पशुपति र बाग्मतीको उत्पत्ति

पशुपति : पशुपतिद्वारा समस्त लोक र सबै लोकमा सबै प्राणी उत्पत्ति र विलय भइरहेको छ । जीवात्माहरूलाई मुक्त गर्ने एकमात्र मोचक पशुपति नै हो ।
गंगा : गंगा सदा सेवन गर्नुपर्छ । तिनीले भोग र मोक्ष प्रदान गर्नेछिन् । उत्तम गतिको खोज गर्ने प्राणीहरूका लागि गंगा नै सर्वोत्तम गति हो ।

पशुपति महात्म्यमा उल्लेख भएअनुसार सत्ययुगमा भगवान् ब्रह्माजीलाई जगत् सृष्टि कला र रचना गर्ने इच्छा प्रकट भयो । तर, उहाँमा सृष्टि कला र रचना गर्ने अध्यात्म ज्ञान प्रकट हुन सकेन । जगत् सृष्टि ज्ञान प्राप्तिका लागि ब्रह्माजी शिवपुरी पर्वतमा गएर भगवान् सदा-शिवको अन्तर्आत्मामा निरन्तर ध्यान गर्न लाग्नुभयो । पूर्ण ध्यानस्तको अवस्थामा भगवान् सदा-शिव ब्रह्माजीको अगाडि प्रकट हुनुभयो ।

ब्रह्माजीको जगत् सृष्टि र रचना गर्ने इच्छा देखेर सदा-शिव जोड-जोडसँग हाँस्न लाग्नुभयो । हाँस्दा उहाँको नाभी मण्डलमा रहेको जलको छिटा मुखबाट बाहिर निस्कन गयो । त्यो जल छिटा जमिनमा पर्नासाथ नदीको रूपमा वहन लाग्यो । यस्तो अवस्थामा ब्रह्माजीको आँखा खुल्छ र ध्यान पूर्ण हुन्छ । त्यहीँबाट जगत् सृष्टि र कलाको ज्ञान पनि प्राप्त हुन्छ ।

आफ्नो तपःस्थलको साथ गंगा बगेको र सदा-शिव अगाडि प्रसन्न मुद्रामा उभिएको देख्दा ब्रह्माजी अति प्रसन्न हुनुभयो । यस्तो अवस्थामा तत्काल भगवान् विष्णु आफ्नो गणसहित त्यस स्थानमा पुग्नुभयो । त्यसैगरी सम्पूर्ण ऋषिगण अन्य तपस्वीहरू त्यस स्थानमा पुग्नुभयो । सम्पूर्ण गंगाहरू पनि त्यस स्थानमा आउनुभयो र शिवगंगाको दर्शन गर्नुभयो । त्यस स्थानमा सम्पूर्ण देवता, ऋषिगण, गंगाहरूको अति सुन्दर भेट र मिलन देखेर भगवान् सदा-शिव प्रसन्न हुँदै भन्नुभयो, 'हे गंगे तिम्रो नामकरण शिवगंगा हो, फेरि तिमी मेरो मुखारविन्दबाट उत्पन्न भएको हुँदा तिम्रो नाम बाग्मती भनी विश्वमा प्रख्यात हुनेछौ । तिमी यस स्थानमा ३३ हजार वर्षसम्म रहेर पुनः स्वगंगा हुनेछौ । तिमी मेरो आदि शक्ति भएको कारण देवता, मुनष्य र असुरलाई मुक्ति दिन सक्नेछौ ।' उहाँले आशीर्वाद दिनुभयो । भगवान् सदा-शिव नरसिंह स्वरूपमा यस स्थानमा निवास गर्नुहुन्छ भन्ने विश्वास छ ।

जो मनुष्यले श्रद्धाले बाग्मतीमा स्नान गर्ला, उसका पाप र रोगहरू हरण हुनेछ । त्यो दिन वैशाख १ गते थियो । अहिले पनि प्रत्येक वैशाख १ गते यस स्थानमा ठूलो संख्यामा भक्तहरूले स्नान, पूजा, जप, होम आदि पवित्र कार्य गर्छन् । यस स्थानमा प्रद्युम्न र चन्द्रप्रभाले तपस्या गरेको उल्लेख छ । बूढानीलकण्ठ मन्दिरको उत्तरतर्फ रहेको २७ सय मिटर उचाइमा देखिने पर्वत शिवपुरी हो । यस शिवपुरीमा भगवान् सदा-शिवले तपस्या गर्नुभएकाले त्यहाँ सद्रुद्रेश्वर महादेवको ठूलो ढुंगो छ । यो क्षेत्रमा नेपाली र विदेशीले भ्रमण गर्ने गरेका छन् । शिवपुरीको चुचुरोबाट चारै दिशातिर हिमालयको दर्शन गरिन्छ । हिमालयको दर्शन गर्नाले पाप र रोगहरू नष्ट हुन्छन् भन्ने धार्मिक विश्वास छ । यही क्षेत्रबाट बगेर आएको जल सुन्दरीजल हुँदै काठमाडौंवासीले पिउने पानीका रूपमा रहेको छ ।

यसरी बाग्मतीको उत्पत्ति भएपछि पशुपति क्षेत्रको उत्पति भएको हो । पशुपति परमेश्वरलाई बाग्मतीको जलले स्नान गराइन्छ । अति रुद्र पशुपति (परमेश्वर)लाई हाल बाग्मतीको गंगाजलले स्नान गरिँदैन । बाग्मती गंगामा विविध कारणले प्रदूषण बढ्दै गएको कारण जल नचढेको हो । जो मुनष्यले श्रद्धाले गंगा-गंगा भनेर पुकार गर्दछ, उसको जन्म-जन्मान्तरको पाप र रोगहरू हरण हुन्छ । नेपाल विश्वकै गंगाको देश हो । विश्वका मानवहरू जलको मूल स्रोत हिमालयको दर्शन गर्न आउँछन् र पुण्य प्राप्त गर्छन् । त्यो पावन भूमि र यो महिमा बोकेको बाग्मतीको रक्षा गर्नु हाम्रो प्राकृतिक धर्म हो ।