गुठीको जग्गा फिर्ता

पोखराः नारायणथान मन्दिर गुठीबाट अर्कैले दाबी गरेको १० रोपनी जमिन गुठीकै नाममा आएको छ । पुनरावेदन अदालत पोखराले जमिन पोखरा—३ स्थित मन्दिरको गुठीकै नाममा हुने ठहर गरेको हो ।

पुनरावेदन अदालतका न्यायाधीश दुर्गादत्त भट्ट र भीमकुमार ओझाको इजलासले उक्त जग्गा गुठीकै जग्गा हुने ठहर गरेको जानकारी सहरजिस्ट्रार नारायण पण्डितले दिए । उनका अनुसार जिल्ला अदालत कास्कीले यसअघि गरेको ठहरलाई पुनरावेदनले सदर गरेको हो । जिल्ला अदालतले जग्गा गुठीकै हुने फैसला त्यसअघि गरेको थियो ।

पोखरा–३ नदीपुर नारायणथान मन्दिरको गुठीको कित्ता नम्बर १२९ को मन्दिर छेवैको जग्गा अरू स्थानीयले दाबी गरी सार्वजनिक पार्क बनाउने भनी व्यक्तिगत प्रयोगमा लगाएका थिए । २०५८ सालमा वीरेन्द्रस्मृति पार्कका लागि भनेर लिइएको जमिन व्यक्तिगत नर्सरीको प्रयोजनमा छ । पार्क बनाउने भन्ने स्थानीयले जग्गा गुठीको नभई आफ्नो भनेर दाबीसहित २०६८ मा जिल्ला अदालतमा मुद्दा हालेका थिए ।

त्यसमा जिल्ला अदालतले वादीलाई हराई जमिन मन्दिरको गुठीकै हुने फैसला गरेकोमा त्यसैलाई पुनरावेदनले सदर गरेको हो । जमिन मन्दिरकै हुने भनी गरिएको ठहरको जानकारीसहितको पत्राचार अदालतले नारायणथान धार्मिक क्षेत्र विकास समितिलाई केही दिनअघि गरेको हो ।

धार्मिक क्षेत्र विकास समितिका अध्यक्ष महेश पराजुलीका अनुसार मन्दिर परिसरमा एकमुष्ट रहेको जमिन बीचमा सेतीको नहर बनेपछि दुई कित्तामा विभाजित भएको थियो । त्यसरी विभाजित जमिन अर्कैले दाबी गरेका हुन् । उक्त सबै जमिन गुठी संस्थानले मन्दिरकै गुठीको नाममा लेखिदिएको हुनाले पनि अरूको दाबी असत्य ठहर भएको पराजुलीले बताए ।

‘नारायणथानको जमिन तैनाथी गुठीको नाममा भए व्यक्तिको नाममा जाँदैन र कसैले निजी प्रयोजनका लागि लिन सक्दैन', अदालतले भनेको छ । गुठी संस्था ऐन २०३३ को दफा २ (ञ) ले कसैका नाउँमा दर्ता नभएको मन्दिरको जग्गामा गुठी संस्थानको सम्पूर्ण अधिकार रहेको जग्गा नै गुठी तैनाथी जग्गा हुने व्यवस्था रहेबाट जमिन मन्दिरकै हुने फैसला अदालतबाट भएको हो । संस्थानले व्यक्तिगत गुठी नभई गुठी तैनाथी कायम गर्ने गरी गरेको निर्णय बदर हुने अवस्था नरहेको पनि अदालतको फैसलामा छ ।

नारायणथान मन्दिरको गुठीको अर्बौं रुपैयाँ पर्ने ६० रोपनी जमिन पनि विवादमा छ । गुठीको जमिन व्यक्तिले नामसारी गरी बेचबिखन गरिरहेको भेटिएपछि धार्मिक क्षेत्र विकास समितिले अख्तियारमा उजुरी गरेको थियो । अख्तियारले विवादित ती जमिनको सत्यतथ्य पत्ता लगाइन्जेलका लागि भनेर अहिले चाहिँ बेचबिखन रोक्का गरिदिएको समिति अध्यक्ष पराजुलीले जानकारी दिए ।

पोखरा-१८ छिनेडाँडास्थित गुठीकै जमिन मन्दिरका पुजारी पुष्पराज लामिछानेको नाममा गएपछि समिति र स्थानीय अगुवाहरूले अख्तियार गुहारेका हुन् । त्यसबाहेक पोखरा-१३ कुँडहरको जमिनमध्ये केही बिक्रीसमेत भइसकेर कतिपयले घर बनाइसकेको पराजुलीले सुनाए ।

नारायणथान मन्दिरको गुठीको अर्बौ रुपैयाँ पर्ने ६० रोपनी जमिन पनि विवादमा छ । गुठीको जमिन व्यक्तिले नामसारी गरी बेचबिखन गरिरहेको भेटिएपछि धार्मिक क्षेत्र विकास समितिले अख्तियारमा उजुरी गरेको थियो ।

‘ती जमिनको बिक्री पनि रोक्का गरी अनुसन्धान भइरहेको छ', उनले भने, ‘आशा छ मन्दिरको गुठीले न्याय पाउनेछ ।' मन्दिरका तत्कालीन पुजारीका हकवालाबाट बकसमा पाएको भन्दै पुष्पराज लामिछानेले जमिनमाथि दाबी गरेका छन् । मन्दिरको सुरुका पुजारीका सन्ततिका उनी नातेदार हुन् ।

मन्दिरको संरक्षणमा लाग्नेलाई खानेबस्ने सुविधाका लागि व्यवस्था गरिएको गुठी निजी हुन नसक्ने दाबी स्थानीय र धार्मिक क्षेत्र विकास समितिले गर्दै आएको छ । फिल्डबुकमा समेत सच्याई व्यक्तिको नाममा जग्गा बनाएर बेचबिखन हुँदै आएपछि चासो सुरु भएको समिति अध्यक्ष पराजुलीले बताए । ‘मन्दिरको जमिन बेचबिखन हुँदै आएको रहेछ', उनले भने ।

नारायणथान मन्दिर १९३७ सालतिर योगी गणेश गिरीले स्थापना गरेको इतिहास छ । उनैले मन्दिरका लागि १ सय २० मुरी खेतको बनाएका थिए । मन्दिर संरक्षणकर्ता र पूजाआजा गर्नेहरूलाई भरणपोषण तिनै जमिनको उब्जनीबाट हुँदै आएको थियो ।