निम्बसको भिटामिनयुक्त तेल बजारमा

काठमाडौः कृषि क्षेत्रको अग्रणी संस्था निम्बसले नेपालमा पहिलो पटक अत्याधुनिक प्रविधिमा तीन थरीका तेल उत्पादन सुरु गरेको छ ।

निम्बस होल्डिङअन्तर्गतको प्रोवायोटिक इन्डस्ट्रिज प्राइभेट लिमिटेडले सनफ्लावर (सूर्यमुखि), तोरी र सोयाविन (भटमास) को तेल उत्पादन सुरु गरेको हो ।

निम्बसले नेपालमा अहिलेसम्मकै नवीन प्रविधिको प्रयोग गरी भिटामिन ‘ए’ र ‘डी’युक्त सनफ्लावर तेलको उत्पादन सुरु गरेको हो । अहिलेसम्म नेपालका कुनै पनि उद्योगले भिटामिनयुक्त तेल उत्पादन गर्न सकेका छैनन् ।

बजारमा उपलब्ध सनफ्लावर र तोरीको तेलमा कम गुणस्तरका अन्य तेल र पामोलिन मिसाई बिक्रीवितरण हुँदै आएको सरकारी प्रतिवेदनले देखाइरहदा यस उद्योगले तेलमा शतप्रतिशत शुद्धताको ग्यारेन्टी गरेको छ ।

बजारमा उपलब्ध अन्य ब्रान्डका प्रशोधित तेलमा निर्धारित मापदन्डभन्दा निकै बढी वा निकै कम मात्रामा एसिड र पेरोअक्साइड फेला परेको पाइएको छ ।

गत आर्थिक वर्षमा खाद्य विभागले मानव स्वास्थ्यलाई हानिगर्ने गरी दूषित खानेतेल उत्पादन गरेको अभियोगमा देशभरका १२ वटा उद्योगबिरुद्ध ३९ वटा मुद्दा दायर गरेको थियो । दूषित तेलको उपभोग गर्दा झाडापखाला, फुड प्वाइजन, टाइफाइड, कमलपित्त, पाचनप्रणाली, कलेजो र मिर्गौलासम्बन्धी रोग लाग्ने सम्भावना हुन्छ ।

यो उद्योगले अर्जेटिना, ब्राजिल, युक्रेन र भारतबाट कच्चा पदार्थ आयात गरी तीन थरी तेलको उत्पादन सुरु गरेको हो । निम्बसले भारतसहित तेस्रो मुलुकबाट भटमास आयात गरी पेलेर तेल उत्पादन गर्दै आएको छ । भटमास पेलेर बहुउत्पादन प्रविधि (फरवार्ड इन्टिग्रेटेड) अन्तर्गत तेल, पिना र मस्यौराको छुट्टाछुट्टै उत्पादन सुरु गरेको हो ।

प्रोवायोटिकले व्यञ्जन ब्रान्डमा सनफ्लावर र तोरीको खानेतेल उत्पादन सुरु गरेको हो । यसैगरि सुनौलो किरण ब्रान्डमा सोयाविनको तेल उत्पादन गरिएको हो । नेपालकै अन्य उद्योगले भने भारतसहित तेस्रो मुलुकबाट भटमास र सोयाविनको कच्चा तेल आयात गरी आफ्नो ब्रान्डमा बिक्री गर्दै आएका छन् ।

निम्बसका कर्पोरेट मामिलाका वरिष्ठ म्यानेजर डा. शितलकाजी श्रेष्ठका अनुसार भारतसहित तेस्रो मुलुकबाट आयात गरिने उच्च गुणस्तरको सनफ्लावरको कच्चा तेलको प्रशोधन गरेर प्रशोधित तेलमा भिटामिन ‘ए’ र ‘डी’ समि श्रण गरी भिटामिनयुक्त सनफ्लावर तेल उत्पादन हुँदै आएको छ ।

