थारू जातिमा अझै बडघर प्रथा
बैजापुर बाँकेः थारू जातिको परम्परागत राजनीतिक संरचना बडघरको प्रथाले गाउँटोलमा जनप्रतिनिधिको काम गर्दै आएका छन् । लामो समयदेखि स्थानीय निकायमा जनप्रतिनिधि नभएको अवस्थामा गाउँघरमा झैझगडा मिलाउनेदेखि मुद्दा मामिलाको फैसला गर्नेसम्मका काम बडघरले गर्दै आएका छन् ।
गाउँ टोलका सबै समस्याको अगुवाइ बडघरले गर्ने गरेका छन् । विवाह, मृत्यु, भोजलगायतका थारू जातिका संस्कारमा बडघरको महत्वपूर्ण भूमिका हुने गरेको छ । बडघरकै अगुवाइमा थारू जातिले रीतिरिवाज र संस्कृति धानिरहेका छन् । गाउँघरमा सामाजिक सुरक्षा भत्ता वितरण, खोपलगायतका सामाजिक कार्यमा समेत बडघरले सहयोग गरिरहेका छन् । गाउँघरमा हुने विकास निर्माणदेखि श्रमदान गराउन बडघरले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने गरेका छन् ।
बाँकेको बिनौना-३ ललहीका बडघर शुभसागर चौधरीले गाउँका समस्या समाधानका लागि काम गर्दै आएको बताए । हालै बडघरमा चुनिएका चौधरीले जनप्रतिनिधिकै काम आफूहरूले गर्ने गरेको बताए । ‘गाउँमा जनप्रतिनिधि छैनन्, यस कारण गाउँका समस्या हामी नै समाधान गर्छौ', चौधरीले भने ।
थारू संस्कारमा बडघरको महत्व विशिष्ट भएको उनले बताए । उनले गाउँघरका समस्या लिएर गाविस र प्रहरीकोमा जानु पर्ने झन्झट नरहेको बताए । ‘हामीले धेरै समस्या समाधान गर्छौं, यसका लागि गाविस र पुलिसकहाँ जानु पर्दैन', चौधरीले भने ।
युवा बडघर कान्छा चौधरी पछिल्लो पुस्तामा समेत बडघरप्रतिको आर्कषण कायम नै रहेको बताउँछन् । २०५८ सालबाट लगातार बडघर हुर्दै आएका बैजापुर–९ पसरामपुरका ३६ वर्षीय कान्छा चौधरीले आफूले जनप्रतिनिधिको भूमिका निभाइरहेको बताए । गाउँ टोलका समस्यादेखि सामाजिक कामसमेत बडघर कै अगुवाइमा हुने उनले बताए । लामो समयदेखि बडघर रहँदै आएका कान्छा चौधरीले समाजिक विकृति विसंगतिविरुद्धसमेत बडघरले काम गर्ने गरेको बताए ।
‘गाउँमा झैझगडा, मुद्दा मामिला भएमा आफैं मिलाउँछौं', बडघर कान्छाले भने । गाउँमा हुने विकास निर्माण काममासमेत बडघरले अगुवाइ गर्ने गरेका छन् । ‘गाउँमा बाटो बनाउनु पर्यो, पुल बनाउनु पर्यो, स्कुल बनाउनदेखि अधिकांश कामको नेतृत्व हामी गर्छौ', कान्छाले भने । गाविस अध्यक्ष, वडा अध्यक्ष र गासस नभएका कारण बडघरको महत्व अझ बढेको छ ।
वर्षभरमा गाउँ टोलको विकासदेखि सामाजिक कार्यको योजना बनाउने कामसमेत बडघरबाट नै हुने गरेको छ । कान्छा चौधरीले भने, ‘वर्षभर के के गर्ने, गत वर्ष के के काम भयो, त्यसको समीक्षासमेत बडघरले गर्नुपर्छ ।' बडघरले गाउँघरमा कार्ययोजना नै बनाएर छलफल गर्ने गरेको उनले बताए ।
दाङ, बाँके, बर्दिया, कैलाली, कञ्चनपुरमा प्रत्येक थारू गाउँमा बडघर चुन्ने चलन कायम नै छ । बर्सेनि माघीको समयमा माघ २ गतेबाट बडघर चुन्ने गरिन्छ ।
थारू समुदायमा लामो समयदेखि रहदै आएको कमैया, कमलरी प्रथा उन्मूलन गरिए पनि वडघर प्रथा भने कायम छ । थारू समुदायका समाजसेवी एकराज चौधरी बडघर प्रथा थारू समुदायको पहिचान भएको बताउँछन् । उनले बडघरहरूले गाउँमा स्थानीय निकायका प्रतिनिधिकै काम गरिरहेको बताए ।
समाजसेवी चौधरीले भने, ‘माओवादी द्वन्द्व र जनआन्दोलनको समयमा गाउँघरमा सरकार उपस्थिति थिएन, त्यसबेला गाउँघरका मुद्दा तामेली बडघरले गर्ने गर्थे ।'
उनले बडघरलाई सरकारले प्रयोग गर्न सक्नुपर्ने बताए । चौधरीले नागरिक वडा मञ्चहरूमा समेत बडघरको नेतृत्व रहेको बताए । उनले थारू समुदायको राजनीतिक संरचनाको अवशेष बडघर प्रथा मात्रै बाँकी रहेको बताए । उनले दाङमा ५ वटा प्रगन्ना र बर्दियामा ११ टप्पाजस्ता राजनीतिक संरचना रहेको बताए ।
उनले चुनावबाट राजा छान्ने थारू समुदायको संस्कृति लोप भएको बताए । उनले थारू समुदायको संस्कृति धान्न मात्रै बडघर बाँकी रहेको बताए । बडघरको नेतृत्वमा थारू समुदायमा चिरकिया, गुरुवा, लोहार चौकीदारजस्ता संरचनासमेत रहेको बताए । समाजसेवी एवं थारू संस्कृति अनुसन्धानकर्तासमेत रहेका चौधरीले राज्यबाट उपेक्षित रहेको बडघरलगायतका थारू समुदायका संस्कृति, परम्पराको जर्गेना गर्न लाग्नु पर्ने बताए ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
