किन आउँछ गिजाबाट रगत

टाउको दुख्यो, कम्मर चस्कियो या कुनै सामान्य घाउचोट लाग्यो भने मानिस उपचार गर्छ वा स्वास्थ्यमा समस्या भएको रूपमा लिन्छ । रुघाखोकी लाग्दा पनि मानिस ठूलै समस्याका रूपमा लिन्छन् । मानिसको अन्य स्वास्थ्यजस्तै दाँत स्वास्थ्य पनि महत्वपूर्ण हो ।

दाँत कीराले खानु, गिजा सुन्निनु, पाक्नु, पिप वा रगत आउनु, गिजा पाक्नु र दुख्नु आदि दाँतका समस्या हुन् । तपाईंले यो समस्यालाई सामान्य रूपमा लिनुभएको हुनसक्छ । त्यसो गर्दा समस्या झन् ठूलो हुनसक्छ । किनकि तपाईं पायरिया अर्थात् (दन्तहर्षा) रोगबाट पीडित हुनुहन्छ वा त्यो सम्भावना छ भन्ने कुरा बुझ्नुपर्छ । दाँतको मुख्य समस्यामा दाँतको सडन र पायरिया हो । पायरिया दाँतको गम्भीर रोग हो । यसलाई चलनचल्तीको भाषामा दन्तहर्षा भनिन्छ । सामान्यतया हरेकपटक खाना खाइसकेपछि मुख कुल्ला गर्ने बानी नहुँदा र राति सुत्नुअघि ब्रस नगर्दा सानो वा ठूलो जुनसुकै उमेरमा पनि यो समस्या निम्तिन सक्छ ।

पायरिया भएकाहरूलाई चिसो पानी पिउनै मुस्किल हुन्छ । पानीमात्र होइन, कहिलेकाहीँ त हावाले पनि दाँत सिरिंग बनाउँछ । तातो चिया वा चिसो पेयपदार्थ खानै सकिँदैन ।

यो रोग स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित अनेक कारणले हुन्छ । यो समस्या दाँतसँग जोडिएको समस्यासम्म मात्र सीमित छैन । यसले मुटु, कलेजो, मिर्गौला, फोक्सोजस्ता शरीरका संवेदनशील अंगहरूमा समेत नराम्रो असर पार्छ । पायरिया रोग दाँत र गिजामा निर्मित भइरहेका जीवाणुहरूको कारणले गर्दा हुन्छ ।

दाँतको सफाइमा कमी, लापरबाही वा पूर्ण सफाइ नहुनाले यो रोग सबैभन्दा छिटो हुन्छ । त्यसैलाई पायरिया भनिन्छ । यसमा व्यक्तिको सास गन्हाउनु, ब्रस गर्दा गिजाबाट रगत आउनुका साथै अन्य समस्या देखिन्छन् । जाडो मौसममा पायरिया भएकाहरूलाई चिसो पानी पिउनै मुस्किल हुन्छ । पानीमात्र होइन, कहिलेकाहीँ त हावाले पनि दाँत सिरिंग बनाउँछ । तातो चिया वा चिसो पेयपदार्थ खानै सकिँदैन ।

कारण र लक्षण

.नियमित आहार र दाँतको सुरक्षामा ध्यान नदिनु वा पूर्ण रूपले अभाव हुनु ।
.दाँतमा अन्नका कणहरू अड्किनु र दाँत सड्नु ।
.दाँतमा अत्यधिक फोहोर जम्मा हुनु ।
.मुख गन्हाउनु र मुखको स्वाद नराम्रो हुनु ।
.जीवाणुहरू मुखभित्र प्रसारण हुनु ।
.गिजामा जलनको अनुभव हुनुका साथै मुखमा छालाको निर्माण हुनु ।
.गिजामा पिप जम्मा हुनु ।
.अलिकति छुनेबित्तिकै गिजाबाट रगत वा पिप आउनु ।

