नयाँदिल्लीमा दक्षिण एशियाली साहित्य सम्मेलन

नयाँदिल्ली : राजनीतिक प्रभावका कारण विभाजित दक्षिण एशियाली क्षेत्रको मानव समाजलाई कला, साहित्य र संस्कृतिको माध्यमले जोडन सकिने विश्वास कला साहित्यका पारखीले व्यक्त गरेका छन् ।

नयाँ दिल्लीमा शुक्रबारदेखि सुरु भएको दक्षिण एशियाली साहित्य सम्मेलनमा सहभागी लेखक, साहित्यकार, कूटनीतिज्ञ, प्राध्यापक, प्राज्ञले विश्वमै घट्दो मानवीय संवेदशीलताप्रति चिन्ता व्यक्त गर्दै त्यसलाई जोगाउन यस क्षेत्रका साहित्यकारले सशक्त रुपमा कलम चलाउनुपर्ने धारणा व्यक्त गरे ।

सम्मेलनको उद्घाटन सत्रमा भारतका लागि नेपाली राजदूत दीपकुमार उपाध्यायले कला, साहित्य र संस्कृति मानवीय एकताका लागि सबैभन्दा सशक्त माध्यम भएको बताए । राजदूत उपाध्यायले क्षेत्रीय शान्तिका लागि प्रयास सम्मेलनको शीर्षक समय सापेक्ष रहेको भन्दै क्षेत्रीय मुलुकबीच अहिलेको आवश्यकता नै मानवता र भाइचारा अभिवृद्धि रहेको स्पष्ट पारे ।

बहुभाषिक समाजको आवाज कला र साहित्य बन्न सक्ने भन्दै भारतीय शास्त्रीय कला तथा नृत्यकी विद्वान कोपिला वात्स्यायनले परम्पराको संरक्षण र सम्बद्र्धनका लागि छिमेकी मुलुकका जनस्तरमा प्रत्यक्ष रुपमा संवाद गरिनुपर्ने आवश्यकता औँल्याए।

सार्क सचिवालयका महानिर्देशक मैहान सइदीले दक्षिण एशियाली मुलुकका जनताको जीवन स्तर उकास्नका लागि आर्थिक वृद्धिदरको वृद्धि, सामाजिक तथा सांस्कृतिक विकास गर्ने उद्देश्यका साथ स्थापना भएको सार्कको अवधारणा सदस्य राष्ट्रको दृढ राजनीतिक प्रतिबद्धता नभएका कारण ओझेलमा परेको बताए ।

स्थापनाको तीन दशकमा विभिन्न उतार चढाव पार गरेको सार्कको अवधारणालाई साहित्य सम्मेलनले जीवीत राख्न सहयोग गरेको सइदीले उल्लेख गरे । सम्मेलनको उद्घाटन सत्रमा बोल्दै प्रबुद्ध विद्वान तथा महात्मा गान्धीका नाती राजमोहन गान्धीले मानवीय सम्वेदना बुझाइको हकमा सबै छिमेकी मुलुक चुकेको आरोप लगाए ।

तीन दिनसम्म चल्ने सम्मेलनको उद्घाटन सत्रलाइ सम्बोधन गर्दै प्रसिद्ध भारतीय लेखक अजीत कौरले दक्षिण एशियाली क्षेत्रका मानिस भौगोलिक तथा पारम्परिक सभ्यताको समानताका कारण गहिरो रुपमा जोडिएको बताइन् । आयोजक संस्थाकी अध्यक्ष समेत रहेकी कौरले पछिल्लो तीस वर्षमा अफगानिस्तानको सहभागितासहितको सार्क मुलुकका साहित्यकारलाई महोत्सवले एक अर्काबीचको मानवीय संवेदनालाई बुझने अवसर प्रदान गरेको उल्लेख गरिन् ।

