सहर बन्दै खुर्कोट

सहर बन्दै खुर्कोट

खुर्कोट ( सिन्धुली ): सात दशक पहिले पनि खुर्कोट सानो बजारै थियो । पूर्वी नेपाललाई काठमाडौंसँग जोड्ने बाटोमा पर्ने खुर्कोट रामेछाप, दोलखा र ओखलढुंगाबाट काठमाडौं जाँदा र तराई झर्दा बास बस्ने ठाउँ थियो । गाडी थिएनन् । भरिया बास बस्ने ठाउँ थियो । उसबेला यात्रु, भरिया बास बस्ने ठाउनै बजारका रूपमा चिनिन्थे । खाना/बासको व्यापार यस्तै ठाउँमा चल्थ्यो । 'खुर्कोटमा ऊ बेला बास बस्न ससाना झुपडी थिए', ७८ वर्षीय स्थानीय लीलानाथ देवकोटा सात दशकअघिको अवस्था सम्झिन्छन्, ' दैनिक केही यात्रु/भरिया खुर्कोटमा बास बसेकै हुन्थे ।'

तैपनि काँचुली फेर्न नसकेको खुर्कोट बीपी राजमार्ग निर्माण भएपछि द्रुत गतिमा सहरोन्मुख छ । पूर्वलाई काठमाडौं जोड्ने सबैभन्दा छोटो स्थलमार्गमा पर्छ, बजार । सुनकोसी नदीमा रामेछाप जोड्ने पुल बनेपछि यसमा रौनक थपिएको छ । बीपी राजमार्गअन्तर्गत सिन्धुली-खुर्कोट, मध्यपहाडी लोकमार्गअन्तर्गत खुर्कोट- मन्थली, खुर्कोट-घुर्मी-कटारी सडकको संगमस्थल भएका कारण खुर्कोट छिटो गतिमा सहर बन्न थालेको छ । पैदल हिँड्दा बासबसिने ठाउँ गाडीमा हुँइकिदा रोकिएर खाने ठाउँ बनेको छ । सुनकोसीको किनारै किनार मनारेम दृश्य हेर्दै पुगिने भएकाले काठमाडौंदेखि माछा आदिका परिकार खान मान्छे यहाँ ओईरिन थालेका छन् । बास बस्नका लागि झन्डै ५० वटा सुविधायुक्त होटेल खुलिसकेका छन् । पक्की घर धमाधम ठडिँदै छन् ।

-खुर्कोट आधुनिक सहरमा परिणत हुँदा सिन्धुलीसहित रामेछाप, दोलखा, र ओखलढुंगावासी लाभान्वित हुनेछन् । खेतीकिसानी गर्नेहरू होटेललगायतका व्यापारतिर आकर्षित छन् । आसपासबाट बसाइसराइ धमाधम हँदैछ । धुलिखेल-बर्दिबास सडक जोडिएपछि यहाँ बसाइसराइ बढेको हो ।

खेतीकिसानी गर्नेहरू होटेललगायतका व्यापारतिर आकर्षित छन् । आसपासबाट बसाइसराइ धमाधम हँदैछ । धुलिखेल-बर्दिबास सडक जोडिएपछि यहाँ बसाइसराइ बढेको हो । अरु मार्गको पनि जक्सन बनेपछि बसाइसराइ झन बढेको छ । त्यसैले जग्गाको भाउ अकासिएको छ । खुर्कोट घरले भरिभराउ देखिन्छ । अस्पताल, स्कुल, होटेल, बैंकलगायत सेवा पुगेका छन् । कतिपय निर्माणको चरणमा छन् । यहाँ दुईवटा निजी अस्पताल सञ्चालनमा छन् । यहाँको सुनकोसी नदीमा र्‌याफ्टिङको सम्भावना छ । मनमोहक दृश्य हेर्दै राजमार्गको यात्रा, र्‌याफ्टिङ, नदीको माछा खान पाइनेलगायत कारणले आन्तरिक पर्यटक गन्तव्य बन्ने सम्भवना बढी देखिन्छ ।


