सडकछेउमा चम्किँदै नयाँ सहर
सुर्खेतः आर्थिक विकासको गति सुस्त छ । सामाजिक रूपमा पछौटेपन । रोजगारीका लागि भारत र तेस्रो मुलुक जानुपर्ने बाध्यता आइलागेको छ । विकास र निर्माणमा पहुँच नहुँदा जनतामा निराशा मात्रै पैदा भएको छ । १० वर्षसम्म चलेको सशस्त्र द्वन्द्वको सबैभन्दा बढी चपेटामा परेको क्षेत्र । यो केही समय पहिलासम्म प्रदेश नम्बर ६ अन्तर्गतका जिल्लाको दृश्य हो ।
तर, विस्तारै प्रदेश नम्बर ६ मा विकासको ढोका खुल्न थालेको छ । पछिल्लो समय यहाँको आर्थिक विकासले गति लिन थालेको छ । गाउँमै रोजगारी सिर्जना हुन थालेपछि आयआर्जनमा वृद्धि भएको छ । कुनै बेला बस्ती नै नभएको स्थानमा हिजोआज धमाधम नयाँ सहर स्थापना भएका छन् । सडकको पहुँच विस्तार भएसँगै यो प्रदेशअन्तर्गतका जिल्लामा दर्जनौं नयाँ सहर विकास भएका हुन् । नयाँ सहर चम्किएसँगै स्थानीय बासिन्दामा विकासको आससमेत पलाएको छ । विकास र मानवीय सूचकमा हालसम्म पछाडि देखिएको यो प्रदेशमा विस्तारै विकासको ढोका खुल्न थालेको हो ।
बर्सौंदेखि सडकमा नजोडिँदा यो प्रदेशअन्तर्गतको कर्णाली अञ्चलमा प्रायः विकास निर्माण ठप्पजस्तै थियो । तर, सडक खुलेपछि कर्णालीका कुना-कुनामा विकास बोकेर मोटर पुग्न थालेका छन् । सडक सञ्जालकै कारण प्रदेशका विभिन्न स्थानमा दर्जन बढी नयाँ सहर पनि स्थापित हुन पुगका छन् । यो प्रदेशअन्तर्गत सुर्खेतदेखि जुम्ला जोड्ने कर्णाली राजमार्ग र पूर्वदेखि पश्चिम जोड्ने मध्यपहाडी लोकमार्ग खुलेसँगै नयाँ सहर स्थापनाको क्रम बढेको हो ।
सबैभन्दा बढी राजमार्ग छेउमै नयाँ सहर विस्तार भएका छन् । कुनै बेला सुर्खेतबाट नुन बोकेर छाक टार्ने कर्णालीका जिल्ला कालीकोट र जुम्लाको सिमानामा रहेको नाग्म अहिले सहरमा परिणत भएको छ । कर्णालीको किनारमा रहेको नाग्म बजार प्रतिदिन चम्किँदै छ । बजारमा नयाँ घर निर्माण भइरहेका छन् । जुम्ला सदरमुकाम र मुगु जाने मुख्य नाका भएकाले पनि यो बजार व्यावसायिक बन्दै गएको हो ।
प्रदेशकै अर्को महत्ववपूर्ण सहर दैलेखको राकममा विस्तार भएको छ । कर्णाली राजमार्ग खुलेपछि राकममा बजार विस्तार भएको हो । दैलेख, कालीकोट र अछामबाट मानिस यहाँ आएका छन् । बजारमा पक्की घरहरू निर्माण भइरहेका छन् भने अन्य विकासका पूर्वाधार पनि निर्माण भइरहेका छन् । कर्णाली राजमार्ग र मध्यपहाडी लोकमार्गले छुने भएकाले पनि राकम यो प्रदेशकै नमुना सहरका रूपमा स्थापित हुने क्रममा छ । कर्णाली राजमार्ग सञ्चालनमा आउँदा कालीकोटको नाग्म र