स्थानीय निर्वाचन
सरकारद्वारा गठित स्थानीय निकाय पुनर्संरचना आयोगले प्रतिवेदन सुम्पेपछि त्यो विषयमा व्यापक समझदारी बन्नुको साटो गाउँगाउँमा मत र मन विभाजन देखा परेका छन् । हिंसाका छिटफुट घटनासँगै प्रायः सबै ठूला दलका ठूला नेताहरू जनताको आक्रोशको निशाना बनेका छन् र प्रतिवेदनमा के छ भन्नुभन्दा पनि त्यसलाई जसरी तयार गरियो र विनाबहस त्यसमा केवल पार्टीका नेताहरूको टिप्पणी मात्र आयो, त्यो स्वीकार्य शैली हैन ।
आयोग प्रमुख दक्ष प्रशासक हुन सक्छन्, तर केवल १० हजार (सम्भवतः ठूला दलहरूका नेता र कार्यकर्ता) सँग अन्तरक्रिया गरेका आधारमा ल्याइएको प्रतिवेदनले आम भावना र चाहनालाई प्रतिनिधित्व गरेको मान्न सकिन्न । सात सयभन्दा केही बढी स्थानीय निकायबारे र हरेक घरपरिवारलाई प्रभावित गर्ने प्रतिवेदन तयार गर्दा प्रति स्थानीय निकाय सरदर १३ जना व्यक्तिसँग अन्तरक्रिया गर्नुलाई कुनै पनि हिसाबले जायज ‘स्याम्पल' मान्न सकिन्न ।
प्रतिवेदनकै स्वीकार्यलाई लिएर दलहरूबीच विवाद चलिरहेको बेला प्रधानमन्त्री तथा माओवादी नेता पुष्पकमल दाहालले समयमा स्थानीय निकायसहित प्रान्तीय र संघीय संसद्को निर्वाचन (७ माघ २०७४ सम्म) नभए संघीयता, गणतन्त्र र धर्म निरपेक्षता गुम्ने र ०१७ सालभन्दा बढी भयावह स्थिति आउने उद्घोष गरेका छन् । अर्कोतिर स्थानीय निकाय पुनर्संरचना आयोग प्रतिवेदनलाई पुनर्विचारको लागि आयोगमा फिर्ता पठाउने निर्णय पनि उनले गरेका छन् ।
पक्कै पनि आयोगको अपर्याप्त गृहकार्य र हतारको प्रतिवेदनलाई लागू गर्नु हुँदैन । तर के सत्ता गठबन्धन र मुख्य प्रतिपक्षी दल अहिले पनि तीन तहकै निर्वाचन हुन सक्छ, माघ ७ सम्म भन्ने विश्वास गर्दछ ?
वास्तवमा स्थानीय निकायको निर्वाचन भएमा संघीयताको राजनीतिक मुद्दा ओझेलमा पर्छ भन्ने निष्कर्षका साथ माओवादी र मधेसी मोर्चाले त्यसलाई विगत १० वर्षको उनीहरूको शासनकालमा हुन दिएनन्, पुरानै संरचनाअन्र्तगत । कांग्रेसले पनि त्यसमा खासै कुनै अग्रसरता देखाएनन् । अहिले पुरानै संरचनाअन्तर्गत स्थानीय निकायको निर्वाचन माग गर्ने कांग्रेसको नियतसमेत प्रश्नको घेरामा आएको छ ।
जे होस्, स्थानीय निर्वाचनप्रतिको प्रतिबद्धता अब दलहरूको देखाउने दाँत मात्र सावित भएको छ । तर क्रमशः उनीहरू जनताप्रतिको जिम्मेवारी या जवाफदेहिताको पासोमा जेलिँदै छन् । स्थानीय निकाय निर्वाचनको सञ्चालन या असफलता उनीहरूको राजनीतिक अस्तित्व तथा यो संविधानको स्वीकार्यको एउटा निर्णायक कसी हुनेछ ।