आधुनिक सहर बन्ने

सरकारले मध्यपहाडी राजमार्गमा बनाउने भनेको १० वटा नयाँ आधुनिक सहरमा खुर्कोट पनि पर्छ । 'आधुनिक सहर बनाउने सूचीमा परेको खबरले चमत्कारिक परिवर्तन हुन थाल्यो', स्थानीय भन्छन् । व्यवस्थित सहर निर्माणका लागि सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभागले पूर्वाधार निर्माणको काम सुरु गरिसकेको छ । २०९० सालसम्म खुर्कोटलाई आधुनिक सहरमा परिणत गर्ने लक्ष्य छ । सहरमा कम्तीमा एक लाख मान्छे बसोबास गराउने गरी पूर्वाधार निर्माण भइरहेको छ ।

खुर्कोटलाई व्यवस्थित सहर बनाउन कम्तीमा ५० करोड रुपैयाँ खर्च हुने अनुमान गरिएको छ । खुर्कोटमा सुविधासम्पन्न अस्पताल, शिक्षण संस्था, व्यवस्थित बसपार्क, खेल मैदान, कवर्ड हल, खानेपानी, भित्री सडक, बैंक तथा वित्तीय संस्थालगायत हुनेछन् । अहिले खुर्कोटमा बसपार्क निर्माण तथा व्यवस्थापन गर्ने, सडक चौंडा बनाउने र सानातिना पूर्वाधार बनाउने काममा बजेट खर्च भइरहेको छ ।

खुर्कोट क्षेत्रको सर्भे डिजाइन र लागत इस्टिमेट गर्ने काम सम्पन्न भइसकेको सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभागका प्रवक्ता शिवहरी शर्माले जानकारी दिए । भूकम्प प्रभावित क्षेत्र भएकाले सोहीअनुसार निर्माण कार्य अगाडि बढाइएको छ । भूकम्प पीडितले घर पुनर्निर्माण गर्दा सहरको गुरुयोजनाअनुसार निर्माण गर्नुपर्ने हुन्छ । यसका लागि परामर्शदाता नियुक्त गर्ने काम भएको छ । खुर्कोट क्षेत्रको विकासका लागि कार्यालय स्थापना, कामको टोकन तयार, एकीकृत जग्गा विकास गर्ने काम भइरहेको छ । खुर्कोट आधुनिक सहरमा परिणत हुँदा सिन्धुलीसहित रामेछाप, दोलखा, र ओखलढुंगावासी लाभान्वित हुनेछन् । रामेछाप, दोलखा, ओखलढुंगाको क्षेत्रीय व्यापारिक केन्द्र खुर्कोट बन्ने वाला छ ।

-बीपी राजमार्गअन्तर्गत सिन्धुली-खुर्कोट, मध्यपहाडी लोकमार्गअन्तर्गत खुर्कोट- मन्थली र खुर्कोट-घुर्मी-कटारी सडकको संगमस्थल भएका कारण खुर्कोट छिटो गतिमा सहर बन्न थालेको छ ।

कुनैबेला सुनकोसीले बगाएर ध्वस्त भएको खुर्कोट पुनःउठेको हो । तंग्रिन नपाउँदै भूकम्पको चपेटामा पर्‌यो । अहिले पनि सुनकोसीको बाढीको त्रास छँदैछ । तीनवटै जिल्लाका लागि व्यापारिक केन्द्र बन्ने सम्भावना देखिन्छ । उनका अनुसार सहर निर्माण आयोजनाले भित्री सडक बनाउने काम सुरु गरिसकेको छ ।

बसाइसराइ र आवागमन ह्वात्तै बढेकाले पाँच वर्षको तुलानमा २० गुनाले यहाँको कारोबार बढेको व्यवसायी बताउँछन् । खुर्कोट विकास परियोजनाका अध्यक्ष पुष्प कार्कीका अनुसार अहिले खुर्कोट बजारमा दैनिक करोडौंको कारोबार हुन थालेको छ । झन्डै ५० होटेल/लज सञ्चालमा रहे पनि कोठा अपुग छ । यहाँ दुईवटा निजी अस्पताल सञ्चालनमा छन् । यहाँको सुनकोसी नदीमा र्‌याफ्टिङ व्यावसायको ठूलो सम्भवना छ । यसले पनि खुर्कोटमा पर्यटकीय सम्भावना बढी देखिन्छ । आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक भित्त्याउन सकिने सम्भावना देखेर होटेलमा लगानी बढेको हो ।