‘यो तेल भिटामिन ‘ए’ र ‘डी’को कमी हुने बालबालिकादेखि बृद्धबृद्धा सबैलाई लाभदायक हुन्छ । ‘हामीले गुणस्तरमा कुनै सम्झौता गरेका छैनौं’, वरिष्ठ म्यानेजर श्रेष्ठले भने, ‘सकेसम्म नेपालमा नभएको प्रविधि भित्र्याएर नयाँ स्वाद र मौलिक गुण भएको तेल उत्पादन सुरु गरेका छौं ।

नयाँ प्रविधि र स्वाद भएर होला उत्पादनको सुरुमै यसलाई सबैले रुचाएका छन् ।’ उनका अनुसार बजारमा उपलब्ध विभिन्न कम्पनीका खानेतेलमध्ये प्रोवायोटिकले उत्पादन गरेको तेल गुणस्तरीय र स्वास्थ्यवद्र्धक छ ।

उद्योगले तोरीको तेलतर्फ पनि अत्याधुनिक प्रविधि भित्र्याएको छ । कोल्ड प्रेस प्रविधिको सहयोगमा आयात गरिएको तोरीलाई पेलेर तेल उत्पादन हुँदै आएको छ ।

यो प्रविधिअन्तर्गत तोरीको प्राकृतिक र मौलिक गुणलाई नष्ट नगरी गुणस्तरीय तेल उत्पादन गरिन्छ । तोरीको तेल प्याकिङ गर्न नेपालमै पहिलोपटक ल्यामिनेसन प्रविधिलाई प्रयोगमा ल्याइएको छ । यसले तेलको शुद्धता र स्वच्छतालाई कायम गरिराख्छ ।

खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभागको स्वीकृतिपछि उत्पादन गरिएको सनफ्लावर तेलको प्रतिलिटर मूल्य एक सय ९०, तोरीको प्रतिलिटर दुई सय र सोयाविनको प्रतिलिटर एक सय २० रुपैयाँ मूल्य तोकिएको छ ।

अन्य उद्योगद्वारा उत्पादित सनफ्लावर तेल प्रतिलिटर एक सय ३० देखि दुई सय ७५ रुपैयाँ, तोरीको एक सय ४० देखि दुई सय ३० र सोयाविन तेल एक सय १५ देखि एक सय ३० रुपैयाँमा बिक्रि भइरहेका छन् । तीन थरीकै खाने तेल देशभर उपलब्ध गराइएको छ ।

भटमास पेलेर तयार पारिएको कच्चा तेललाई प्रशोधन गरी एक र दुई लिटर तौल भएको पाउच र क्यानका बट्टामा भटमास तेलको बजारीकरण सुरु गरिएको छ । पर्साको लिपनीबिर्तामा करिब ५५ करोडको लगानीमा उद्योग स्थापना गरिएको छ ।

चार विघा क्षेत्रफलमध्ये दुई विघामा प्रशोधन कारखाना र दुई विघामा दैनिक तीन सय मेट्रिक टन कच्चा तेल उत्पादन गर्ने कारखाना निर्माण गरिएको छ । यो उद्योगसँग भटमासतर्फ प्रति दिन सय मेट्रिक टन, सनफ्लावरतर्फ ५० मेट्रिक टन र तोरीतर्फ ६० मेट्रिक टन तेल उत्पादन गर्ने क्षमता छ ।

उद्योगले खानेतेलको बजारमध्ये भटमासतर्फ सुरुवातको समयमा २० प्रतिशत, तोरीतर्फ १५ प्रतिशत र सनफ्लावरतर्फ २० प्रतिशत हिस्सा ओगट्ने गरी उत्पादन र बजारीकरणको रणनीतिलाई अघि बढाएको छ ।

निम्बस होल्डिङअन्तर्गत प्रोवायोटिक इन्डस्ट्रिज, प्रोजियोचेम इन्डस्ट्रिज, निम्बस इन्टरनेसनल कम्पनी, फेब्रिक प्लास्टिक उद्योग र निम्बस कृषि केन्द्र सञ्चालनमा छन् । यो समूहले उत्पादन गरेको पशुपन्छीको प्यालेट दाना निकै लोकप्रिय छ ।