अमेरिकन राष्ट्रपतीय चुनावः ट्रम्प र हिलारीबीच टक्कर

टाइम्स स्क्वायर, न्युयोर्कः अमेरिकाले ४५ औं राष्ट्रपति पाउने क्षण नजिकिँदै गर्दा यसपटकको निर्वाचनका क्रममा इतिहासमै कमजोर देखिएको रिपब्लिकन पार्टीको भविष्य संकटमा परेको देखिएको छ । अब्राहम लिंकनको १६२ वर्ष पुरानो पार्टीमाथि मूल्य र मान्यताको राजनीति छाडेर जातीय द्वेष र विभाजनलाई प्रोत्साहित गरेको टिप्पणी गरिएको छ ।

डेमोक्र्याट उम्मेदवार हिलारी क्लिन्टनलाई पार्टीभित्र पछिल्ला वर्षहरूमा देखिएकामध्ये कमजोर उम्मेदवारका रूपमा चित्रण गरिए पनि डोनाल्ड ट्रम्पलाई रिपब्लिकनबाट आएका इतिहासकै कमजोर उम्मेदवारका रूपमा हेरिएको छ । दुई कमजोर उम्मेदवारबीचको प्रतिस्पर्धामा कसले बाजी मार्ला भन्ने थाहा पाउन नेपाली समयअनुसार बुधबार दिउँसोसम्म कुर्नुपर्छ तर ट्रम्पको उम्मेदवारीले रिपब्लिकन पार्टीमा नेताको खडेरी परेको स्पष्टै देखिएको छ ।

मत सर्वेक्षणहरूमा क्लिन्टनभन्दा धेरै पछि छैनन्, ट्रम्प पनि । तर उनी पार्टीभित्र एक्लो छन्, आफ्नो व्यवहार, अभिव्यक्ति र चरित्रका कारण । चुनावी अभियानमा समेत एक्लै खटेका ट्रम्पलाई रिपब्लिकनबाट कुनै ठूलो नामले साथ दिएन । निर्वाचनको अघिल्लो दिन सोमबार उनले फ्लोरिडादेखि मिसिगन, पेन्सल्भिनियादेखि न्यू ह्याम्सायरसम्मका पाँच चुनावी ¥यालीलाई सम्बोधन गरे पनि उनका सभामा कुनै चर्चित रिपब्लिकन देखिएनन् । क्लिन्टनको सभामा भने सोमबार राष्ट्रपति बाराक ओबामा, प्रथम महिला मिसेल ओबामा, पूर्वराष्ट्रपति तथा पति बिल क्लिन्टनलगायतका हस्तीहरू देखिएका थिए । ठूलो संख्यामा श्वेत कट्टरपन्थीहरूको समर्थन ट्रम्पलाई रहे पनि पार्टीको मूल्यमान्यतालाई बुझेकाहरूले सार्वजनिक रूपमै उनीविरुद्ध टिप्पणी गरे ।

बुबाछोरा नै रिपब्लिकनका तर्फबाट राष्ट्रपति बनेका जर्ज बुस परिवारकै कतिपय सदस्यले ट्रम्पलाई भोट नहाल्ने सार्वजनिक घोषणा गरेका थिए ।

चुनावी अभियानका क्रममा उनले दिएका अभिव्यक्तिहरूले रिपब्लिकन समर्थकहरूलाई निराश र पार्टीलाई विभाजित बनाएको छ । १६२ वर्ष पुरानो अमेरिकाको सबैभन्दा कान्छो ठूलो पार्टीभित्रका १६ उम्मेदवारहरूलाई पछि पार्दै प्राइमरी निर्वाचनबाट ट्रम्प राष्ट्रपतिका उम्मेदवार बनेका थिए ।

डेमोक्र्याट मानिने अर्बपति तथा टीभी सेलिब्रेटी ट्रम्पले रिपब्लिकन पार्टीबाट उम्मेदवारी पाएपछि राष्ट्रपतीय निर्वाचनको उम्मेदवार छनोट प्रणालीमा समेत प्रश्न उठेका थिए । उनी रिपब्लिकन ट्रेड क्रुज र पल रायनजस्ता अनुभवी राजनीतिज्ञहरूलाई पछि पार्दै प्राइमरीबाट राष्ट्रपतीय उम्मेदवार बनेका थिए ।

सन् २०१२ को निर्वाचनमा बाराक ओबामासँग पराजित रिपब्लिकन उम्मेदवार मिट रोम्नी अनुभवी र पाका राजनीतिज्ञ हुन् भने त्यसअघि ओबामासँगै पराजित जोन म्याकन पनि ठूलो राजनीतिक नाम हो ।

सन् २००४ मा रिपब्लिकनबाट छोरा जर्ज बुस अमेरिकी राष्ट्रपति बनेका थिए भने त्यसअघि उनका पिता डेमोक्र्याट बिल क्लिन्टनबाट पराजित भएका थिए । त्यसअघि बुबा जर्ज बुस अमेरिकाका राष्ट्रपति थिए भने त्यसअघि आठ वर्ष रिपब्लिकनकै रोनाल्ड रेगनले ह्वाइट हाउसमा शासन गरेका थिए ।

पटकपटक सेक्स स्क्यान्डलमा परेका, गालीगलौजपूर्ण भाषा प्रयोग गर्ने र नीतिगत विषयमा धेरै जानकारी नभएका ट्रम्प उम्मेदवार बन्नुलाई रिपब्लिकन पार्टीभित्र नेताको खडेरी परेको र जनतामाझ पार्टीप्रति विश्वास कम हुँदै गएको रूपमा हेरिएको छ । जीओपी भनिने रिपब्लिकन पार्टीबाट ट्रम्पलाई उम्मेदवार बनाएर पार्टीले जातीय राजनीतिलाई अघि बढाएको विश्लेषण गर्छन् कतिपय ।
ट्रम्पले हारे पनि जिते पनि यो निर्वाचनपछि रिपब्लिकन पार्टी दुई धारमा बाँडिने स्पष्टै छ । एकथरी श्वेत कट्टरपन्थीहरू ट्रम्पको समर्थनमा खडा हुनेछन् भने मूल्य र मान्यताको राजनीति गर्न चाहने रिपब्लिकनहरू उनीविरुद्ध उभिनेछन् । कन्जरभेटिभ मूल्य र मान्यतालाई अघि बढाउन चाहनेहरूले अलग्गै पार्टी निर्माण गर्नसक्ने धारणा कतिपयको छ ।

को बन्ला विदेशमन्त्री ?
हिलारी क्लिन्टन अमेरिकाको ४५ औं राष्ट्रपति निर्वाचित भइन् भने उनले अहिलेका उपराष्ट्रपति जोन बाइडेनलाई विदेशमन्त्रीका रूपमा निर्वाचित गर्ने सम्भावना रहेको विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

क्लिन्टनले अहिलेसम्म आफूले मन्त्रिपरिषद् सदस्यहरुको नाम नसोचेको बताए पनि बाइडेनलाई अर्को सम्भावित विदेशमन्त्री देख्नेहरूको संख्या ठूलो छ । अधिकांश मिडिया र राजनीतिक भविष्यवेत्ताले क्लिन्टन राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भइन् भने बाइडेन विदेशमन्त्री बन्ने ठोकुवा गरेका छन् । रिपब्लिकन डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भए भने उनले राजनीतिक विश्लेषक तथा रिपब्लिकन नेता निउट गिनरिचलाई विदेशमन्त्री निर्वाचित गर्ने सम्भावना छ ।