने सुखद बन्न सकेन । सुर्खेतका विभिन्न अस्थायी शिविरमा बस्दै आएका बाढीपीडितले पछिल्ला तीनवटा दसैं जसोतसो टहरामै मनाएका छन् । त्रिपालमुनि बसेको साढे दुई वर्षसम्म पनि बस्ने बास र खाने गाँसको टुंगो नलाग्दा बाढीपीडितले यसपालिको दसैं पनि ऋण मागेर मनाए ।
२०७१ साउनमा आएको बाढी र पहिरोमा घरबार गुमाएका बाढीपीडितले २०७१, अघिल्लो वर्ष र यसपालिको दसैं टहरामै मनाए । घरबारविहीन भएको र आम्दानीको अर्को विकल्प नहुँदा बाढीपीडितले छिमेकी, आफन्त र साहूसँग ऋण मागेर दसैं खर्च टारेका छन् ।
दैनिक छाक टार्नसमेत समस्या झेल्दै आएका यहाँका बाढीपीडितले बालबालिकाको रहर पूरा गर्न र उनीहरूको दबाब थेग्न नसकेर ऋण मागेर दसैं मनाउन बाध्य भए । दसैंका लागि नयाँ लुगा, मासु र अन्य सामान जुटाउँदा उनीहरूमाथि थप ऋणको भारी थपिन पुगेको हो । दसैं खर्च जोहो गर्दा थप ऋण बढेपछि बाढीपीडित निराश बनेका छन् ।
भेरीको बाढीले घरखेत बगाएपछि गिरीघाट शिविरमा बस्दै आएकी खगिसरा घर्तीको परिवारका सदस्यले रातदिन नभनी खोलामा गिट्टी कुटेका थिए । त्यही गिट्टी बेचेर दसैं खर्च जोहो गर्ने खगिसराको योजना अधुरै रह्यो । हातमा फोका उठ्ने गरी कुटेको गिट्टी बिक्री भएन । ‘यही गिट्टी बेचेर दसैंमा नयाँनौलो किन्ने सोचेका थियौं तर गिट्टी नै बिक्री भएन', खगिसराले भनिन्, ‘त्रिपालको बास छ, आम्दानी हुने अरू बाटो छैन ।
केटाकेटीको रहर पूरा गर्न पनि साहूसँग ऋण मागेर दसैं मनायौं । यसपालिको दसैंले पनि हामीलाई ऋणको भारी बोकाएर गयो ।' आफूहरूले सुरुमा दसैं नमनाउने अठोट गरेको भए पनि बालबालिकाले नमानेपछि छिमेकीसँग ऋण मागेर दसैंमा मासुको जोहो गरेको उनको भनाइ छ । उनका अनुसार शिविरका अधिकांश परिवारले यसपालि आफन्तसँग ऋण मागेरै दसैंको खर्च टारेका छन् ।
सरकारी तथा गैरसरकारी संघसंस्थाले राहत तथा सहयोग उपलब्ध गराउन छोडेपछि बाढीपीडितले गिट्टी बिक्री गरेर छाक टार्दै आएका छन् । यसपालिको दसैंमा पनि अधिकांश परिवारले गिट्टी बेचेर खर्च जोहो गर्ने योजना बनाएका थिए तर गिट्टी बिक्री नभएपछि दसैं निरस भएको दुखेसो उनीहरूले पोखेका छन् ।
शिविरमा बस्दै आएका पहलसिंह थापाले भने, ‘कमाउन कालापहाड गएकाहरू पनि फर्केनन् । यता दुःख गरेर कुटेको गिट्टी पनि बिक्री भएन । अरूले मनाएको देखेर केटाकेटीले हैरान गरे । केही उपाय नलागेपछि हामीले ऋण र सापटी गरेर दसैं बिदा गर्यौं ।' उनले आफूहरूका लागि पछिल्लो तीनवटा दसैंले केवल ऋणमात्र बोकाएको दुखेसो पोखे । उनका अनुसार शिविरका केही परिवारले दसैं नमनाएको भए पनि केहीले भने ऋण गरेरै दसैं मनाएका छन् । यसले गर्दा धेरै विस्थापित परिवारलाई यसपटकको दसैं ऋण बोकाएर बिदा भएको छ ।
जसोतसो दसैंलाई बिदा गरे पनि अर्को ठूलो चाड तिहार नजिकिन लागेको भन्दै विस्थापितले चिन्ता गरेका छन् । विस्थापित धनमाया कठायतले भनिन्, ‘अरू बेला त जसोतसो छाक टारेकै छौं । हाम्रा लागि चाडपर्व नआए पनि हुन्थ्यो । खुसी र हर्ष त परै जाओस्, उल्टै ऋणको भारी बोक्नुपरेको छ ।'
उनले दसैं गए पनि आउँदै गरेको तिहारको खर्च कसरी जोहो गर्ने भन्ने पिरलो बढेको सुनाइन् । सरकारले समयमा नै पुनस्र्थापना नगर्दा आफूहरूले चाडपर्व पनि राम्रोसँग मनाउन नपाएको गुनासो उनीहरूको छ । उनीहरूले तत्काल आफूहरूलाई उपयुक्त विकल्प दिनसमेत सरकारसँग माग गर्दै आएका छन् । अहिले जिल्लाका विभिन्न शिविरमा दुई सयभन्दा बढी परिवार बस्दै आएका छन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