 

सम्भावना धेरै, गति सुस्त
हरीहर विरही/स्थानीय

पूर्वबाट काठमाडौं आउने पैदलमार्गमा पर्ने खुर्कोटमा सोलुखुम्बु, ओखलढुंगा, उदयपुर, रामेछाप, दोलखाबाट काठमाडौं ओहरदोहर गर्दा बास नबसी हुन्नथ्यो । त्यो बेला लज हुँदैन थियो । बास दिइन्थ्यो । मेरा हजुरबुवा गोविन्द आचार्य चौतारामा बस्नु हुन्थ्यो, कोही बटुवालाई घरमा ल्याएर खाना ख्वाएपछि बल्ल खाने उहाँको दैनिकी थियो । तैपनि बास बस्ने ठाउँ भएकाले पसल थिए, हामी सानै हुँदा पनि खुर्कोटमा किराना र कपडाका पसल थिए । खाना ख्वाउने पसल थिए ।

चहलपहलनै थियो । एउटा सार्वजनिक पाटी पनि थियो । जयबहादुरको किराना पसल खुब चल्थ्यो । मालिक धेरै फेरिए, तैपनि सुनकोसी पुलनिरैको त्यो पसल अहिले पनि जयबहादुरको पसल भनेर चिनिन्छ । खुर्कोट समृद्ध थियो । फाँटमा प्रशस्त उत्पादन हुन्थ्यो धान, गहुँ, उखु आदि । हामी सानो छँदै खुर्कोटको सख्खर काठमाडौंका बजार आउँथ्यो । पशुपालन थियो, घिउ बनाएर स्थानीयले बनेपामा ल्याएर बेच्थे ।

बास बसिने पुराना ठाउँ कालान्तरमा ठूला सहर बने पनि खुर्कोट लामोसमय परिवर्तन भएन । सडक मार्गमा नजोडिएको कारण काँचुली फेरिन पाएन । उल्टै, २०४१ सालको सुनकोसीको बाढीले यसलाई उजाड बनाइदियो । यहाँको उर्वर फाँट बगर बन्यो । धेरै थातथलो छाडेर अन्तै लागे । तर, एकपछि अर्को मार्ग बन्ने क्रमले खुर्कोटलाई पुनः गुल्जार बनाइदिएको छ । यसको आर्थिक गतिविधिको 'टर्निङ प्वाइन्ट' त बीपी राजमार्गको निर्माणनै हो । मध्यपहाडी लोकमार्गमा परेकाले खुर्कोट थप लाभान्वित भएको छ । बाटोबाहेक सरकारले गर्नुपर्ने पूर्वाधार निर्माणको काम भएको छैन ।

सम्भावना प्रचुर भए पनि सरकारको पर्याप्त ध्यान गएको छैन । बाटो त बन्यो, तर अरु पूर्वाधार बनाइएको छैन । सरकारको सहर बनाउने योजनाको गति सुस्त छ । खुर्कोटमा र्‌याफ्टिङको एकदम सम्भावना छ । आन्तरिक पर्यटकीय गन्तव्य बनिहाल्छ, होटेल/रिसोर्टमा लगानी हुन पर्‌यो । यति सुन्दर सुनकोसी छ, गौरीशंकर छर्लंग देखिन्छ । ऐतिहासिक सिन्धुलीगढी २५ मिनेटको ड्राइभमा पुग्न सकिन्छ । बजार रहेको बाटो छेउ खुर्कोटमा धेरै जग्गा छैन तर अलि माथितिर उक्लिएपछि जग्गा छ, पर्ती जग्गानै पर्याप्त छ । अबका सरकारी निर्माणमा तिनलाई उपयोग गरे, खुर्कोटको झन सुन्दर हुनेछ ।

 


प्रतिक्रिया दिनुहोस !

लोकप्रिय

Unity

working together is no longer optional-it is a matter of compulsion

Annapurna Media Network has announced the Unity for Sustainability campaign which comes into force from January 1, 2022. The main aim of this campaign is to 'lead the climate change dialogue' working closely with all the stakeholders on sustainable development mode, particulary focusing on climate-change issues.