भारतीय सास्कृतिक समन्वय परिषद्का महानिर्देशक अमरेन्द्र कटुवाले कला, साहित्य र सांस्कृतिक क्रियाकलाप बारे चर्चा गर्दै यस क्षेत्रले साहित्य विधामा एक मात्र नोबेल पुरस्कार पाउन सकेको स्मरण गराएका थिए । धर्म, जाति, रंग र भाषाको नाममा समाज विभाजित भएको भन्दै सहभागीले आतंकवादको त्रासले जनजीवनमा भएको पीडाका बारेमा चिन्ता र चासो व्यक्त गरेका थिए ।

कला र साहित्यका विभिन्न विधाका बारेमा चर्चा गरिएको उद्घाटन सत्रमा साहित्यले मानवीय समाजलाई प्रष्ट रुपमा मार्गनिर्देश गर्न सक्ने सहभागीले धारणा व्यक्त गरे । साहित्य सिर्जनाको अनुवादमा स्तरीयताको खाँचो सम्मेलनमा सहभागीले औंल्याएका थिए।

गरीबी, अशिक्षा तथा अशान्तिका कारण आर्थिक सामजिक विकासमा पिछडिएको दक्षिण एशियली क्षेत्रको विकासका लागि सम्मेलनमा विभिन्न विधाको माध्यमबाट छलफल हुने सम्मेलनको दोश्रो सत्रको अध्यक्षता गरेका नेपालका प्राध्यापक डा. अभि सुवेदीले बताए । गीत नाटकका माध्यमबाट अभिव्यक्ति प्रस्तुत गर्न सकिनेमा विश्वस्त डा सुवेदीले यस्ता सम्मेलनले विभिन्न पुस्ताका विविध विधाका सर्जकलाई विषयवस्तुको पुर्नलेखन तथा त्यसलाई पुर्नजीवन दिन आह्वान गर्न सकिने बताए ।

सार्कको एपेक्स बडीको रुपमा रहेर पनि स्वतन्त्र रुपमा काम गरिरहेको फाउन्डेसन अफ सार्क राइटर्स एण्ड लिटरेचरले आयोजना गरेको महोत्सवमा नेपालबाट तर्फबाट प्राध्यापक अभि सुवेदी, प्राध्यापक केशव सिग्देल, डा लेखक तथा समालोचक हरि अधिकारी, साहित्यकार सविता गौतम दाहाल, शुभलक्ष्मी लम्साल, अनुपम रोशीलगायत सोह्र जनाको सहभागिता रहेको छ । महोत्सवमा भारत, नेपाल, भुटान, बंगलादेश, श्रीलंका, माल्दिभ्स तथा अफगानिस्तानका कुटनीतिक प्रमुख, प्रसिद्ध लेखक, प्राध्यापक, समालोचक, बुद्धिजीवी तथा पत्रकारको सहभागिता रहेको छ ।

तीन दिने यो महोत्सवमा शैक्षिक सत्र, कविता वाचन, बुक रिभ्यूलगायत दश भन्दा बढी सत्र राखिएको छ । महोत्सवको समन्वयात्मक भूमिकामा भारतीय विदेश मन्त्रालयको सार्क डिभिजन, भारतीय सांकृतिक सम्बन्ध परिषद(आइसीसीआर), भारतीय अन्तराष्ट्रिय केन्द्र(आइआइसी) एकेडेमी अफ फाइन आर्ट एण्ड लिटरेचर रहेको छ ।

सार्क सदस्य राष्ट्रहरुबीच साहित्य, कला तथा सांस्कृतिको आदान प्रदान गर्ने उद्देश्यले सन् १९७५मा स्थापना भएको फाउन्डेसनले बंगलादेश, पाकिस्तान, श्रीलंका, भुटान माल्दिभ्सलगायत नेपालमा समेत ६ पटक महोत्सव आयोजना गरेको छ । पछिल्लो पटक सन् २०११ मा काठमाडांैमा यो महोत्सव सम्पन्न भएको थियो ।