किशोरकिशोरीमा कुपोषण व्यापक !

नेपालका किशोरकिशोरीमा कुपोषणको अवस्था भयावह भएको एक अध्ययनले देखाएको छ । नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले पछिल्लो एक वर्षमा गरेको अध्ययनअनुसार नेपालमा ७१ प्रतिशत किशोर र ५९ प्रतिशत किशोरीमा कुपोषण देखिएको छ । सहरमा ६३ प्रतिशत र गाउँमा ६५ प्रतिशत कुपोषित किशोरकिशोरी बसोबास गरेको पाइन्छ । कुपोषणको जोखिम हिमाल र पहाडमा भन्दा तराईमा बढी देखिएको छ । अन्य जातजातिको तुलनामा मुस्लिम र तराई जनजातिका किशोरकिशोरी कुपोषणको जोखिममा रहेको अध्ययनले देखाएको हो ।

अध्ययनअनुसार सरसफाइको पूर्वाधार र चर्पीको पहुँच नभएका किशोरकिशोरीमा कुपोषणको बढी जोखिम छ । फलफूल र तरकारीको नियमित सेवन नगर्ने किशोरकिशोरीमा भने रक्तअल्पता देखिएको छ । करिब २७ प्रतिशत किशोर र ४२ प्रतिशत किशोरीमा रक्तअल्पताको समस्या देखिएको छ । अन्य जातजातिको तुलनामा ४५ प्रतिशत मुस्लिम र ४० प्रतिशत किशोरकिशोरीमा रक्तअल्पताको जोखिम पाइएको छ ।

व्यक्तिगत र वातावरणीय सरसफाइले रक्तअल्पताको जोखिम न्यूनीकरण गर्न सहयोग गर्छ । अध्ययनले खाली खुट्टा हिँडडुल गर्ने किशोरकिशोरीमा भन्दा जुत्ता चप्पलको उचित प्रयोग गर्ने किशोरकिशोरीमा रक्तअल्पताको जोखिम कम देखाएको छ । त्यसैगरी आइरन र फोलिक एसिड पाइने खानेकुरा सेवन गर्ने किशोरकिशोरीमा पनि रक्तअल्पताको जोखिम कम देखिएको छ ।

उक्त अध्ययनमा नेपालको हिमाल, पहाड र तराईका १० देखि १९ वर्ष उमेरसमूहका किशोरकिशोरीको प्रतिनिधित्व हुने गरी १३ जिल्लाबाट तीन हजार सात सय ७३ जना किशोरकिशोरीको तथ्यांक संकलन गरिएको थियो । पोषणको स्थिति निर्धाण गर्न किशोरकिशोरीको उचाइ, तौललगायत उनीहरूको रगतमा रहेको लौह तत्त्वको मात्रा मापन गरिएको थियो ।

अब के गर्नुपर्छ ?

अध्ययनले विपन्न समुदायका किशोरकिशोरी, सरसफाइको पूर्वाधार र चर्पीको पहुँच नभएका किशोरकिशोरी र नियमित फलफूल र तरकारी सेवन नगर्ने किशोरकिशोरीमा कुपोषण र रक्तअल्पताको जोखिम बढी देखाएको छ । त्यसैले कुपोषण र रक्तअल्पताजस्ता पोषणसम्बन्धी समस्या रोकथाममा किशोरकिशोरीको व्यक्तिगत सरसफाइ र स्वच्छ खानपानको व्यवहार विकास गर्ने खालका स्वास्थ्य कार्यक्रम आवश्यक देखिएको अध्ययनले सुझाएको छ ।

किशोरावस्थाबारे केही तथ्य

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार किशोरावस्था भन्नाले १० देखि १९ वर्षको उमेरसमूहको व्यक्तिलाई बुझाउँछ । किशोर अवस्थामा शारीरिक र मनोवैज्ञानिक परिवर्तनको क्रम तीव्र हुने भएकाले यस उमेर समूहका व्यक्तिहरू पोषणसँग सम्बन्धित रोगहरूको जोखिममा हुन्छन् । उमेरअनुसारको तौल र उचाइ नहुनु, सूक्ष्म पोषक तत्त्वको कमी, मोटोपनाजस्ता स्वास्थ्य समस्या किशोर अवस्थामा देखा पर्ने मुख्य पोषण रोग हुन् ।