ब्याजदर तत्काल नघट्ने

काठमाडौः पछिल्लो समय बढेको कर्जाको ब्याजदर घट्न अझै केही समय लाग्ने सम्बन्धित क्षेत्रका विज्ञले बताएका छन् । बजार केही सहज भए पनि सामान्य अवस्थामा पुग्न अझै यो आर्थिक वर्ष कुर्नुपर्नेछ । नेपाल बैंकर्स एसोसिएसनका अध्यक्ष अनिलकेशरी शाहले ब्याजदर तत्काल घटाउन नसकिने जानकारी दिएका छन् । बैंकहरूले क्रेडिट क्रन्च भएको भन्दै करिब ४ महिनाअघि निक्षेप र कर्जा दुवैको ब्याजदर बढाएका थिए ।

अहिले कर्जाको ब्याजदर १५ देखि १६ प्रतिशतको बीचमा छ । केही समय अघिसम्म कर्जाको ब्याजदर प्रडक्टका आधारमा सात/आठ प्रतिशतको हाराहारीमा थियो । क्रेडिट क्रन्च भएपछि पुरानो कर्जाको समेत ब्याजदर बैंकर्सले बढाएका छन् ।

गत वर्षको चैतसम्म बचतको दुई र निक्षेपको चार/पाँच प्रतिशतको हाराहारीमा थियो । उक्त ब्याजदर बढेर क्रमशः बचत खातामा ५ देखि ८ र संस्थागत मुद्दती साढे १३ र व्यक्तिगत १२ प्रतिशत पुगेको छ । छोटो समयका लागि ६/सात प्रतिशत रहेको ब्याजदरसमेत बढेर ११ र १२ प्रतिशतसम्म पुगेको छ ।

बैंकहरूले गत चैतदेखि नै ब्याजदर बढाउन सुरु गरे पनि उच्च बिन्दुमा पुगेको भने चार महिना यता मात्र हो ।गत चैतदेखि यो चैतसम्म आइपुग्दा तीन प्रतिशतले लागत मूल्य बढी सकेकाले पहिला जस्तो ६/सात प्रतिशतमा कर्जाको ब्याजदर कायम भने नहुने सानिमा बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) भुवन दाहालले जानकारी दिए । उनका अनुसार १२ प्रतिशतमा कर्जा लिएर १५/१६ प्रतिशतमा कर्जा प्रवाह गर्दा बैंकलाई नाफा हुँदैन, सञ्चालनसम्म मात्र हुने हो ।

स्थानीय चुनाव र दोस्रो चौमासपछि पुँजीगत खर्च हुने आशमा बैंकले यस आवको अन्त्यसम्म सामान्य अवस्था पुग्ने बताए पनि ब्याजदर भने पहिलो जस्तो पाँच/छ प्रतिशको हाराहारीमा नओर्लने अध्यक्ष शाहले बताए । ‘राष्ट्र बैंकले निर्धारण गरेको स्पे्रडदरको अन्तरमा ब्याजदर कायम हुनेछ', उनले भने, ‘अहिलेको जस्तो कर्जाको ब्याजदर १५ प्रतिशतमा पनि बस्दैन, पाँच प्रतिशतमा पनि ओर्लंदैन ।'

यहाँ २८ वटा वाणिज्य बैंक छन्, बैंक नै पिच्छेका सञ्चालक तथा सीईओ र आफ्नै रणनीतिक योजना छन् । कार्टेलिङ भएको भए यति नै ब्याजदर रहन्छ भन्न सकिन्थ्यो । तर, बैंकहरू राष्ट्र बैंकको नियम र नियन्त्रणअनुसार चल्ने भएकाले यही भित्र रहने छन् । ब्याजदरका विषयमा छलफल गर्न बुधबार बैंकर्स संघका अध्यक्ष, बंैकर्स टोली र राष्ट्र बैंकबीच छलफल हुँदैछ ।

अहिले कर्जाको ब्याजदर १५ देखि १६ प्रतिशतको बीचमा छ । केही समय अघिसम्म कर्जाको ब्याजदर प्रडक्टका आधारमा सात/आठ प्रतिशतको हाराहारीमा थियो ।

बैंकको ब्याजदर बढ्दा सर्वसाधारण निक्षेप कर्ता तथा परियोजना सञ्चालक बढी मारमा परेका छन । बैंकले बचत खाताको ब्याज दर सामान्य बढाएर मुद्दती खाताको ब्याजदर अधिक बढाएका छन् । सामान्य बचतकर्ताको बचत खाता हुन्छ । व्यापार गर्ने व्यवसायीलाई भने बढेको ब्याजले असर देखिँदैन । किनकी उनीहरूले त्यसको भरण उपभोक्ताबाट गर्छन् । यसका साथै बैंक र व्यवसाय गर्नेलाई पनि यसले अझ फाइदा पुर्‍याउँछ ।

उनीहरूलाई फाइदा पुग्ने भएकाले नै व्यवसायीबाट बढ्दो ब्याजको खासै आवाज आएको छैन । तर, परियोजना सञ्चालक भने बढ्दो ब्याजले लागत मूल्य बढ्ने भन्दै पिरोलिएका छन् । अपी पावर कम्पनीका अध्यक्ष गुरुप्रसाद न्यौपाने बढ्दो ब्याजले लागत मूल्य बढ्ने र नाफा कम हुने बताउँछन् । दोहोरो व्यापार र व्यवसाय गर्नेलाई बढ्दो ब्याजको असर नदेखिए पनि हामी जस्ता वास्तविक व्यवसायमात्र गर्नेलाई भने बढ्दो ब्याजको अधिक मार पार्ने उनको भनाइ छ । अहिले धेरैजसो ठूला लगानीकर्ताले बैंक र व्यवसाय दुवै सञ्चालन गरिरहेका छन् ।

मनोमानी ब्याज नबढाउन परिपत्र

बैंकहरूले निक्षेप तथा कर्जामा मनोमानी हिसाबले ब्याजदर दिन थालेपछि नेपाल राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई कर्जा दिने बेला गरेको सम्झौता विपरीत बेलाबेलामा ब्याजदर नबढाउन निर्देशन दिएको छ । नियमनकारी निकाय राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट ऋणका तर समयमै ऋण तिर्न नसकेका ऋणी र उसको परिवारप्रति सम्मान पूर्वक व्यवहार गर्न समेत निर्देशन दिएको छ । आइतबार सबै बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई परिपत्र गर्दै राष्ट्र बैंकले यस्तो निर्देशन दिएको हो ।

सबै ऋणीले ऋण नतिर्ने नियतले कर्जा नलिने र समयमा ऋण बुझाउन नसक्दा कर्जा प्रदायक संस्थाले नियतवश गरेको नसम्झिएर ऋणी र उसको परिवारप्रति सम्मान र सहानुभूति राखी न्यायोचित किसिमले कर्जा असुली प्रक्रिया थाल्ने व्यवस्था मिलाउन राष्ट्र बैंकले निर्देश गरेको छ । ऋण असुली प्रक्रिया सुरु भएपछि ऋणीको परिवारका अन्य सदस्यको सामाजिक प्रतिष्ठा, इज्जत, सम्मानमा प्रतिकूल प्रभाव नपर्ने गरी आवश्यक व्यवस्था मिलाइ असुली कार्य अघि बढाउनु पर्नेछ । समयमै ऋण तिर्न नसकेर धितो लिलामी भएका ऋणीले समेत आफ्नो धितोको प्रचलित बजार भाउअनुसार मूल्यांकन गर्न/गराउन पाउने व्यवस्था पनि राष्ट्र बैंकले गरेको छ ।