हाम्रो मुखभित्र सात सय किसिमका ब्याक्टेरिया हुन्छन् । यिनीहरूको संख्या करोडोमा हुन्छ । समयमा मुख, दाँत र जिब्रोको सफाइ गरिएन भने यी ब्याक्टेरियाले दाँत र गिजालाई हानि पुर्‍याउँछन् । गिजामा भएको संक्रमणका कारण मुखको बिकार पेटमा पुगेर रक्तसञ्चारको माध्यमबाट मुटु, मस्तिष्क, कलेजो, किड्नी, फोक्सोमा पनि संक्रमण गराउँछ । पायरिया भएपछि दाँतलाई सपोर्ट गर्ने जाँ.बोन (चिउँडो) को हड्डीलाई हासिन पुग्छ । दाँतहरू हल्लिन थाल्छन् र कमजोर भई एकएक गरी झर्न थाल्छन् ।

के गर्ने

. कब्जियतबाट बच्ने ।
. दिनमा दुईपटक नियमित बिहानको खाना र राति सुत्नुअघि ब्रस गर्ने ।
. नरम ब्रस प्रयोग गर्ने ।
. शरीरमा भएका विषाक्त तत्वहरूको निष्कासनका लागि प्रशस्त मात्रामा पानी पिउने ।
. पायरियाको उपचारका क्रममा बिरामीले मसलारहित उसिनेको सागपात मात्र खाने ।
. भिटामिन सी, डी र क्याल्सियमयुक्त खाना खाने ।

जस्तैँ गाँजर, हरियो सागपात, पालुंगो, मेथीको साग, प्याज, मुला, अमला, गोलभेँडा, कागती, सुन्तला, मौसम, स्याउ, अम्बा, केरा, अंगुर आदि खाने । सन्तुलित भोजनका साथै दाँत बलियो बनाउन व्यायाम पनि आवश्यक हुन्छ । दाँतको व्यायाम नहुने हुँदा दाँत कमजोर भई रोग लाग्ने गर्छ । त्यसैले दाँत बलियो बनाउन समयसमयमा मकै, भटमास, मटर, चना, छुर्पी आदि खानुपर्छ । कम्तीमा वर्षको दुईपटक दन्तचिकित्सककहाँ गई दाँतको जाँच गराउनुपर्छ ।

के नगर्ने

. मसलेदार खानपान, जंकफुड र डिब्बा बन्द आहारको सेवन बिल्कुलै गर्नु हुँदैन ।
. चीज तथा दूधबाट बनेका अन्य उत्पादन जस्तै— पेडा, बर्फी, कलाकन्द, रसबरी पटक्कै नखाने ।
. धूमपान, खैनी, गुट्खा र पानजस्ता चिज नखाने । यसले पायरियालाई बढाउँछ ।
. पायरियाबाट पीडित बिरामीले कहिल्यै पनि चिनी, मिठाई, चकलेटजस्ता खाद्यपदार्थ प्रयोग गर्नु हुँदैन ।
. धेरै चिसो वा तातो पेयपदार्थको सेवन नगर्ने ।

घरेलु उपाय

तोरीको तेलमा अलिकति नुन र बेसार मिसाएर दाँत र गिजालाई औंलाले हल्का किसिमले सफा गर्ने ।
नीमको पात पानीमा उमालेर कुला गर्दा पनि फाइदा हुन्छ ।

होमियोप्याथिक उपचार

हेकला लावाः दाँतको रोगका लागि एक उत्कृष्ट औषधि हो । गिजामा घाउ, पायरिया, दाँतमा कीरा लागेर दाँत क्षय हुनु, गिजाको हड्डीमा घाउ हुनु, अनुहारको स्नायुशुल, गिजा सुन्निनुका साथै दाँत दुख्नु आदिमा यसको प्रयोग लाभदायक मानिन्छ । योबाहेक बिरामीको शारीरिक एवं मानसिक अवस्था हेरेर लक्षणअनुसारका निम्न औषधि पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

जस्तै क्रियोजोटम, फासफोरस, एलुमिना, केलेन्डुला, एपिसमेल, लेकेसिस, साइलिसिया, केलिम्युर, प्लेन्टेगो, बेपटेसिया, कल्केरिया फल्लोर, एन्टिम क्रुड, हिपर सल्फर, मक्र्युरियस, कार्बोभेज, आर्जेन्टम नाइट्रिकम, नाइट्रिक एसिड, कोस्टिकम आदि । यी औषधि योग्य तथा अनुभवी होमियोप्याथिक चिकित्सकको सल्लाहअनुसार मात्रै प्रयोग गर्नुपर्छ ।