मुस्कान भरिएका राजारानी

काठमाडौं: नारायणहिटीमा एउटा तस्बिर छ, स्वर्गीय राजा वीरेन्द्र शाह र रानी ऐश्वर्याको । जुन तस्बिर मानव कपालबाट निर्माण गरिएको हो । तस्बिर 'कास्की बैठक कक्ष' बाट देब्रेतिर रहेको 'रुकुम बैठक कक्ष'को भित्तामा झुन्ड्याइएको छ ।

राजसंस्था रहुँजेल विदेशी राष्ट्र प्रमुखहरू भेट गर्न आउँदा प्रतीक्षालयको रूपमा प्रयोग गरिएको यो कक्षमा झुन्ड्याइएको राजारानीको तस्बिर हेर्दा सामान्य लाग्छ । तर यसले विशाल मूल्य बोकेको दरबारका कर्मचारी रुक्मिणी गुरुङले बताइन् ।

तस्बिर केवल 'मानव कपाल' प्रयोग गरेर बनाइएको छ । झट्ट हेर्दा फोटोजस्तो देखिन्छ । कपालबाट बनेको वीरेन्द्र र ऐश्वर्याको श्यामश्वेत तस्बिरमा मलिनो मुस्कान देखिन्छ । दौरासुरुवाल र कोट लगाएका वीरेन्द्र हँसिला र भलाद्मी देखिएका छन् । ऐश्वर्याको सुन्दरता सारीमा निकै खुलेको छ ।

मानव कपाल प्रयोग गरेर राजारानीको तस्बिर बनाउने चिनियाँ आर्टिस्ट हुन् । जुन तस्बिर चीनले राजारानीलाई उपहारस्वरूप दिएको थियो । तस्बिरलाई २० हजार युआनसम्म पर्ने नेकपा एमालेका अध्यक्ष तथा पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले केही समयअगाडि संग्रहालयका कर्मचारीलाइ बताएको गुरुङले बताइन् ।

दरबारको रुकुम कक्षमा कपालबाट बनेका वीरेन्द्र-ऐश्वर्याबाहेक एक सेट सेतो रङको सोफा, पुरानो कालो रङको टेलिभिजन, केही पुस्तक राखिएका र्‌याक, गौतम बुद्धलगायतका साना मूर्ति पनि सजाएर राखिएका छन् । नारायणहिटी संग्रहालयमा थुप्रै अर्थ बोकेका यस्ता सामग्री छन्, जसले इतिहास र संस्कृतिलाई उजागर गर्छन् ।

गुरुङका अनुसार साहित्यकार बालकृष्ण समको सुझावअनुसार विभिन्न खालका जनावर र पक्षीका प्रतीक राखिएको थियो । नारायणहिटी छिरेपछि सिंहको आकृति देखिन्छ । यसलाई शक्तिको प्रतीक मानिन्छ । त्यस्तै विभिन्न स्थानमा माछा, घोडा, मयूर, हात्ती राखिएका छन् । यी सबैका आफ्नै खालको अर्थ छ ।

पोर्टियस उड भन्ने विदेशी कलाकारले दरबारमा विभिन्न खालका पेन्ट्स बनाएका थिए । नारायणहिटीको एउटा प्रमुख आकर्षणको बिन्दु रहेको 'गोरखा बैठक कक्ष'मा राजाको सिंहासन छ । यहाँ विशेष खालका कार्यक्रम हुन्थे । यस कक्षमा अष्टमात्रिका, अष्टभैरवलगायतका विभिन्न देवीका चित्र कँदिएका छन् । त्यतिमात्र हैन, दोस्रो विश्वयुद्ध ताकाका केही पेन्टिङ छन् ।

पहिलोपटक नारायणहिटी

संखुवासभाका विकास गुरुङ नारायणहिटी पहिलोपटक घुम्न आएको बताउँदै थिए । त्यसै पनि आकर्षणको बिन्दु मानिएको नारायणहिटीमा हेर्नलायक भने सिंहासन लागेको उनले बताए । गुरुङजस्तै तराई मूलका एक हूल महिला गोरखा बैठक कक्षको सिंहासनमा ढोगिरहेका थिए, कोही नजिकै गएर शिर झुकाइरहेका थिए भने कसैले खुद्रा पैसा टाढैबाट चढाइरहेका थिए ।

सिंहासनको वरिपरि आगन्तुकले चढाएका ५, १०, २० रुपैयाँका खुद्रा पैसा छरपस्ट देखिन्छन् । जनकपुरबाट काठमाडौं आएकी ४५ वर्षीया अञ्जना शाहले पनि पैसा चढाएर ढोग्न थालिन् । उनले सिंहासनमा ढोग्नुको कारण प्रस्ट पारिन्, 'पहिला राजालाई विष्णु भगवान्को अवतार मानिन्थ्यो । त्यति बेला दरबारभित्र पस्न अनुमति थिएन । अहिले सिंहासनमात्रै भए पनि हेर्न पाइयो, मैले श्रद्धाका कारण पैसा चढाएकी हुँ ।'

गोरखा बैठक कक्ष नारायणहिटीको विशेष अर्थ बोकेको कक्ष हो, जुन कक्षमा श्री ५ लागेका व्यक्तिहरूमात्र उपस्थित हुने चलन थियो । यो कक्षमा विशेष कार्यक्रमहरू हुने गर्थे, स्वर्गीय दीपेन्द्रको उमेर पुगेको घोषणा यसै कक्षबाट गरिएको थियो । २०४७ सालको संविधान जारी भएको घोषणा यही कक्षबाट गरिएको थियो । २०६५ सालदेखि राजाको बहिर्गमनपछि सर्वसाधारणका लागि यसलाई खुला गरिएको हो ।