पिलीस्थित मल्फा, जुम्लाको कुडारी र गुरुचौर तथा दैलेखको राकममा नयाँ सहर स्थापना भएका छन् । यही राजमार्गका कारण सुर्खेतको बड्डीचौरमा पनि बजार चम्किन थालेको छ । नयाँ सहर स्थापना भएसँगै स्थानीय उत्पादनले बजार पाएका छन् भने यसले आयआर्जनमा टेवा पुगेको छ । सहर स्थापना भएपछि सरकारी संयन्त्र पनि पुगेका छन् । यसले स्थानीयलाई सरकारी सेवा लिन घन्टौंसम्म हिँड्नुपर्ने बाध्यता टरेको छ ।
यस्तै, छिन्चु-जाजरकोट सडक खुलेपछि सुर्खेतको छिन्चु र मेहेलकुना सहरमा रूपान्तरण भएका छन् । यही सडकका कारण सल्यान र सुर्खेतको सिमानामा पर्ने सल्लीबजार चम्किएको छ । सल्लीबजारमा सुर्खेत, जाजरकोट र सल्यानबाट मानिस भित्रिएका छन् । यो प्रदेशको रुकुममा पनि नयाँ सहर जन्मिएको छ । जिल्लाको चौरजहारीमा सहर नै स्थापना भएको छ । मध्यपहाडी लोकमार्ग खुलेपछि चौरजहारीमा बजार फस्टाएको हो । यो सहरमा रुकुम, जाजरकोट, रोल्पा र सल्यानबाटसमेत मानिस व्यापारका लागि पुगेका छन् । दैलेखको बेस्तडा र नौमुलेमा पनि सहर स्थापना भएका छन् । सडक खुलेपछि यो क्षेत्रमा दर्जन बढी नयाँ सहर स्थापना भएका हुन् । प्रतिदिन सहर विस्तार हुन थालेपछि सेवा-सुविधा पाउने अपेक्षासहित बस्ती सर्ने क्रम पनि बढेको छ । जग्गाको मूल्य पनि बढ्दै गएको छ ।
कालीकोट र जुम्लाको सिमानामा रहेको नाग्म बजारमा पाँच वर्षदेखि होटेल सञ्चालन गर्दै आएका जुम्लाका अर्जुन रोकायाले भने, ‘पहिला हामी नुनु बोकेर यही ठाउँमा बास बस्थ्यौं, खाली पखेरो मात्र थियो । अहिले त बजार भयो, सबै सामान यही ठाउँमा पाइन्छ ।' बजार स्थापना भएपछि आम्दानी बढेको भन्दै उनले जुम्ला र मुगु नाग्मबाटै उपभोग्य सामान जाने गरेको बताए । यस्तै, अछाम र दैलेखको सिमानामा स्थापना भएको राकम बजारमा घडेरी किन्नेको होडबाजी नै चलेको छ ।
दुईवटा मुख्य राजमार्गले छुने र सरकारले पनि नमुना सहर विकास गर्ने घोषणा गरेपछि राकममा बाहिरबाट भित्रिने मानिसको संख्या बढ्दै गएको स्थानीय रत्नप्रसाद जैशीले बताए । सुर्खेतको छिन्चुमा पनि बजार चम्किँदै गएको छ । कर्णाली र जाजरकोट प्रवेश गर्ने मुख्य नाका भएकाले पनि यो बजारमा चहलपहल बढेको हो । पहिले वीरेन्द्रनगरमा आ िश्रत छिन्चु बजार अहिले यो प्रदेशकै चर्चित सहरका रूपमा स्थापित हुँदै गएको छ । यहाँ पक्की घर र पूर्वाधार निर्माणको काम धमाधम चलेको छ । नयाँ सहर विकास हुने क्रम बढ्दै गएपछि यो प्रदेशकै समृद्धिमा टेवा पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ।