डाँडैडाँडा सन्दकपुर (फोटोफिचर)
शरद यामको पारिलो दिन पाँचथर सिलौटी डाँडा तुवाँलो फाटेर छ्यांग भएको थियो । वरिपरिका पौवाभन्ज्याङ, लोब्रेकुटी, सुकेपोखरी, चिवाभन्ज्याङ डाँडाहरू त्यहीँ मायालु मौसमको सप्को ओढेर हिस्सी परेजस्ता देखिन्थे । परपर पत्रपत्र परेका पहाडी तरेलीहरूको पृष्ठभूमिमा कुम्भकर्ण, कञ्चनजंघा र मकालु हिमशृंखला मुस्कुराइरहेका थिए । हिमाली सौन्दर्यले सिलौटीदेखि-सन्दकपुरसम्म जान भनी हिँडेका हामीलाई ऊर्जा थपिदियो ।
१६ औं राष्ट्रिय विभूति (किराँती धर्म गुरु) फाल्गुनन्दको तपोभूमि एवं समाधिस्थल सिलौटी डाँडामा पुग्दा मन हर्षित थियो । फाल्गुनन्द गुरुको यो तपोभूमि ढोगेर हामी अगाडि बढ्यौं । सिलौटीदेखि-सन्दकपुरसम्मको पदमार्गको सम्भाव्यता अध्ययन गर्ने उद्देश्य त छँदैथियो । पाँचथरका सभासद् अइन्द्रसुन्दर नेम्बाङको नेतृत्वमा कवि उपेन्द्र सुब्बा, विरु बनेम (स्वामी), रवि शेर्मा, रोशन आम्बुहाङ, विशाल लिम्बूलगायत दर्जन बढी सहयात्रारत थियौं ।
०००
'पाँचथर जिल्लाको प्राकृतिक तथा जैविक विविधता यहाँको संस्कृति एवं जीवन धान्ने प्रणालीसँग मिल्दोजुल्दो छ । त्यसैले यहाँको विकास भनेको पर्यटन नै हो । यही सोचले म केही योजनासहित पाँचथरमा काम गर्दैछु ।' साइतका बेला सांसदज्यू यो भनाइ उत्साह थप्न पर्याप्त थियो ।
यही सम्भावनाको पोको बोकेर हामी पौवाभन्ज्याङ, सुकेपोखरीको बाटो हुँदै डाँडैडाँडा यात्रा अगाडि बढायौं । पहाडको उचाइबाट जता हेरे पनि उही असरल्ल परेका हरियालीयुक्त डाँडाहरू नै देखिन्थे । अग्लाअग्ला डाँडा उक्लिनु र ओर्लिनु हाम्रो दायित्व बनेको थियो । गुराँस, कटुस, मालिंगो, निगालो र खस्रुको भव्य जंगल हिँड्दा शान्तिपूर्ण शुभ्रताले मन प्रफुल्ल हुन्थ्यो ।
जति हिँड्यो उति सन्दकपुर पुने सुखको कल्पनाले यात्रालाई रोमाञ्चक बनाइरह्यो । ठूला डाँडामा पुग्दा त्यहाँको हरियालीयुक्त चमक र प्राकृतिक भव्यताले हामी सबैलाई हर्षित र आल्हादित तुल्याउँथ्यो । सबै खुसीको फसलमा बुर्कुसी माथ्र्यौं ।
यो वन क्षेत्र विश्वको दुर्लभ वन्यजन्तु रेडपाण्डाको सुरक्षित बासस्थान पनि रहेछ । यस सेरोफेरोमा रेडपाण्डा संरक्षणका लागि भनी विभिन्न देशी-विदेशी परियोजनाहरू सञ्चालन गरिएको रहेछ । यो योजनाले पनि यस क्षेत्रको साख बढाएको हामीले त्यहाँपुग्दा महसुस गर्र्यौं ।
०००
यात्राको पहिलो बास इलामको अधिकारीबासमा भयो । यस गाउँ पातलो लिम्बू बस्तीमा फैलिएको अनुपम प्राकृतिक वातावरण र जैविक विविधतायुक्त पर्यटकीय स्रोतले उपयुक्त रहेछ । हातेकागजका लागि उपयुक्त कच्चापदार्थ लोकताको पकेट क्षेत्रका रूपमा पनि यस गाउँ चिनिँदो रहेछ ।
भोलिपल्ट बिखेभन्ज्याङ, थामखर्क, होमडाँडा हुँदै गोरुवाल भन्ज्याङ बास बस्न पुग्यौं । यो ठाउँ इलाम र पाँचथरको सीमावर्ती बजार क्षेत्र रहेछ । ८/१० घरधुरीमा फैलिएको बस्ती भोलिको महत्त्वपूर्ण पर्यटकीय बजार लाग्थ्यो हामीलाई । केही खोचमा भए पनि यहाँ मानिसको बाक्लै चहलपहल देखिन्थ्यो । यो सन्दकपुरको प्रवेशद्वार पनि रहेछ । यस वरपरका जंगलहरू जैविक विविधतायुक्त लाग्यो । आधा दर्जन ठूला र विशेष प्रकारका पर्यटकीय प्रभाव पार्न सक्ने ताल-तलैयाहरू यहाँ लुकिबसेका देखिए ।
०००
सन्दकपुर (तीन हजार ६ सय ३६ मिटर) पुग्दा त्यहाँको दृश्य मोहिनी आवृत्तिमा फैलिएको थियो । भर्खरै बिदा भएको रोमाञ्चक गोधूलि रङ सन्दकपुर डाँडाभरि पोतिएको थियो । उत्तर दिशाबाट बगिआउने चिसो बतासले मनमा रोमाञ्चकता थपेको थियो । त्यहीँ चिसो मौसममा साँझपख खुला आकाशमुनि 'फायर क्याम्प' गर्दा यात्राको थकान पूरै हरायो ।
बिहान उठ्दा इलाम र भारतको दार्जिलिङसँग सीमा गाँसिएको सन्दकपुर डाँडा धपक्क बलेको थियो ।
नजिकै जस्तो देखिने जौबारी, छिन्टापु, मावुथाम, कालपोखरी, फलाटे, पाँचथर, तेह्थुम र ताप्लेजुङका पहाडी गाउँबस्ती हातले स्पर्श गरौंगरौंझैं गरी नजिकै उभिएका थिए । कलिलो घामको रेखाले उत्तरतर्फका हिमालहरू सफा र सिनित्त देखिन्थे । डाँडाभरि हिमाल हेर्ने र सूर्योदय खिच्ने पर्यटकको ठूलो लर्को थियो । हातहातका क्यामेरालाई फोटा खिच्न भ्याइनभ्याइ थियो । साँच्ची सन्दकपुरको बिहान बेफुर्सदिलो जस्तो देखिन्थ्यो । बेग्लै छनक र रौनकतामा सन्दकपुर अग्लिएको थियो । हामी त्यहीँभित्र चुपचाप हराएका थियौं ।